تلاش «دن کیشوت» برای نجات جهان از پلیدی‌ها/ تئاتر را رها نمی‌کنم

جواد مولانیا که این روزها نمایش «دن کیشوت» را در عمارت نوفل لوشاتو روی صحنه دارد درباره این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه تا امروز استقبال از نمایش رضایت‌بخش بوده و با وجودی که شرایط کرونا، مراحل تمرین و آماده سازی را برای ما سخت کرد اما در نهایت از کیفیت اجرا راضی هستم.

وی درباره بازیگران نمایش بیان کرد: بازیگران این اثر نمایشی ترکیبی از هنرمندان حرفه‌ای و تئاتری و هنرجویان تئاتر هستند. به عنوان مثال بازیگر نقش دن کیشوت، میثم عبدی است که بارها تجربه کارگردانی و بازیگری داشته و ۲۰ سالی است که تئاتر کار می‌کند. بقیه بازیگران هم به جز یکی دو نفر از آنها که تاکنون تجربه بازیگری روی صحنه نداشته‌اند، از هنرمندان تئاتر هستند اما چهره سینمایی در نمایش نداریم.

مولانیا که این نمایش را براساس نمایشنامه‌ای از بولگاکف به صحنه می‌برد درباره تفاوت‌های این متن با رمان «دن کیشوت» سروانتس توضیح داد: میخاییل بولگاکف نمایشنامه «دن کیشوت» را براساس رمان سروانتس نوشته است که در این اقتباس طبیعتاً متن کوتاه‌تر و کاراکترها کمتر شده‌اند و کار حالت نمایشی و دراماتیک پیدا کرده است. در نمایشنامه بولگاکف تعداد شخصیت‌ها زیاد است اما ما با توجه به شرایط، تعداد بازیگرها را کم کردیم و نمایشنامه نیز توسط عارفه قیدی مجدداً ترجمه شده است و در ادامه خود من نیز متن را بازنویسی و یکی دو صحنه را که در نمایشنامه نیست به کار افزودم. در نمایشنامه بولگاکف، گروتسکی را که در رمان شاهدش هستیم، کمتر می‌بینیم اما من در اجرا، این گروتسک را با توجه به فرم اجرایی که براساس بیگانه سازی برشت طراحی شده است، وارد کرده‌ام.

وی درباره تفاوت‌های نمایشنامه با اجرا عنوان کرد: متن اصلی کاری کلاسیک است اما ما در اجرا این روند را تغییر دادیم به شکلی که از همان ابتدای نمایش همه بازیگرها در صحنه حضور دارند و هر بازیگر نیز چند نقش ایفا می‌کند به این ترتیب که هیچ بازیگری از صحنه خارج نمی‌شود و هر کس جلو می‌آید، نقشش را ایفا می‌کند و بعد دوباره به عقب باز می‌گردد. اتخاذ این شیوه اجرایی به ما این امکان را می‌داد تا کار از جنبه رئالیستی فاصله بگیرد و به شیوه نمایشگری که مدنظرمان بود نزدیک شود. حتی در این نمایش از گریم هم استفاده نکرده‌ایم چون وقتی هرکدام از بازیگران چند نقش ایفا می‌کنند دیگر گریم معنی پیدا نمی‌کند.

بازیگر سریال «هم‌سایه» درباره دیگر ویژگی‌های نمایش گفت: همچنین تعویض لباس بازیگران هم روی صحنه اتفاق می‌افتد به این شکل که رخت آویزی در انتهای صحنه قرار داده شده است و هر بازیگری که نوبت نقشش فرا می‌رسد از روی آن لباس مورد نظر را برمی‌دارد و تبدیل به کاراکتری که قرار است ایفا کند، می‌شود. از همان ابتدا علاقه مند به این فرم اجرایی بودم، شیوه‌ای که در آن تماشاگر ناظر بر همه اتفاقاتی باشد که روی صحنه رخ می‌دهد. این فاصله گذاری در بازی‌ها هم رعایت شده و در برخی مواقع بازیگران جلو صحنه می‌آیند و رو به تماشاگران توضیح می‌دهند که قرار است چه نقشی را بازی کنند.

مولانیا درباره به تصویر کشیدن مالیخولیای ذهنی دن کیشوت در این نمایش بیان کرد: مالیخولیا و توهم دن کیشوت را در این نمایش هم شاهد هستیم. البته در اجرا به جنبه مثبت این توهم توجه شده است چون دن کیشوت نیت خیری دارد و به نجات جهان از پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها می‌اندیشد از این رو در نمایش نیز هرچه جلوتر می‌رویم این مالیخولیا بیشتر بر دن‌کیشوت چیره و حتی در جاهایی تبدیل به کابوس می‌شود که با طراحی نور و میزانسن و موزیک زنده‌ای که روی صحنه نواخته می‌شود، حفظ شده است.

وی که سال هاست به عنوان مجری و بازیگر در عرصه تلویزیون حضور دارد درباره علت فاصله نگرفتنش از تئاتر بیان کرد: اولاً تئاتر خاستگاه و خانه من است و هرچه که یاد گرفته‌ام از تئاتر بوده است بنابراین هیچ گاه نمی‌توانم آن را رها کنم. نکته دیگر نیز این است که واقعاً وقتی تئاتر کار می‌کنید به‌روز می‌شوید و حس و حالی همانند سفر رفتن را تجربه می‌کنید. من با این سفر دوباره انرژی می‌گیرم و تئاتر برایم پر از جستجو و کشف و شهود است.

وی در پایان صحبت‌هایش اضافه کرد: در تئاتر فرصت بیشتری برای خلق وجود دارد و افراد با خلوص بیشتری کار می‌کنند و همه کمک می‌کنند تا نمایشی به صحنه برود. از طرف دیگر من و بچه‌های گروهم و همچنین مجموعه عمارت نوفل لوشاتو در تئاتر وظیفه خودمان می‌دانیم که تئاتر را زنده نگه داریم و در شرایطی که خیلی‌ها به دلیل شرایط کرونا و یا نبود تماشاگر تئاتر کار نمی‌کنند، حداقل ما تلاش کنیم دوباره مخاطبان را به سالن تئاتر بازگردانیم و خوشبختانه در رسیدن به این هدف هم موفق بودیم چون در نهایت که ما نفع مالی از اجرا نمی‌بریم و در شرایطی که ۱۳ بازیگر روی صحنه و نزدیک به ۴۰ نفر هم پشت صحنه داریم تنها عشق به تئاتر است که گروه را پای کار نگه می‌دارد؛ هدفی که این روزها در تئاتر ما گم شده است.

نمایش «دن کیشوت» تا اول آذر ماه ساعت ۲۰ در عمارت نوفل لوشاتو روی صحنه است.