انتخابات عراق؛ رویکرد داخلی و تاثیرات منطقه ای

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - رامین حسین آبادیان: نشست تخصصی «انتخابات عراق؛ رویکرد داخلی و تأثیرات منطقه ای» امروز یکشنبه در محل خبرگزاری مهر و با همکاری رادیو گفت و گو برگزار شد. در این نشست «سیدرضا صدر الحسینی» کارشناس ارشد مسائل منطقه و «علی الازبرجاوی» نماینده حزب «رویکرد ملی» عراق در ایران سخنانی را مطرح کردند.

بر اساس این گزارش، سیدرضا صدر الحسینی در جریان این نشست گفت: انتخابات پارلمانی عراق از اهمیت بسزایی برخوردار است چراکه رئیس جمهور و نخست وزیر از بطن پارلمان آتی انتخاب خواهند شد. بنابراین، افکار عمومی اهتمام ویژه ای به انتخابات پارلمانی در عراق دارند. در این میان، در سطوح منطقه ای و فرامنطقه ای نیز، انتخابات عراق برای بازیگران سیاسی بسیار مهم است.

صدر الحسینی افزود: کشورهای عربی نظیر عربستان سعودی و امارات پول های زیادی را برای تأثیرگذاری بر فرایند انتخابات عراق و نتایج آن هزینه کرده اند. علت هم آن است که این کشورها می‌خواهند رئیس جمهو و نخست وزیری از بطن پارلمان بیرون آید که متمایل به مواضع آنها باشد. در این میان، نباید از نقش آفرینی بازیگران دیگر نظیر ترکیه و ایالات متحده آمریکا در صحنه انتخاباتی عراق نیز غافل شد.

وی ادامه داد: این مسأله نیز حائز اهمیت است که در عراق یک نفرت عمومی از نیروهای خارجی در این کشور وجود دارد. نظرسنجی های متقن نشان می دهند که احزاب و جریان های سیاسی غربگرا و طرفدار ایالات متحده آمریکا در انتخابات پارلمانی زودهنگام کمترین اقبال از سوی مردم را خواهند داشت نظرسنجی های متقن نشان می دهد که احزاب و جریان های سیاسی غربگرا و طرفدار ایالات متحده آمریکا در انتخابات پارلمانی زودهنگام کمترین اقبال از سوی مردم را خواهند داشت. از همین روی، پر واضح است که انتخابات پارلمانی عراق در ابعاد منطقه ای و بین المللی نیز بسیار مهم است.

این کارشناس ارشد تحولات منطقه گفت: انتخابات پارلمانی عراق برای جمهوری اسلامی ایران نیز حائز اهمیت است. ایران و عراق اشتراکات فراوانی با یکدیگر دارند.

صدر الحسینی گفت: دامنه وسیع مرزهای جغرافیایی مشترک میان دو طرف نیز موجب شده است تا مناسبات میان تهران و بغداد عمیق‌تر باشد. از همین روی، اگر یک دولتِ انقلابی در عراق روی کار آید، یک تحول شگرف در عرصه هم افزایی دوجانبه تهران و بغداد در سطوح منطقه ای و بین المللی شکل خواهد گرفت.

وی ادامه داد: نکته دیگر این است که قانون جدید انتخابات بر اهمیت انتخابات پارلمانی عراق افزوده است. این اولین انتخابات در عراق از سال ۲۰۰۳ تاکنون است که در سایه قانون جدید انتخابات برگزار می گردد. تعداد نامزدهایی که در انتخابات مشارکت کردند بسیار بیش از تعداد نامزدها در ادوار گذشته است. از سوی دیگر، با توجه به مطالبات مردمی در حوزه اقتصاد و مبارزه با فساد نیز انتخابات پارلمانی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

