خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: بالاخره افزایش تنش ها و رویارویی آمریکا و روسیه بر سر مسئله اوکراین، رؤسای جمهور دو کشور را در شامگاه جمعه به وقت تهران به انجام یک گفتگوی تلفنی وادار کرد. در پایان این تماس هرچند که هر دو طرف بر مسرت بخش بودن گفتگو تاکید کردند اما اخبار واصله از محتوای این تماس حاکی از آن است که هر دو طرف بر مواضع سابق خود تاکید داشته اند.
جو بایدن دموکرات با سابقه تصدی بر کمیته روابط خارجی سنا، اساسا خود را یک کارشناس در امور سیاست خارجه می داند اما بر خلاف این ادعا سیاست های وی در مسئله خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان به شکست انجامید و شکاف بین دموکرات ها و جمهوریخواهان را در مسئله سیاست خارجه گسترده تر کرد تا آنجا که جمهوریخواهان بی محابا بر دولت او می تازند و این خروج را فضاحت بار می نامند. از طرفی، میزان محبوبیت وی در میان مردم به پایین ترین حد از زمان آغاز ریاست جمهوری رسیده است.
آمریکا، روسیه را تنها با تهدید تکراری تحریم های بی سابقه آن هم در صورت هرگونه اقدام نظامی، مواجه ساخته است که بعید است بتواند بر روی سیاست های مسکو تاثیر چندانی داشته باشد. مشت غرب عملا در مقابل روسیه خالی است هرچند که حضور نظامی آمریکا در افغانستان هیچ وقت در نظر مردم آمریکا محبوب نبوده است اما فرار نابهنگام نیز نمی تواند افکار عمومی مردم آمریکا را در این مورد اغنا کند، اما این فقط رای دهندگان دموکرات نیستند که حسی آمیخته از شک و تردید را نسبت به سیاست های خارجی دولت بایدن احساس می کنند. در بُعد دیگری از این ماجرا، همپیمانان اروپایی و در راس آنها اوکراین هستند که بیش از هر زمان دیگری سوالاتی را در مورد میزان تعهد واشنگتن به متحدانش مطرح می کنند. «کرت واکر» نماینده ویژه امور اوکراین در دولت ترامپ، پایان حضور نظامی در افغانستان را آغاز ماجرا برای کرملین می داند. این در حالی است که اگرچه کاخ سفید رسما از تمامیت ارضی اوکراین دفاع می کند اما نگرانی مقامات اوکراین در خصوص وجه المصالحه شدن بین این دو قدرت بزرگ به قوت خود باقی است.
اما در سمت دیگر روسیه است که در موضع بهتری نسبت به رقیب خود قرار دارد. پوتین در تلاش است که سیاست های مقتدرانه خود در امور داخلی را در صحنه بین المللی نیز پیگیری کند. سیاست پوتین برای افزایش نفوذ بر جمهوری های سابق اتحاد جماهیر شوروی بر کسی پوشیده نیست اما این ماجراجویی های ناتو است که مسکو را مجبور به اقدامات شدیدتر و موثر کرده است.
به هر حال این طور به نظر می رسد که در درجه اول نگرانی روس ها مسئله امنیت است. «سرگئی لاورف» وزیر خارجه روسیه معتقد است که اعضای ناتو در حال تبدیل کردن اوکراین به یک پایگاه نظامی هستند. به همین جهت روس ها به دنبال یک تضمین قوی در جهت عدم عضویت اوکراین و سایر کشور های جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی در پیمان ناتو هستند. مشخص نیست که آمریکا تا چه وقت می تواند در برابر پیشنهادات امنیتی روسیه مقاومت کند اما مسکو به وضوح اعلام کرده است که در صورت عدم پذیرش مجبور خواهد شد اقداماتی در زمینه ایجاد یک سیستم مقابله با تهدید را در راس کار خود قرار دهد. مستقر کردن دهها هزار نیروی نظامی و تسلیحات سنگین در ۴۸ کیلومتری مرزهای اوکراین و اظهارات وزیر خارجه بلاروس در خصوص آمادگی میزبانی از موشک های اتمی روسیه تنها بخشی از اقدامات وعده داده شده کرملین است و قطعا به همین جا ختم نمی شود.
از طرف دیگر، روسیه تامین کننده ۴۰ درصد از گاز مصرفی اتحادیه اروپا است و می تواند هر لحظه با کاهش تولید و صادرات خود، اروپا را با بحران انرژی و خاموشی سراسری روبرو کند. این وابستگی انرژی با تکمیل خط انتقال گاز نورد استریم ۲ به طور فزاینده ای بیشتر خواهد شد و این امر آمریکا را به مذاکرات با دولت آلمان در راستای کارشکنی در خصوص اتمام این پروژه سوق خواهد داد.
در مقابل، آمریکا، روسیه را تنها با تهدید تکراری تحریم های بی سابقه آن هم در صورت هرگونه اقدام نظامی، مواجه ساخته است که بعید است بتواند بر روی سیاست های مسکو تاثیر چندانی داشته باشد. مشت غرب عملا در مقابل روسیه خالی است.
با این حال، باید منتظر ماند و دید که ادامه مذاکرات بین آمریکا و روسیه که به احتمال زیاد در خلال نشست شورای دائمی سازمان امنیت و همکاری اروپا در ۱۳ ژانویه برگزار خواهد شد، سرنوشت منازعات را به کدام سمت می برد: الحاق بخشی دیگر از اوکراین به روسیه یا عقب نشینی پوتین از سیاست های خود.
رضا صارمی راد دکتری روابط بین الملل
نظر شما