فلسفه و چرایی عبور از خط ویژه/ اما و اگرهایی که بی پاسخ مانده است

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: بحث بر سر «خط ویژه» است، قسمتی از خیابان که تردد برخی‌ها را از سایر افراد جامعه جدا می‌کند، اما این فاصله گذاری امری پسندیده است یا خیر؟ به دلیل قرارگیری خبرگزاری در نقطه از شهر که دو طرف آن خط ویژه است روزانه شاهد ترددها درست و یا نادرست افراد از خط ویژه هستم، با یکی از افسران راهوری که هر روز صبح وظیفه‌اش کنترل تردد خطوط ویژه است صحبتی داشتم، این افسر که خواست نامش فاش نشود، گفت: «هر روز تعداد زیادی از افراد با ماشین‌های امدادی یا نظامی از خط ویژه رد می‌شوند و خب این قاعده کار هست اما خیلی از افراد هم با ماشین شخصی و البته با مجوز از این خطوط رد می‌شوند که وقتی از این افراد درخواست مجوز می‌کنیم از نشان دادن آن اکراه دارند و در برخی مواقع هم بد رفتاری می‌کنند»

مشغول صحبت با افسر پلیس بودم که خانمی می‌خواست وارد خط ویژه شود اما مجوز نداشت، همین که افسر پلیس به آن خانم گفت نمی‌توانی وارد خط ویژه شوی، خانم با اعتراض گفت: «همسایه ما معاون وزیر هست مجوز تردد گرفته که در ترافیک نماند اما من با یک بچه معلول که وقتی بیش از اندازه در ترافیک می‌ماند کنترلش از دست خارج می‌شود، نباید مجوز داشته باشم؟»

عبور چه افرادی از خط ویژه ضروری است؟

افراد دیگری به جمع ۳ نفره ما اضافه شدند و برخی بر این باور بودند که تنها خودروهای امدادی مانند آمبولانس‌ها و ماشین‌های آتش نشانی باید از خط ویژه عبور کنند و افرادی بر این باور بودند که اشخاصی مانند رؤسای قوا و فرماندهان ارشد نظامی و انتظامی هم باید از خط ویژه تردد کنند.

یکی از کارشناسان رسانه هم در اعتراض به رفتار تبعیض‌آمیز برای برخی از افراد که به آنها مجوز تردد در خط ویژه داده می‌شود، گفت: «تردد تعداد زیاد خودرو در خط ویژه هم واقعاً مسئله‌ای شده است، در خط بی آر تی آزادی_تهرانپارس بارها شاهد نگاه منفی و بعضاً توأم با بغض مردم عادی منتظر در ایستگاه، نسبت به تردد خودروهای متعدد بوده‌ام، مردم نسبت به اصل چنین مواردی که تبعیض می‌دانند، حساس هستند.»

شهروندانی که هر روز با تاکسی، اتوبوس یا خودروی شخصی در معابر تهران تردد می‌کنند، بارها با سواری‌هایی روبه‌رو شده‌اند که به‌رغم داشتن پلاک معمولی، در خطوط ویژه اتوبوسرانی تردد می‌کنند.

این خودروها اگرچه پلاک سیاسی یا تشریفاتی یا حتی پلاک دولتی ندارند اما از طریق شیشه‌های دودی و البته چراغ فلاشر دورنگ آبی و قرمزی که روی داشبورد آنها قرار گرفته و از شیشه جلوی ماشین قابل رؤیت است، شناسایی و مشخص می‌شوند.

صرف داشتن شیشه دودی و چراغ چشمک زن برای عبور از خط ویژه کفایت می‌کند؟

پرسشی که برای شهروندان به معما تبدیل شده، این است که آیا تردد این خودروهای پلاک شخصی و البته مجهز به نشان چراغ چشمک‌زن متحرک که در مواقع خاصی روی داشبورد قرار می‌گیرد و با چراغ گردان نیروهای پلیس، اورژانس، آتش‌نشانی و نظایر آنکه برای انجام مأموریت‌های حساس آنها ضرورت دارد، متفاوت است، پشتوانه قانونی دارد؟

سردار محمدرضا مهماندار رئیس سابق پلیس راهنمایی و رانندگی پایتخت در خصوص این مطلب که کدام دسته از خودروها اجازه تردد در خطوط ویژه را دارند در گفت و گویی اظهار کرد: «اساساً برابر قانون خودروهای امدادی و برخی خودروهای خدماتی اجازه تردد در خطوط ویژه و اضطرار را دارند. همین قدر که خودروهای عبوری از خط ویژه، از علائمی نظیر چراغ گردان یا آژیر استفاده کنند این امر نشان می‌دهد که در حال مأموریت هستند.