صدر الحسینی یادآور شد: مردم به دنبال آن هستند تا پس از برگزاری انتخابات پارلمانی، نخست وزیری روی کار آید که بتواند در عراق یک جهش اقتصادی ایجاد کند و بساط فساد را جمع نماید. از لحاظ منطقه ای و بین المللی نیز همانطور که پیشتر اشاره کردم، انتخابات پارلمانی اهمیت دارد. طی سالهای اخیر عراق تمام تلاش خود را به کار بسته است تا ایفاگر نقش مستقلی در منطقه باشد.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه تصریح کرد: عراق به دنبال آن است که به عنوان یک بازیگر ثبات زا در منطقه شناخته شود. درست به همین دلیل است که عراقی ها مسئولیت بزرگ میانجی گری میان ایران و عربستان را برعهده گرفته اند. عراق به دنبال آن است تا نقش عربی - اسلامی خود در منطقه را بازیابی کند. بدیهی است که نخست وزیر آتی می تواند ایفاگر نقش مهمی در این زمینه باشد.

وی افزود: در رابطه با نحوه انتخاب نخست وزیر آتی نیز باید بگویم که پس از برگزاری انتخابات پارلمانی، راه یافتگان به انتخابات فراکسیون های مختلف را تشکیل خواهند داد. هر فراکسیونی که بتواند اکثریت اعضاء را داشته باشد، از دیدگاه قانون باید نخست وزیر را انتخاب کند و در این میان، فراکسیون اکثریت اقدام به معرفی نخست وزیر می کند هر فراکسیونی که بتواند اکثریت اعضاء را داشته باشد، از دیدگاه قانون باید نخست وزیر را انتخاب کند. این فراکسیون می تواند متشکل از افراد کُرد و سنی نیز باشد.

صدر الحسینی اظهار داشت: نکته دیگری که می خواهم بدان اشاره کنم این است که عراق می تواند یک الگو برای کشورهای عربی باشد. پس از سقوط رژیم صدام معدوم، عراق توانست استقلال خود را به دست آورد. از آن زمان تاکنون، عراقی ها تلاش کرده اند تا ایفاگر نقش مستقلی باشند.

وی افزود: با این حال، کشورهایی که تاکنون رنگ هیچ صندوقی را به خود ندیدند و حتی نمی توانند صندوق رأی را از صندوق میوه تشخیص دهند، در امور داخلی عراق دخالت می کنند. کارشناس ارشد مسائل منطقه ادامه داد: این کشورها نمی خواهند عراق مستقل باشند. آنها وابستگی عراق را می خواهند. کشورهایی که اساساً با انتخابات و برگزاری انتخابات بیگانه هستند تلاش می کنند مانع از پیروزی افراد صاحب صلاحیت و مستقل در عراق شوند. به هر حال، انتخابات عراق می تواند یک الگوی موفق برای تمامی کشورهای عربی باشد.

وی ادامه داد: در این میان، نباید نقش حشد شعبی در ساختار سیاسی و امنیتی عراق را نادیده گرفت. اگر حشد شعبی نبود، مقابله و مبارزه با تروریسم و نیز رویارویی با ایالات متحده آمریکا در عراق متوقف می ماند. من با قاطعیت می گویم که اگر آمریکا از عراق خارج شود و حشد شعبی در این کشور حضور نداشته باشد، وضعیت عراق به مراتب بدتر از افغانستان خواهد بود. حشد شعبی در حال حاضر دارای پشتوانه قانونی، مردمی و دینی در عراق است. مرجعیت، یکی از مهمترین پشتوانه های حشد شعبی است.

صدر الحسینی افزود: در خصوص نظارت سازمان ملل متحد بر انتخابات عراق نیز مسائلی مطرح است. در ابتدا مسئولان سازمان ملل دچار سوء تفاهم شدند و تصور کردند که حمایت مرجعیت از نظارت بین المللی بر انتخابات عراق به معنای دخالت آنها در تمامی جزئیات مربوط به انتخابات است.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه عنوان کرد: درست به همین دلیل است که مسئولان ارشد سازمان ملل و در رأس آنها «جنین پلاسخارت» نماینده ویژه سازمان مذکور در عراق تلاش کردند تا یک بار دیگر موعد برگزاری انتخابات پارلمانی به تعویق بیفتد مسئولان سازمان ملل و در رأس آنها «جنین پلاسخارت» نماینده ویژه سازمان مذکور در عراق تلاش کردند تا یک بار دیگر موعد برگزاری انتخابات پارلمانی به تعویق بیفتد. با وجود تمامی این تلاش ها، اصرار گروه های سیاسی عراق بر لزوم برگزاری انتخابات در موعد از پیش تعیین شده، موجب شد تا هدف سازمان ملل محقق نگردد.

