خبرگزاری مهر - گروه استانها: حدود ۶۵ سال است که مجتمع پردازش و بازیافت زباله «آرادکوه» با مساحتی یک هزار و ۴۰۰ هکتاری در ابتدای جاده قدیم تهران- قم زباله‌های تولیدی شهر تهران را در خود جای می‌دهد، دفن و یا سوزاندن زباله در این منطقه که از نظر تقسیمات کشوری در جنوب بخش کهریزک، از توابع شهرستان ری واقع شده طی یک دهه است که انتقادات متعددی را در سطح مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی در پی داشته، اما این انتقادات تا به امروز منجر به تصمیم گیری و یا اقدام خاصی برای رفع معضل نشده است.
در این مرکز زباله‌ها پردازش، بازیافت، کمپوست، سوزانده و یا دفن می‌شوند، که معضلات زیست محیطی بسیاری را برای مردم منطقه ایجاد کرده و بارها توسط مسئولان مرتبط به عنوان یکی از متهمین اصلی بوی نامطبوع پایتخت نامگذاری شده است.
یکی از اهالی کهریزک در خصوص معضلات این مرکز برای مردم منطقه به خبرنگار مهر گفت: ما به دلیل آلوده کردن هوا و بوی نامطبوع این مرکز حتی از نفس عمیق نیز محرومیم، سال ۹۸ بود، که رئیس جمهور سابق به شهردار وقت تهران دستور پاکسازی شش ماهه این مجتمع را داد، اما الان و پس از گذشت دو سال اقدام عملیاتی انجام نشده است.
وی که خود را محمدعلی معرفی کرد افزود: بوی بد ناشی از آرادکوه به ویژه در ایام سرد سال و زمان‌هایی که باد بیشتری می‌وزد، قابل تحمل نیست، تقاضای ما اهالی منطقه این است، که فکری برای این مرکز شود، ما هم حق تنفس و بهره‌مندی از هوای پاک داریم.
چندی پیش نیز بخشدار کهریزک در گفتگویی اظهار داشت: مردم کهریزک همواره در تمام فصول سال با معضلات ناشی از انتقال پسماند کلانشهر تهران به این منطقه مواجه هستند، این معضلات در فصل تابستان با ازدیاد بوی نامطبوع و حشرات و جانوران موذی همراه است و در فصل زمستان به واسطه بارندگی، آلودگی‌های زیست‌محیطی را تشدید و موجب لغزندگی خیابان‌ها به دلیل انباشت شیرابه‌ها می‌شود.
تمرکززدایی از آرادکوه غیرقابل اجتناب است
در هر صورت مجتمع آرادکوه که خود روزگاری به محلی برای زدودن زباله و آلودگی‌ها از پایتخت تبدیل شده بود، امروز به معضل بزرگی از نظر مشکلات محیط زیست تبدیل شده است، اما چند درصد از فعالیت‌های مجتمع پردازش و بازیافت زباله «آرادکوه» مطابق استاندارد است، سوالی است، که رئیس اداره ارزیابی محیط زیست و بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم محیط زیست استان تهران نیز در پاسخ به آن به خبرنگار مهر گفت: هرچند در مجتمع «آرادکوه» اقداماتی انجام شده است ولی این مرکز از نظر ضوابط زیست محیطی همچنان با شرایط استاندارد فاصله دارد.
فاطمه اکبرپرور ادامه داد: وقتی صحبت از استاندارد می‌شود، بحث کمی شدن مؤلفه‌ها و شاخص‌ها برای ارزیابی پیش می‌آید، در حالی که مراحل مدیریت اجرایی پسماند علاوه بر مباحث کمی، شامل مؤلفه‌های کیفی نیز هست و نمی‌توان، صرفاً بر اساس اعداد و آمار، آن را ارزیابی کرد. مدیریت اجرایی پسماند از زمان تولید تا دفن و دفع نهایی، شش مرحله بوده، که مانند حلقه‌های زنجیر به هم متصل است، که اگر یک حلقه ناقص باشد، کل سیستم دچار نقص خواهد شد، مجتمع آرادکوه در واقع آخرین حلقه مدیریت اجرایی پسماند را تشکیل می‌دهد.
