به گزارش خبرنگار مهر، مستند ظهور و ثبوت (تکه‌هایی از تاریخ عکاسی) به تهیه‌کنندگی حامد قصری، یک‌بار در خانه هنرمندان ایران و بار دیگر در کتابخانه مرکزی اصفهان و به‌مناسبت نکوداشت روز اصفهان به نمایش درآمد.
قصری در این مستند به سراغ عکاسان و عکاسخانه‌های قدیمی اصفهان رفته و برای تولید آن با ۵۰ نفر مصاحبه شده است؛ چهره‌هایی مانند فخرالدین فخرالدینی، امان‌اله طریقی، رضانور بختیار، اکبر امامی، پریسا دمندان، مرتضی بخردی، اشرف‌السادات مقصودی، مصطفی و محمدعلی شیردره، مجید کورنگ بهشتی، گوهر کرمی، حجت‌اله الهیان، عبداله هاشمی‌نسب، مرتضی موذن‌صفایی، نادعلی ارواحی، غلامرضا قیاسی، اصغر علاقه‌بند، مرتضی پورموسی، اصغر شیرازی، حسن پاکتچیان، محمد محمدی، احمد مجدی و دیگران
دلایل انحطاط عکاسخانه‌های قدیمی اصفهان
حامد قصری درحاشیه پخش این مستند درباره تجربه تولید مستند ظهور و ثبوت اظهار داشت: دلایل مختلفی باعث شد عکاسخانه‌های قدیمی اصفهان یکی پس از دیگری رو به انحطاط برود و هیچ‌کدام از آنها حضور فیزیکی و ظاهری نداشته باشد و از آنها تنها یک اسم باقی بماند. زوال آنالوگ و ظهور دیجیتال یکی از دلایل سقوط عکاسخانه‌های قدیمی شهر اصفهان محسوب می‌شود و بخش بزرگی از این موضوع گریبان کل جهان عکاسی آنالوگ را گرفت.
وی افزود: کُداک که از سال ۱۸۸۹ میلادی حلقه فیلمی را اختراع کرد که شفاف و انعطاف‌پذیر بود و دوربین‌هایش تمام جهان را تسخیر کرد، تولیدات خود را تا جایی ادامه داد که تا سال ۱۹۹۹ میلادی بیش از ۸۰۰ میلیون رول، تنها در آمریکا به فروش برساند اما فروش کداک در سال‌های حاکم شدن دیجیتال به یک‌دهم رسید و در ادامه، بازنشستگی حلقه‌های فیلم به صورت رسمی اعلام شد و اگر فیلمی هم در کارخانه‌های مختلف و برندهای عکاسی تولید شد بیشتر جنبه سمبلیک داشته و دارد تا جایی که گفته می‌شود «اگر می‌خواهی یک عکس تمام‌هنری بگیری به سراغ آنالوگ برو، فیلم بخر و عکاسی کن.»
کارگردان مستند ظهور و ثبوت با بیان اینکه زوال آنالوگ و ظهور دیجیتال در ابتدا با مقاومت عکاسان اصفهان روبه‌رو شد، ادامه داد: اما عکاسانی که فرزندان‌شان هم در کنار آنها کار می‌کردند و به نوآوری جدید علاقه‌مند بودند توانستند قدری از شکست تجاری عکاسخانه‌های پدرانشان بکاهند اما دیجیتال کار خودش را کرده بود و گویی کاری از دست هیچ‌کس برنمی‌آمد.
تاریخ عکاسی شهر رو به زوال
قصری گفت: وقتی به سراغ رضا فرزان که عکاسخانه زیبا را در خیابان خوش اصفهان داشت می‌رفتم، با چهره‌ای فرتوت از گذر زمان و نگران آینده تاریخ عکاسی روبه‌رو می‌شدم. او حتی از به کار بردن کلمه تکنولوژی امتناع کرد و تمام سیر زندگی‌اش را در گذشته می‌دید. هفت دهه عکاسی مستمر و سال‌ها ریاست اتحادیه عکاسان اصفهان در گذشته او را به جایی رسانده بود که کمتر کسی پا به عکاسخانه او می‌گذاشت. استاد تا آخرین لحظه عمر خود عکاسخانه‌اش را حفظ کرد و می‌گفت اینجا تاریخ عکاسی این شهر است.
وی از اجتماع‌ها، معماری و اتمسفر اصفهان عکس‌های بی‌نظیری داشت و تنها به عکس‌های پرسنلی و خانوادگی بسنده نمی‌کرد. او عکاسخانه‌اش را یک موزه می‌دانست و وقتی تصویری از عکس‌هایش را انتخاب می‌کردم، شماره آن را با دقت و وسواس یادداشت می‌کرد و چند روز بعد عکس تاریخی خود را تحویل می‌گرفت.
عدم نسل‌سازی از سوی خود عکاسان
کارگردان مستند ظهور و ثبوت عدم نسل‌سازی از سوی خود عکاسان در دهه‌های پایانی فعالیت عکاسخانه‌های قدیمی شهر اصفهان را دیگر دلیل انحطاط آنها دانست و ادامه داد: اگر در گذشته برخی فرزندان عکاسان راه پدران خود را ادامه دادند، «چهره‌نما» و «درخشان» در به وجود آمدن عکاس زبردستی چون طریقی نقش داشتند.
وی اضافه کرد: امان‌الله طریقی شاگردان زیادی را تربیت کرده و نخستین کلاس عکاسی را در اصفهان راه‌اندازی کرد و شاگردان ابوالقاسم‌خان جلا مطرح‌ترین عکاسخانه‌های اصفهان را تأسیس کردند، اما در دهه‌های آخر نایی برای شاگردپروری، آموزش و ادامه شیوه گذشتگان دیده نشد.
قصری ادامه داد: البته نباید از نظر دور داشت که پس از پیروزی انقلاب، دانشکده‌های عکاسی ایجاد شده بود و عکاسان زیادی از دانشگاه‌های خارج از کشور فارغ‌التحصیل شده بودند و کتاب‌های زیادی هم در زمینه آموزش عکاسی ترجمه و تألیف شده بود و تقابل سنت و مدرنیته احتمال ضعیفی برای حفظ عکاسخانه‌های این شهر باقی می‌گذاشت؛ مسئله مهمی که مسئولان در آن سال‌ها با بی‌تفاوتی و بی‌مهری از کنار آن گذشتند.
یک موزه عکس برای حفظ میراث عکاسان اصفهان نداریم
وی گفت: حفظ میراث عکاسان اصفهان حداقل با ایجاد یک موزه عکس در این شهر و زنده نگه داشتن یاد عکاسان به‌نام و تاریخ‌ساز میسر بود که با بی‌توجهی، نه‌تنها بسیاری از آنان در بی‌خبری فوت کردند که شیشه‌های عکس آنها هم تنها وسایل جاگیر و به درنخور برای ورثه محسوب می‌شد و به آسانی از بین رفت. با از میان رفتن آنها بخش زیادی از اسناد و اطلاعات فرهنگی و هنری چهار نسل که به یک قرن گذشته بازمی‌گشت برای همیشه نابود شد.
نظر شما