وی همچنین تصریح کرد: آمریکایی ها باید بدانند که در صحنه سیاسی و مردمی عراق، واقعیت های تلخی وجود دارد که چاره ای جز پذیرش آنها ندارند. یک خبرنگار آمریکایی که برای پوشش اخبار انتخابات عراق در این کشور مستقر شده است، خود اعلام کرد که واشنگتن بازنده صحنه سیاسی و انتخاباتی در عراق خواهد بود. بدون شک وی پس از مشاهدات میدانی و پی بردن به عمق روابط و مناسبات میان جمهوری اسلامی ایران و عراق چنین سخنی را مطرح کرده است.

صدر الحسینی تصریح کرد: به هر حال، امیدواریم که نخست وزیر آتی عراق طرح اخراج نظامیان آمریکایی از خاک این کشور را در دستور کار خود قرار دهد تا انتقام خون شهید سلیمانی از واشنگتن گرفته شود.

در ادامه نوبت به «علی الازبرجاوی» نماینده حزب «رویکرد ملی» عراق در ایران رسید که سخنانی را مطرح سازد. نماینده حزب «رویکرد ملی» عراق در ایران در نشست تخصصی بررسی انتخابات عراق گفت: از آنجایی که این انتخابات بر اساس قانون جدید انتخاباتی برگزار شد، اهمیت آن در مقایسه با ادوار گذشته مضاعف گشت. این اتفاق از سال ۲۰۰۳ تاکنون سابقه نداشته است.

این شخصیت عراقی عنوان کرد: قانون جدید انتخابات به دنبال مطالبات مردمی تصویب شد. این خواسته و مطالبات مردم عراق بود که یک قانون جدید بر انتخابات حاکم شود. پیشتر اینگونه بود که افراد راه یافته به پارلمان از میان فهرست ها و لیست های ائتلافی تشکیل می شدند اما امروز در سایه قانون جدید انتخابات، این شخصیت های مستقل از لیست ها هستند که عمدتاً به پارلمان راه می یابند.

وی افزود: در ادوار گذشته انتخابات ۱۸ حوزه انتخاباتی وجود داشت اما در این دوره تعداد حوزه های انتخاباتی به ۸۳ حوزه افزایش یافت. حدود ۳۲۰۰ داوطلب برای کسب ۳۲۹ کرسی پارلمانی با یکدیگر رقابت کردند. همانطور که کمیساریای عالی انتخابات عراق نیز اعلام کرد، شمار افراد واجد شرایط برای مشارکت در انتخابات حدود ۲۴ میلیون نفر اعلام شد.

این شخصیت عراقی ادامه داد: بر اساس قانون جدید انتخابات این امکان وجود دارد که ترکیب سیاسی پارلمان آتی به کلی دستخوش تغییر شود. البته همین مسأله ممکن است مشکلات و معضلاتی را نیز به وجود آورد. به عنوان نمونه، تنوع رویکردها و گرایش های سیاسی افراد پیروز در انتخابات پارلمانی می تواند آنها را در زمینه انتخاب شخصِ نخست وزیر دچار تشتت و اختلاف کند.

بر اساس قانون جدید انتخابات این امکان وجود دارد که ترکیب سیاسی پارلمان آتی به کلی دستخوش تغییر شود وی در ادامه اظهاراتش یادآور شد: پیشتر تلاش هایی انجام شد که انتخابات یک بار دیگر به تعویق بیفتد. از آنجایی که کمیساریای عالی انتخابات عراق اعلام کرد که فرایند رأی گیری و نیز شمارش آراء به صورت الکترونیک انجام خواهد شد، این نگرانی وجود داشت که زیرساخت های انجام چنین کاری فراهم نباشد و انتخابات تا سال آینده به تعویق بیفتد. با این حال، این اتفاق رخ نداد.