وی با بیان اینکه باید با فرهنگ سازی، تغییر نگرش و رفتار و مشارکت داوطلبانه شهروندان، برای کاهش تولید پسماند و تفکیک از مبدا تلاش کنیم، گفت: تولید کالاهای با کیفیت و کالاهایی با بسته بندی‌های قابل بازیافت و مسائلی از این دست، در کنار برنامه‌های آموزشی و تنویر افکار عمومی در کاهش تولید پسماندها کارگشا خواهد بود.
تمرکززدایی از آرادکوه غیرقابل اجتناب است، نمی‌توان از تنها یک مرکز برای مدیریت و دفن زباله‌های کلان شهر تهران، شهرها و شهرک‌های اطراف آن استفاده کرد این مسئول محیط زیست استان تهران با بیان اینکه برای حل مشکل «آرادکوه» باید برنامه‌ریزی کوتاه مدت و میان مدت انجام شود، افزود: تمرکززدایی از آرادکوه غیرقابل اجتناب است، نمی‌توان از تنها یک مرکز برای مدیریت و دفن زباله‌های کلان شهر تهران، شهرها و شهرک‌های اطراف آن استفاده کرد و توقع داشت، مدیریت مطلوب برای پسماندهای چند هزار تنی در یک نقطه با امکانات محدود، صورت پذیرد. باید از طریق تمرکز زدایی، تأسیس مراکز پردازش زباله و تأسیسات بازیابی پسماند در چند نقطه از تهران و تفکیک از مبدا، میزان پسماند ورودی به آرادکوه کاهش پیدا کند تا امکان مدیریت و دفع اصولی پسماندها در کوتاه‌ترین زمان ممکن و تأمین اعتبارات مورد نیاز، انجام شود.
دفن زباله‌ها به صورت سنتی انجام می‌شود
وی یکی از جدی‌ترین عوامل آلاینده محیط زیست در «آرادکوه» را شیرابه‌های زباله دانست و گفت: البته بخش کمی از این شیرابه‌ها به تصفیه خانه شیرابه موجود منتقل شده و در کل، مدیریت شیرابه‌های این مرکز قابل قبول نیست و یکی دیگر از مشکلات دفن سطحی و سنتی پسماندهاست که با ضوابط زیست محیطی مطابقت ندارد. بهیازی سلول‌های دفن موجود و انطباق عملیات دفن با ضوابط زیست محیطی ابلاغ شده، یکی از مطالبات ما از سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران است.
اکبرپور معضل دیگر محیط زیستی در «آرادکوه» را فرآیند تولید کمپوست دانست و گفت: در حال حاضر سطح سایت تخمیر و تولید کمپوست کاهش یافته و به همان میزان به ظرفیت پسماندهای دفنی افزوده شده است و لزوم به‌روزرسانی و استفاده از تجهیزات مدرن دفع پسماندها مانند هاضم های بی هوازی، خشک کن‌های زباله، تجهیزات هایتک، بیوگاز، زباله سوز و… مورد انتظار است.
زمین گران قیمت مهمترین معضل جابجایی مجتمع «آرادکوه»
وی معضل کمبود زمین در استان تهران را در جهت تمرکززدایی از «آرادکوه» مورد اشاره قرار داد و افزود: زمین در استان تهران ارزشمند و گران قیمت است و تملک آن اعتبار زیادی می‌طلبد، که همین امر یکی از معضلات مهم موجود است و اختصاص اراضی با وسعت قابل توجه به دفن پسماند باعث هدر رفت منابع طبیعی شده و توجیه ندارد. لذا باید از فناوری‌هایی که در وسعت کمتر قادر به دفع پسماند بیشتر باشد، بهره برداری شود. ایشان در مورد انتقال مرکز آرادکوه نیز در ادامه افزود صرف نظر از شرایط و وضعیت موجود این مجتمع، هر مرکز دفنی یک طول عمری دارد و پس از سپری شدن آن، بسته می‌شود و لذا مکان‌یابی، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی لازم جهت احداث یک مرکز دفن برای آینده تهران یک ضرورت محیط زیستی و پدافندی است.
