خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: نمایشگاه ملی کتاب تونس که از روز ۱۷ ژوئن جاری در شهر فرهنگ تونس آغاز به کار کرد، مراسم خاصی برای یک اثر جدید و برجسته به عنوان نخستین اثر عربی در این رشته که از تونس برخاسته است، برگزار خواهد کرد. این اثر یک واژهنامه اصطلاحات هنرهای تجسمی است که در ۷۶۰ صفحه به رشته تحریر درآمده و ضمن ارائه در این نمایشگاه، در یک برنامه ویژه از آن رونمایی خواهد شد. بخش پژوهش‌های فرهنگی رایزنی فرهنگی ایران در تونس در گزارشی به معرفی این اثر پرداخته است.
این کتاب ک ه «واژهنامه اصطلاحات هنرهای تجسمی» نام دارد و به قلم سامی بن عامر است، اخیراً توسط مرکز انتشارات «المقدمه» منتشر شده است و نخستین واژهنامه عربی هنرهای تجسمی است. این واژهنامه برگردان شده به عربی نیست، به این معنی که محتوای واژهنامه فرانسه یا انگلیسی را به زبان عربی بیان کند یا صرفاً فراهم آورنده اصطلاحات و اسامی و جریان‌های معروف در قالب یک کتاب باشد، بلکه این اثر، یک ماجراجویی ایجاد و بازتاب شبکه‌ای از مفاهیم و مکاتب و تجارب پراکنده در جهان هنر در یک چارچوب واحد است که نیازهای فرهنگ عربی امروز به یک لوح جامع هنر را برآورده کرده و راه پژوهشگران و هنرمندان را روشن و آنها را با فضایی آشنا می‌سازد که نتایج گسترده‌تری را به دست آورند و سپس یک فرهنگ تجسمی محکم را پایه‌گذاری می‌کند تا تجربه زندگی را ارائه کند، چرا که این کتاب، نتیجه سه دهه تلاش و مستند سازی مؤلف در زندگی دانشگاهی‌اش اعم از درس‌ها، پژوهش‌ها، مقالات علمی و سخنرانی‌هاست. زیرا تجارب مربوط به حوزه تجسمی، بدون اینکه تأثیری از خود بر جای بگذارند، گذشتند و کهنه شدند و فرهنگ عربی را در قصرهای خود در عرصه هنر جهانی در دو بعد نظریه‌پردازی و عمل رها کردند، همانطور که تراکم غنی شده‌ای که پیشتازان تجارب جدید را به یکدیگر پیوند می‌دهد، از دست دادند تا در نهایت این واژهنامه، هنرمند عربی را با نوآوران غربی برابر بداند.
نویسنده این اثر، هنرمند تجسمی و استاد آموزش عالی در مرکز عالی هنرهای زیبای تونس سامی بن عامر، در عین اینکه نویسنده و هنرمند و پژوهشگر است، راهنمایی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و پایان‌نامه‌های دکترا را نیز بر عهده داشته است. بن عامر در سال ۲۰۰۱، دکترای مرحله سوم را از مرکز «بنتیون سربون» در دانشگاه پاریس دریافت کرد و موضوع رساله او، «آموزش دانشگاهی هنرهای تجسمی» بود. وی همچنین در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ الی ۲۰۲۱ مدیریت کالج دکترای «هنرها و فرهنگ» را در مرکز عالی هنرهای زیبای تونس بر عهده داشت و پیش از آن نیز در مسئولیت مشاور دفتر وزیر امور فرهنگی، مسئولیت آماده سازی موزه ملی هنر جدید و معاصر را بر عهده داشت و نیز در مسئولیت مدیریت کانون عالی هنرهای زیبای تونس خدمت کرد.
بن عامر دبیرکل سابق اتحادیه هنرمندان تجسمی تونس نیز بود و یکی از بنیانگذاران «رواق شیم» به شمار می‌رود و نیز در سال ۲۰۱۱ مشاور و نماینده مغرب عربی در Artfair TOP 25 در شهر دار البیضاء در کشور مغرب و مسئول کل هماهنگ کننده مؤسسه هنرهای معاصر عربی لبیانیل تونس در سال ۲۰۱۳ بود. این هنرمند تونسی پیش از این تعدادی از برنامه‌های فرهنگی را در رادیو فرهنگی تونس تولید کرد و هنرمندی است که نمایشگاه‌های متعددی از آثار او برپا شده است. وی در سال ۲۰۲۰ یک نمایشگاه مجازی تحت عنوان «یک لمس مهلک» در موضوع کرونا برگزار کرد و در تعداد زیادی از نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی و کارگاههای ذیربط در چندین کشور از جمله ترکیه، عمان، کولونیا، پکن، چین، کویت، لندن، قاهره، دبی، شارقه، مغرب و الجزایر شرکت کرد و پیش از این نیز در سال ۲۰۰۱ کتابی تحت عنوان «هنرهای زیبا: اصطلاح و موقعیت آن در اندیشه نوین» به قلم او توسط مرکز انتشارات دانشگاهی در تونس به چاپ رسید و در کنار آن، مقاله‌های علمی متعددی در مجله هنرها و جزوه‌های تونسی و مجله‌های مصری «القلم» و «زندگی فرهنگی» و «خیال» به چاپ رساند و در تألیف چهار کتاب در مجموعه راهنمای تدریس درس هنرهای تجسمی در آموزش ابتدایی همکاری داشت.
از دیگر کارهای بن عامر، برگزاری چند نشست علمی در چارچوب اتحادیه هنرهای تجسمی و یک جشنواره بین‌المللی در شهر محرس، جشنواره زیتونه در قلعه بزرگ و کانون عالی هنرهای زیبای تونس و صالن صنایع سنتی در شهر الکرم بود و سخنرانی‌های متعددی را در تونس و شهر بسطیف در الجزایر و اسکندریه مصر و عمان انجام داد و از دهه ۱۹۹۰ تا امروز، مقالات زیادی را به زبان‌های عربی و فرانسه در روزنامه‌های ملی نوشت و کماکان نیز مشغول نوشتن است.
سامی بن عامر درباره این اثر خود گفت: «مدت‌هاست که به انتظار کتابی نشسته بودیم که به سان یک واژهنامه در این حوزه باشد و در عالم اصطلاحات مخصوص به این حوزه سیر کند… این مسئله برای من و بیشتر پژوهشگرانی که به دنبال این بودند تا در جهان کلمات عربی حوزه هنرهای بصری غرق شوند و از عطایای زبان عربی از جمله امکانات ترجمه و مرادفات و نگارش مرادفات و اضداد و اجزاء بهره بگیرند، مهم است.»
بدین شکل، این اثر، یک اثر مفید و مرجع برای پژوهش علمی به شمار می‌رود، به ویژه اینکه توسط مؤلفی نوشته شد که به واسطه آن، وابستگی تونسی و سپس عربی خود را به نمایش گذاشت و در کنار علم به نیازهای فرهنگی امروز، نوآوری و عملکرد حرفه‌ای خود را در این اثر نشان داد و شاید همین اثر، آغازگاه یک پروژه باشد. عدم وجود یک واژهنامه دایرة المعارفی عربی که جامع تاریخ هنر و فناوری‌های فرهنگی و هنری باشد، امری است که بر آگاهان به حال هنر عربی امروز، پوشیده نیست.
نظر شما