به گزارش خبرنگار مهر، پانزدهمین جشنواره کتاب استانی اصفهان از روز ۲۰ آذرماه به شکل مجازی آغاز به کار کرد تا اولین جشنواره کتاب اصفهان در روزگاران کرونا، مجازی باشد. طبق اعلام قبلی در حاشیه این جشنواره، نشست‌های تخصصی گوناگون برگزار می‌شود که اولین آن‌ها با عنوان «از کتابفروشی تا کافه کتاب» در هنرستان هنرهای زیبا اصفهان برگزار شد.
ابراهیم سپاهانی، مدیر کتابفروشی فرهنگسرا در این نشست اظهار داشت: در این شرایط سخت اقتصادی کتاب‌فروشی‌ها ضربه شدیدی وارد شده و بحران کرونا نیز مزیدی بر علت شده تا کتاب‌فروشی‌ها در شرایط بسیار دشواری قرار گیرند. مهم‌ترین عامل در رکود کتاب به وضعیت اقتصادی مردم برمی‌گردد، بسیاری بر این عقیده‌اند که مردم ما اهل کتاب نیستند، اما با این صحبت مخالف هستم. مردم به کتاب‌فروشی‌ها مراجعه و کتاب‌ها را می‌بینند و به کتاب علاقه دارند، اما وضعیت اقتصادی به آن‌ها اجازه نمی‌دهند کتاب‌هایی که می‌خواهند را تهیه کنند.
وی ادامه داد: در صنعت کتابفروشی یک باندی با حمایت بخش‌های دولتی ایجاد شده که ضربه سهمگینی را به کتاب‌فروشی‌ها وارد ساخته، امکانات و فضاهای وسیع دولتی در اختیار این گروه‌ها قرار گرفته و متأسفانه کتاب‌های بسیار نازلی از حیث محتوا با تخفیف‌های بسیار زیاد در این محل‌ها عرضه می‌شود. این اتفاق باعث سوظن مردم نسبت به کتاب‌فروشی‌ها شده و این اتفاق یکی از چالش‌ها و تهدیدهای بزرگ برای کتاب‌فروشی‌ها است. اگر جلوی این اتفاق گرفته نشود، ضربه سهمگینی به کتاب‌فروشی‌ها وارد خواهد شد.
این فعال حوزه کتاب تاکید کرد: این باند کتاب‌های مطرح و پرفروش را با مترجم‌های کمتر شناخته شده، دستکاری می‌کنند و به زیر چاپ می‌برند. به عنوان مثال یک کتاب بسیار مطرح که یک ناشر معتبر با قیمت پشت جلد ۵۰ هزار تومن چاپ کرده و این گروه‌ها با قیمت پشت جلد ۱۲۰ هزار تومان و تخفیف ۵۰ درصدی به فروش می‌رسانند. این تکنیک‌های فروش از نظر فرهنگی لایق کتاب نیست و این فعالیت‌ها ضد فرهنگی است.
سپاهانی با اشاره به مشکلات برگزاری نمایشگاه کتاب برای کتاب‌فروشان، توضیح داد: هم‌اکنون نمایشگاه مجازی کتاب با همکاری ناشران سراسر کشور در اصفهان در حال برگزاری است، این نمایشگاه نیز ضربه‌ای به کتاب‌فروشی‌ها است. کتاب‌فروشی‌ها در ۱۲ ماه سال با فراز و نشیب این صنعت ضعیف می‌سازند و ناگهان چنین رویدادی با یارانه‌های سنگین و حضور پررنگ ناشرها برگزار می‌شود. اگر واقعاً نگران وضعیت کتاب‌فروش‌ها هستیم، باید فکری به حال این قضیه کرد؛ معنی ندارد ناشری که در کل سال، کتاب‌هایش را از طریق کتابفروشی می‌فروشد، در یک برهه‌های کوتاه و خاص از سال بتواند محصولاتش را به راحتی بفروشد.