نماینده جریان ابتکار ملی عراق در ایران گفت: مردم عراق از دولت آتی که برآمده از پارلمان آینده خواهد بود، انتظار دارند که خدمات رسانی عمومی را بهبود بخشد. مردم توقع دارند که دولت به خدمات رسانی عمومی ازجمله مسائل مربوط به آب و برق و … اهتمام جدی داشته باشد. به هر حال، آنچه که واضح به نظر می رسد این است که نخست وزیر آتی از بطن اجماع میان ائتلاف های پیروز در پارلمان انتخاب خواهد شد.

وی اظهار داشت: در خصوص سرنوشت مصطفی الکاظمی هم باید بگویم که مأموریت او از همان ابتداء فراهم کردن مقدمات برگزاری انتخابات است. با این حال، این امکان وجود دارد که الکاظمی توسط ائتلاف های پیروز در انتخابات پارلمانی به عنوان گزینه نخست وزیری مطرح شود. تحقق این سناریو بعید نیست. این مسأله بستگی به ماهیت ائتلاف هایی دارد که در انتخابات پیروز خواهند شد.

این شخصیت عراقی عنوان کرد: در طول دوران نخست وزیری مصطفی الکاظمی در عراق، اجرای طرح پارلمان در خصوص اخراج آمریکایی ها از خاک این کشور متوقف شد در طول دوران نخست وزیری مصطفی الکاظمی در عراق، اجرای طرح پارلمان در خصوص اخراج آمریکایی ها از خاک این کشور متوقف شد. مردم انتظار دارند تا پارلمان آتی و نخست وزیر آینده یک چارچوب عملیاتی را برای اخراج آمریکایی ها ترسیم کنند. لذا از این زاویه نیز انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق از اهمیت بسزایی برخوردار است. مردم عراق انتظار دارند که دولت آتی بر روی اخراج نظامیان آمریکایی متمرکز شود.

وی ادامه داد: مردم همچنین این مطالبه را دارند که پارلمان آتی از حشد شعبی حمایت کند. حشد شعبی در حال حاضر دارای پشتوانه مردمی و قانونی است. مرجعیت نیز از آن حمایت می کند. برخی به دنبال انحلال و یا ادغام حشد شعبی هستند. با این حال، پارلمان باید تمام تلاش خود برای حمایت از حشد شعبی را به کار بندد. در این زمینه نمایندگان پارلمان عراق، فصل الخطاب هستند.

نماینده جریان ابتکار ملی عراق در ایران تصریح کرد: حشد شعبی ضامن امنیت و حراست از حاکمیت ملی عراق است. مطمئناً اگر آمریکایی ها بخواهند روزی از عراق خارج شوند، همچون افغانستان در این کشور نیز خرابکاری خواهند کرد. آنجاست که نقش مهم حشد شعبی در حفاظت و حراست از امنیت عراق بیش از هر زمان دیگری آشکار خواهد شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود نیز اظهار داشت: همانطور که مستحضر هستید سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا بر روند انتخابات پارلمانی نظارت داشتند. البته باید به این مسأله نیز اشاره کنم که سازمان ملل یک نگاه سیاسی به انتخابات عراق داشت. به همین دلیل پیشتر تلاش زیادی کرد که انتخابات به تعویق بیفتد. نظارت سازمان ملل این نگرانی را ایجاد کرده است که شاید مسأله تخلف احتمالی در انتخابات، بین المللی شود.

این شخصیت عراقی اظهار داشت: پیشتر در ادوار گذشته اگر تخلفی در انتخابات عراق رخ می داد، این مسأله به دستگاه قضایی ارجاع داده می شد و در محافل داخلی رسیدگی به آن صورت می‌گرفت. اکنون اگر تخلفی رخ دهد، برخی گروه های سیاسی آن را بین المللی خواهند کرد. از سوی دیگر، ممکن است طرف هایی که نتیجه انتخابات را به نفع خود نمی دانند مدعی بروز تقلب در آن شوند و سپس با مراجعه به سازمان ملل، از این سازمان به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر دولت به منظور لغو نتایج انتخابات، استفاده کند.