قانونا آن چیزی که ما کنترل می‌کنیم آن است که اگر آمبولانس یا خودروهای پلیس از چراغ گردان و علائم استفاده کنند برای ما محرز می‌شود که در حال مأموریت هستند؛ قطعاً وقتی یک آمبولانس اعلام می‌کند در حال مأموریت است نگه داشتن و کنترل آن می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.»

لزوم بازخوانی قانون عبور از خط ویژه از سوی مسئولان مربوطه

اگر این‌طور است، خوب است قانون مذکور رسماً اعلام شود تا موضوع برای همه شهروندان شفاف شده و علامت سوال ذهنی آنها برطرف شود؛ ماجرای اخیر یک نماینده مجلس و سرباز راهور که هنوز کم و کیف آن دقیق مشخص نشده بهانه خوبی است تا بار دیگر فلسفه خط ویژه و چرایی راه اندازی آن بررسی شود.

براستی مبنای صدور مجوز برای خودروهای پلاک شخصی چیست؟ آیا همه نمایندگان مجلس، وزرا، معاونین وزرا، مدیران کل، فرماندهان میانی نهادهای نظامی و انتظامی، مسئولان استان تهران و… اینقدر وظیفه خطیری دارند که نباید در پشت ترافیک بمانند؟

سوال یک نماینده مجلس از مسئولان ناجا

در همین زمینه سیدنظام الدین موسوی نماینده مردم تهران در مجلس در صفحه شخصی خود نوشت: «ماجرای درگیری یک نماینده مجلس با سرباز راهور، طبق اعلام رئیس هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان، در این هیأت بررسی می‌شود. اما سوال از مسئولان محترم ناجا هم هست که چرا برای عبور از خط ویژه تردد اتوبوس و آمبولانس، به دیگران مجوز می‌دهند؟ شفاف اعلام کنید چه کسانی از خط ویژه تردد می‌کنند؟

اگر خط ویژه برای تسهیل و تسریع در حرکت اتوبوس، آمبولانس، ماشین پلیس و آتش نشانی و سایر خودروهای امدادی است؛ اصولاً صدور مجوز برای خودروهای دیگر که مأموریت اورژانسی ندارند - از جمله خودروی مسئولان- چه ضرورتی دارد؟ آیا نقض غرض نیست؟»

بنابراین در وهله اول باید بررسی شود که آیا اصلاً تردد این خودروهای پلاک شخصی قانونی است یا نه؟ و اگر این موضوع قانونی است، کارشناسان باید بر سر اینکه با توجه به عواقب دوگانه این قانون، آیا همچنان باید باقی بماند یا لغو شود، بحث کنند.

احتمالاً فلسفه دیگر برای عبور خودروها از خط ویژه حفظ امنیت مسئول حاضر در خودرو است چرا که معطلی و سکون در ترافیک می‌تواند زمینه اقدام تروریستی را فراهم کند، اما آیا بجز مقامات طراز اول کشور و برخی مسئولیت‌های خاص، برای سایر مسئولین تهدیدی وجود دارد که به بهانه آن مجوز تردد در خط ویژه صادر شود؟

آیا صادرکنندگان این مجوزها، به هزینه‌زایی که این اقدام برای اعتبار نظام و مسئولان ایجاد می‌کند، اندیشیده اند؟

بهتر است فرصت را غنیمت شمرده و ضمن بازتعریف فلسفه خط ویژه، مبنا و ملاک اهدای این امتیاز ویژه هم به افکارعمومی اعلام شود.