وی افزود: از طرفی کتاب‌فروشی‌ها از فروش محصولات خود به قیمت روز محروم است و حتماً باید کتاب را به قیمت پشت جلد بفروشد، حتی اگر کتاب برای پنج سال پیش باشد. هرچه سریع‌تر
این صاحب فروشگاه کتاب در پاسخ به سوالی درباره اقبال به عنوان‌های زرد و انتشار آن‌ها توسط ناشران معتبر، تصریح کرد: درست نیست که کتاب‌های را رنگ‌آمیزی و روی آن‌ها اسم بگذاریم. اگر بخواهیم کتاب‌های پرفروش را در نظر بگیریم، به هرحال سلیقه عامه به این سمت و سو است و باید به آن احترام گذاشت. برخی از این کتاب‌ها نه تنها در ایران، بلکه در جامعه جهانی مطرح و پرفروش هستند. اگر این کتاب‌ها نباشند، کتابفروشی نمی‌تواند ادامه حیات بدهد و همین عناوین هستند که به کتاب‌فروشان کمک می‌کنند.
سپاهانی گفت: این جنس کتاب‌ها برای عامه کتاب‌های خوبی بوده و حتی در زندگی برخی نیز شاید راه‌گشا بوده و هیچ نکته منفی در آن نمی‌بینم. باید در نظر داشت که کتاب‌های سنگین و متون کلاسیک مشتریان خاص خود را دارند. مشتری را باید آزاد گذاشت تا خودش کتاب مورد علاقه خود را پیدا کند، رسالت کتاب‌فروش ارائه کتاب با ترجمه، کیفیت چاپ و کاغذ مرغوب است.
وی در بخش دیگری از جلسه درباره هم‌زیستی کافی‌شاپ‌ها و کتاب‌فروشی‌ها و شکل‌گیری «کافه کتاب‌ها»، توضیح داد: این اتفاق می‌تواند یک عامل و فرصتی برای جذب مخاطب به کتاب‌فروشی‌ها باشد. مشتریان می‌توانند با استفاده از این فضا با دیگر کتاب‌خوان آشنا شوند و علایق خود را به اشتراک بگذارند، اما باید توجه کرد این فضا نباید به شکلی باشد که کتابفروشی را تحت الشعاع قرار دهد.
باید کیک اقتصادی کتاب را بزرگ‌تر کرد
فرهاد فروزنده، مدیر پردیس کتاب نیز در این نشست با بیان اینکه «هر ناشری شاید ۱۰ درصد از کتاب‌هایش پرفروش باشد و قاچاقچیان کتاب سراغ این کتاب‌ها می‌روند» خاطرنشان کرد: اگر درآمد همین کتاب‌ها هم از ناشر گرفته شود، تمام انگیزه‌ها و آورده ناشران از بین می‌رود و کتاب‌فروشان نیز از بین می‌روند.
وی افزود: فضای مجازی نیز یکی دیگر از چالش‌های کتاب‌فروشان است، این فضا به بحث افت فروش کتاب دامن زد، بسیاری از شرکت‌های خصوصی و حتی ارگان‌های دولتی شرایط فروش اینترنتی با تخفیف‌های خوب و ارسال رایگان گذاشتند و رقابت با این پدیده برای کتاب‌فروشان بسیار دشوار است. از طرفی ما شرایط عرضه کتاب به کمتر از قیمت پشت جلد را نداریم و این اتفاق نیز شانس رقابت را می‌گیرد.
این فعال حوزه کتاب گفت: کتاب کالایی است که تورم جذب نمی‌کند و قیمت پشت جلد آن در هر شرایط ثابت است. می‌توان قیمت هر جلد کتاب را بر اساس قیمت اعلامی در سایت ناشر اعلام کرد تا جلوی ضرر کتاب‌فروشی‌ها گرفته شود. قانون‌مند نبودن و ناقص اجرا شدن نظام صنفی کتاب‌فروشی‌ها دیگر مشکل مهم کتاب‌فروشان است.
فروزنده اظهار داشت: از طرفی افزایش قیمت کاغذ و کتاب در سال‌های اخیر باعث غربال ناشران شد و ناشران زرد که شاید کار دوم یا سوم آن‌ها چاپ کتاب بود از میان رفتند. به عنوان مثال پیش از گرانی کاغذ ۱۵ ترجمه از «شازده کوچولو» در بازار موجود بود که بعد از گرانی کاغذ تعداد آن‌ها به سه عدد رسید.