اکبرپور اضافه کرد: طبق آنالیز شهرداری تهران در سال ۹۸، ۱۰ درصد از پسماندهای تهران پسماندهای پلاستیکی است، که میزان اصلاً رقم خوبی نیست و نشان می‌دهد یکی از رکورد داران مصرف پلاستیک در دنیا هستیم و باید در زمینه کاهش و حذف مصرف پلاستیک فرهنگ سازی شده و گام برداریم، اما در حال حاضر تجهیزات «آر. دی. اف» می‌تواند با توجه به ارزش حرارتی این پسماندها، به عنوان یکی از روش‌های مؤثر مفید واقع شود که در صورت وجود اعتبارات، قابلیت نصب و اجرا در کوتاه مدت را دارند.
طبق آنالیز شهرداری تهران در سال ۹۸، ۱۰ درصد از پسماندهای تهران پسماندهای پلاستیکی است، که میزان اصلاً رقم خوبی نیست
وی در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر که «در کشورهای پیشرفته چه راهکاری برای مدیریت پسماند کلان شهرها در نظر گرفته شده است؟» گفت: کشورهای پیشرفته روی تولید پسماند و فرهنگ سازی کار کرده‌اند، به عنوان مثال در آلمان کمتر از یک درصد از پسماندها دفن می‌شود، آنالیز پسماند در ایران با آلمان متفاوت است، در تهران طبق آخرین آنالیز صورت گرفته در مقصد، حدود ۷۰ درصد پسماندها تَر و ۳۰ درصد خشک است، اما در آلمان این درصدها کاملاً برعکس است و با توجه به صنعت پیشرفته بازیافت در این کشور و شیوه‌های مناسب جمع آوری و ذخیره سازی آنها، ۷٠ درصد پسماندهای تولیدی وارد اقتصاد چرخشی و به اصطلاح اقتصاد سبز می‌شود و پسماندهای تر تولیدی نیز به هر صورت همگن و نه مخلوط وارد پروسه‌های دیگر بازیافت نظیر کمپوست و استحصال انرژی می‌شود.
رئیس اداره ارزیابی محیط زیست و بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم محیط زیست استان تهران افزود: ما در استان تهران نیازمند مدیریت تلفیقی در حوزه پسماندها هستیم، گفت: شما تصور کنید، که یک روز زباله‌ها از سطح شهر تهران جمع آوری نشود، قطعاً با مشکلات عجیبی مواجه خواهیم شد. پس باید در کنار برنامه‌ریزی برای استقرار سیستم‌های نوین مدیریت پسماند، برای ارتقا و بهینه سازی وضعیت موجود در کوتاه مدت اهتمام ویژه داشت تا معضلات زیست محیطی کاهش پیدا کند.
وی در ادامه به ضرورت نوسازی و تجهیز ناوگان حمل و نقل پسماند نیز اشاره و عنوان کردند نشتی شیرابه این خودروها، محل شکایت‌های مردمی است که باید هرچه سریع‌تر این مشکل توسط متولیان مرتفع شود.
امکان رفع معضلات محیط زیستی «آرادکوه» در کوتاه مدت نیست
این مشکلات باید با هماهنگی و اجرای دقیق سه ضلع مثلث شهرداری تهران به عنوان مدیر اجرای طرح‌های مرتبط با پسماند، محیط زیست استان تهران به عنوان نظارت بر دفع آلودگی‌ها و استانداری تهران به عنوان مسئول پیگیری و نظارت بر تمام این مراحل است، اما علیرغم مواضع متعدد و شعارهای محمدحسین مقیمی و انوشیروان محسنی بندپی، دو استاندار اسبق و سابق تهران در خصوص لزوم رفع معضلات مجتمع «آرادکوه» شاهد اتفاق خاصی در این خصوص نبودیم، اما استاندار فعلی تهران ۱۵ روز بعد از برگزاری مراسم معارفه خود به عنوان نماینده عالی دولت در این استان به ری رفت، تا از مرکز دفن زباله «آرادکوه» دیدار کند، این سفر به خوبی اهمیت این مرکز را برای استاندار جوان تهران مشخص کرد.