وی با اشاره به وضعیت اقتصادی نابه‌سامان کتاب‌فروشان، تاکید کرد: کیک اقتصاد حوزه کتاب بسیار کوچک است و باید با مطالبه‌گری از تمام شخصیت‌ها آن را بزرگ کرد؛ اگر این کیک اقتصاد بزرگ‌تر شود، به برگزاری نمایشگاه‌ها هم ایرادی نیست. در دو سال اخیر بحران کرونا باعث شد تا مردم کمی به سمت کتاب بیایید از سمت فضای مجازی فاصله گیرند، ما هم سعی کردیم با معرفی کتاب خوب به مردم یاری رسانیم.
فروزنده درباره اقبال به عنوان‌های زرد و انتشار آن‌ها توسط ناشران معتبر، توضیح داد: کتاب‌های انگیزشی و غیره در سایت‌هایی مثل آمازون کتاب‌های پرفروشی است، ما شاید بیشتر دوست داشته باشیم، مخاطبان کتاب عناوین کلاسیک را بخوانند. ما به مشتریان در هر ژانری که دوست داشته باشند، کتاب معرفی می‌کنیم و سعی داریم که آن‌ها را کتاب‌خوان نگه داریم. حتی کسانی که کتاب‌های زیر ۴۰ صفحه را می‌خوانند نیز باید ارج دهیم، زیرا در آینده به ژانرها و کتاب‌های بهتری خواهند رسید.
این فعال حوزه کتاب در بخش دیگر نشست و درباره مفهوم «کافه کتاب»، اظهار داشت: شاید نسل‌های جوان اقبالی به کتابفروشی صرف نداشته باشند و ارائه یک فضای فرهنگی شامل کافه، کتابفروشی و حتی فضاهایی نظیر مهدکودک برای نگه‌داری کتاب‌ها، به فروش کتاب کمک کند. اما باید توجه کرد که فروش کتاب و کتابفروشی در متن این قضیه قرار گیرد.
رقابت کتاب‌فروشان با سایت‌های فروش کتاب دشوار است
در ادامه این نشست شیرین گوهری، مدیر شهر کتاب اردیبهشت گفت: در چند سال اخیر وضعیت نابه‌سامان نشر تأثیر بسزایی در فروش کتاب گذاشته، بحران کرونا و تعطیلی‌های مکرر فروشگاه‌ها و پر و بال گرفتن فروشگاه‌های اینترنتی فروش حضوری کتاب فروشی‌ها را دچار افت کرد. بسیاری از مشتری‌ها آگاهی نسبت به ناشرها و مترجم‌ها ندارند و به اسم کتاب توجه می‌کنند، از این روی شاید غالب مشتریان به سمت کتاب‌هایی با تخفیف‌های بیشتر بروند.
وی ادامه داد: فروشگاه‌های اینترنتی نیز تخفیف‌های به مشتری می‌دهند که ناشران به کتاب‌فروش می‌دهند، بنابراین رقابت سایت‌های اینترنتی با کتاب‌فروشی‌ها بسیار دشوار است. مشتریان نیز آگاه هستند و با یک جست‌وجوی در فضای مجازی ترجیح می‌دهند آنلاین و ارزان‌تر خرید کنند.
گوهری با انتقاد از قیمت بالای کتاب، تصریح کرد: مردم ما به خواندن کتاب علاقه‌مندند و قشر کتاب‌خوان در کشور هستند، اما آنقدر کتاب افزایش قیمت داشته که به مرور کتاب از سبد خرید مردم کنار رفته است. بسیاری از اقشار جامعه در مخارج روزمره خود دچار مشکل هستند و نمی‌توان انتظار داشت که آن‌ها کتاب بخرند.
مدیر شهر کتاب اردیبهشت یکی دیگر از مشکلات در حوزه کتاب‌فروشی‌ها، رفتار برخی ناشران در چاپ کتاب‌ها عنوان کرد و اظهار داشت: ناشران کتاب‌ها را با تیراژ پایین و چاپ‌های متعدد وارد بازار می‌کنند و هر بار تجدید چاپ با افزایش قیمت همراه است. این کتاب در یک سال ناگهان ۵۰ هزار تومان افزایش قیمت پیدا می‌کند. این اتفاق کار کتاب‌فروشان را سخت کرده است.
وی افزود: در برخی از اوقات ناشران روی قیمت برچسب تازه می‌زنند و قیمت را افزایش می‌دهند، این صحنه باعث می‌شود تا اعتماد مشتری نسبت به کتاب‌فروش از بین برود. در این چرخه اقتصادی ناقص کتاب‌فروش بیشتری ضرر را می‌بیند و امیدواریم این مسائل برطرف شود.
گوهری درباره اقبال مخاطبان به عنوان‌های زرد و انتشار آن‌ها توسط ناشران معتبر، گفت: اصطلاح کتاب زرد مناسب نیست، کتابی که امروز چاپ می‌شود و مخاطب خودش را دارد را نباید زرد دانست. بلکه کتاب‌هایی که به شکل زیرزمینی و با ترجمه‌های بد وارد بازار می‌شوند را شاید بتوان زرد دانست، اما کتاب‌هایی که سلیقه ما نیست و بخشی از جامعه به آن اقبال دارد را نباید زرد بدانیم. اگر کتاب‌های پرفروش نباشند، سیکل مالی فروشگاه‌ها نمی‌چرخد و این جنس کتاب نیز نیاز است.
این فعال حوزه کتاب درباره گسترش کتاب‌فروشی‌ها و ایجاد فضاهای مانند گالری و کافه در کنار کتابفروشی، تاکید کرد: هم‌زیستی این بخش‌های مختلف باعث خانوادگی شدن محیط می‌شود و فضا از یک فضای فروشگاهی به یک فضای تفریحی سوق پیدا می‌کند. با این حال هر مجموعه باید رسالت خود را مشخص کند.
دست فروشی کتاب در شأن کتاب نیست
آزاده فردوسی، مدیر کتابفروشی هفت‌داستان نیز در این نشست اظهار داشت: تخفیف‌های نمایشگاهی مستقیم از سوی ناشران می‌آیند و مشتریان ترجیح می‌دهند خرید خود را در این شرایط تخفیف انجام دهند. کتاب‌های با نشرهای کمتر شناخته شده که قیمت کمتری دارند، یکی از مشکلات بزرگ بازار کتاب است، این کتاب‌ها که معمولاً عناوینی معروفی هستند با تخفیف‌های چشم‌گیر در سایت‌ها به فروش می‌رسند.باید جلوی این نشرهای به اصطلاح زرد گرفته شود و مشتریان نیز درباره آن‌ها آگاه شوند.
وی با اشاره به مشکلات کتاب‌فروشان، خاطرنشان کرد: دست‌فروشی‌های کتاب هم یکی از آفت‌های کتاب‌فروشی‌ها است. این اتفاق توهین به شأن کتاب بوده و در مراکز مختلفی مثل پمپ بنزین‌ها این کتاب‌ها به فروش می‌رسد. امیدوارم برخورد مدیریتی با مسائل این چنینی گرفته شود.
فردوسی درباره معرفی کتاب به مشتریان، توضیح داد: مشتریان با سلیقه، سطح سواد و توقعات مختلف وجود و حتی یک انسان در دوران مختلف زندگی توقعات مختلفی از کتاب دارد. بنابراین دسته بندی کتاب‌ها به کتاب‌های به اصطلاح زرد و دیگر کتاب‌ها شاید اشتباه نباشد.
این فعال حوزه کتاب درباره وجود کافه‌ها در فضای کتابفروشی، گفت: همواره در کافه‌ها اتفاقی خوبی رخ داده و حتی برخی از مهم‌ترین کتاب‌ها نیز در کافه‌ها نوشته شده است. با توجه به رده‌های سنی مختلف مخاطب کتاب این فضاها در کتابفروشی به ایجاد یک فضای بهتر برای خانواده‌ها و فرهنگ‌سازی کمک می‌کند.
نظر شما