محسن منصوری که معضل محیط زیست را یکی از معضلات مهم پایتخت و استان تهران می‌داند و مدیریت پسماند و آلودگی هوا را از موضوعات مورد تاکید رئیس جمهور بر می‌شمارد، در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: باید با برنامه‌ریزی هماهنگ و به طور علمی به حل مساله پسماند تهران پرداخت، روزانه پنج الی هفت هزار تُن زباله به آرادکوه منتقل می‌شود و مدیریت این حجم از زباله نیازمند ایفای نقش تمام دستگاه‌های مرتبط دارد و نباید شهرداری تهران در این زمینه تنها باشد و باید هماهنگی کامل بین سازمان حفاظت از محیط زیست و شهرداری تهران در این خصوص و رفع دغدغه‌های محیط زیستی باشد.
وی ضمن تاکید بر رفع مشکلات آرادکوه گفت: باید با بررسی‌های علمی و نیز فرهنگ سازی طرحی جامع برای مدیریت و بهره وری بهتر آرادکوه تهیه شود.
منصوری افزود: باید زیرساخت‌های لازم فراهم و برای بلندمدت در این خصوص برنامه‌ریزی شود، که البته در این زمینه عزم لازم را داریم، در این زمینه از مدیریت شهری تهران خواسته شده تا فکری برای رفع معضل کند.
استاندار تهران از به کارگیری مشاور برای حل مساله آرادکوه خبر داد و گفت: این مشاور قرار شده تا پایان سال نتیجه مطالعات خود در این زمینه را اعلام کند، اما می‌بایست، در افق بلند مدت نسبت به جابجایی مرکز مدیریت پسماند آرادکوه اقدام شود.
وی گفت: دفن زباله در مجتمع «آرادکوه» به آب‌های زیرزمینی و اراضی این منطقه آسیب رسانده است، باید چاره‌ای برای رفع این معضل اندیشیده شود.
وعده شهردار تهران برای ایجاد تحول در حوزه مدیریت پسماند
خبرنگار مهر، در حاشیه سفر اخیر شهردار تهران به ری نیز پیگیر رفع این معضل مهم مردم این شهرستان بود، علیرضا زاکانی در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر در خصوص «برنامه شهرداری تهران برای مرکز دفن زباله آرادکوه» گفت: ما برنامه بزرگی برای ایجاد تحول در حوزه پسماند داریم، تا از این معضل بزرگ آرادکوه عبور کنیم و به سمت تفکیک پسماند و نیز استفاده از زباله سوز گام برداریم.
زاکانی افزود: در حال تحقیق در خصوص این تحول هستیم و پس از تکمیل تحقیقات برنامه‌های میان مدت و بلندمدتی برای رفع این معضل قابل اجرا خواهد بود.
زاکانی در خصوص مشکلات و معضلاتی که از تهران به ری منتقل می‌شود نیز گفت: پروژه‌هایی را برای اجرا در شهرری داریم، که پرونده معادله تبعیض آمیز شمال- جنوب را ببندیم، ظرفیت‌های ری ویژه و قابل توجه است که توجه به این ظرفیت‌ها سبب توسعه شهرری خواهد شد و در نظر داریم، ری گام به گام به افق چند هزار ساله خود نزدیک شود که هم سرآمد جهان اسلام و هم کانون توجهات خیره کننده بوده است.
اینکه اتفاق نظر بین دستگاه‌های متولی در خصوص رفع معضلات محیط زیستی آرادکوه وجود دارد، دستاورد مناسبی است اما به نظر می‌رسد، پیگیری‌های مستمر تا رسیدن به نتیجه و ورود تمام دستگاه‌های مرتبط به رفع این معضل و نیز پای کار ایستادن استانداری تهران به عنوان نماینده دولت در این استان برای رفع این زخم کهنه اهمیت بسزایی دارد.
نباید گمان کنیم که شهرداری تهران و یا محیط زیست به تنهایی می‌توانند، این مشکل را رفع کنند، باید همه پای کار باشیم و مردم نیز بیش از پیش به تفکیک زباله از مبدا و نیز تولید کمتر آن توجه داشته باشند تا شاهد تهرانی زیباتر و محیط زیستی شاداب‌تر برای همه باشیم.
نظر شما