فراز و فرودهای خانه امن مستندسازان اصفهان

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها- ریحانه شهبازی: فیلم مستند گزارش و تفسیری خلاقانه از واقعیت‌ها تلقی می‌شود که پشتوانه اصلی آن پژوهش و تحقیق است. به عبارتی فیلم مستند رسانه‌ای مهم برای ثبت وقایع حساس به شمار می‌رود و تصویری واقعی از روزگاری که مردم در آن زیسته‌اند ارائه می‌دهد. خانه سینمای مستند اصفهان به عنوان مرجع و مامنی برای مستندسازان و مستند دوستان است که می‌تواند به کمک اعضای این خانه در ساخت آثار با کیفیت در سطوح مختلف پیش‌قدم شود؛ استان اصفهان نیز با توجه به ظرفیت‌های مختلف این امکان را دارد که در موضوع و ایده‌های ناب فیلم مستند دست برتر داشته باشد و خانه سینمای مستند اصفهان نیز این مسیر را هموار کند.

برای بررسی بیشتر چالش‌های راه‌اندازی خانه سینمای مستند اصفهان و ساخت مستند با محمد ملکوتی، سخنگو و عضو هیأت مدیره خانه سینمای مستند اصفهان به گفت‌وگو نشستیم. او از زمان راه‌اندازی خانه مستند می‌گوید: خانه مستند پیش از این، حدود ۵ سالی بود که در اصفهان فعالیت داشت اما در حال حاضر حالت رسمی و قانونی به خود گرفته و در مرحله پایانی ثبت اساسنامه و امور اداری است. این خانه با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهران و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان فعالیت می‌کنند.

سرآغاز فصل کاری در چهار چوب قانون

ملکوتی با اشاره به عقب افتادن مراحل کار به دلیل شرایط کرونایی ادامه می‌دهد: ابتدای پاییز امسال شروع به کار خانه مستند اصفهان کلید خورد. البته تعداد زیادی از اعضای خانه مستند در گذشته در تشکیلاتی با عنوان خانه مستند اصفهان حضور داشتند و دور هم جمع می‌شدند. اما با راه اندازی خانه مستند فعلی، فعالیت‌ها در چهارچوب و سازوکارهای قانونی و ذیل اساسنامه انجام خواهد شد.

او معتقد است که سینمای مستند ویژگی‌ها و ساختاری دارد که با تمام سطوح اجتماعی، فرهنگی، علمی و تاریخی مرتبط است و تعامل دارد اما پیشرفت در این مسیر و تولید آثار قوی و ماندگار، مستلزم داشتن مکانی مناسب و حمایت شدن از سوی نهادهای مختلف است تا تمامی جنبه‌های فرهنگی-اجتماعی سینمای مستند را تقویت کنیم؛ طبیعتاً به وجود آمدن این شرایط کمکی همه جانبه و متقابل به سایر شرایط زیستی استان خواهد بود.

ظرفیت تبدیل ابعاد مختلف اصفهان به فیلم مستند

عضو هیأت مدیره خانه سینمای مستند اصفهان با اشاره به اینکه اصفهان یک شهر تاریخی است و افزون بر آن شهرهای داخل استان نیز، سابقه فرهنگی و تاریخی بسیاری دارند، می‌گوید: نیاز است که فضای بصری آنها ثبت شود و این امر با فیلم مستند محقق خواهد شد. علاوه بر آن معضلات و مسائل گوناگون اصفهان از مسائل اجتماعی و زیست محیطی و بحران آب را می‌توان به شکل بصری و دیداری با پشتوانه پژوهشی و مطالعاتی از طریق فیلم مستند بیان کرد.

او ادامه می‌دهد: طیف بسیاری از مستندها نیاز به فعالیت پژوهشی دارد که این جنبه‌های پژوهشی می‌تواند مورد استفاده و بهره‌برداری سایر نهادها نیز قرار گیرد. بنابراین شکل‌گیری خانه مستند به عنوان یک مرکز فرهنگی در اصفهان و «نه به عنوان یک تشکیلات منحصراً صنفی» هم دارای اهمیت است، حتی این امکان را دارد که به سایر نهادها مشاوره بدهد و جشنواره‌های ملی و محلی برگزار کند. از سویی دیگر می‌توان با مدیران کل صدا و سیما، اتاق بازرگانی و به طور ویژه با کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر اصفهان و حتی سایر شهرها و مراکز صنعتی و فنی در استان همکاری کرد.

مامنی برای مستندسازان

ملکوتی با بیان اینکه در ابتدای کار هستیم و باید پتانسیل‌های این خانه دیده شود، تصریح می‌کند: در تلاش هستیم که سایر مستندسازها هم به ما بپیوندند، هرچند که حدود ۹۵ درصد از مستندسازها در هسته اولیه خانه سینمای مستند حضور دارند. البته با مجهز کردن خانه مستند و مستقر شدن در مکان و مرکزی مشخص می‌توان عضوگیری انجام دهیم و تعاملات‌مان را بیش از پیش کنیم، از سویی دیگر نمایش فیلم، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای پرورش نسل جدیدی از مستندها و یا ایجاد بانک اطلاعاتی جامع که به پژوهشگران، دانشگاه‌ها و مستندسازها کمک کند، از دیگر اقدامات مؤثر خانه مستند خواهد بود. همچنین خانه سینمای مستند می‌تواند به عنوان یک کانونی برای سنجش کیفی تولیدات مستند با نهادهای مختلف همکاری کند.

وی بر این باور است که اگر قرار باشد در اصفهان کارهای شاخص و قابل اعتنا تولید کنیم، نیاز هست که فعالان حوزه سینمای مستند در کنار هم کار کنند تا فیلم‌ها، پتانسیل عرضه در مجامع ملی و بین‌المللی را داشته باشد. این یکی از اهداف خانه مستند است تا این افراد با یکدیگر آشنا شوند و با تبادل تجربیات این مهم را محقق کنند.

خانه مستند به فیلم‌سازها خلاصه نشد

عضو هیئت مدیره خانه مستند اصفهان در رابطه با همکاری با جوانان فیلمساز با بیان اینکه خانه مستند به عنوان تهیه کننده نمی‌تواند عمل کند و بودجه در اختیار مستندسازان جوان قرار دهد، می‌گوید: اما اگر حمایت مالی شویم امکان پذیر است و یا حداقل مشاوره خواهیم داد و اگر عضو شوند امکان دارد که با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان تهیه کننده کار کنند و یا از اعضای داخلی که به عنوان تهیه کننده فعالیت می‌کنند استفاده شود.

وی ادامه می‌دهد: خانه مستند در حال حاضر به فیلم سازها خلاصه نشده است، تهیه کننده، تدوینگر، صدا بردار و پژوهشگرها هم در خانه فعالیت دارند و می‌توانند از این اعضا کمک بگیرند. در حال حاضر به یک مکان مناسب جهت استقرار خانه مستند نیازمندیم و پیش‌نیاز آن بودجه و حمایت مالی از سوی نهادهای دولتی است. البته اداره ارشاد، حوزه هنری و همه نهادهای دولتی و خصوصی می‌توانند به ما کمک کنند که مهمترین آنها اداره ارشاد و شهرداری اصفهان است.

استفاده از ظرفیت شهدای اصفهان در ارائه الگو

ملکوتی در پاسخ به این سوال که چه میزان از ظرفیت بسیار استان اصفهان در ارائه ایده و سوژه در حوزه تاریخی و فرهنگی ایرانی-اسلامی و حتی الگو گرفتن برای جوانان از فرهنگ شهدا در میان فیلم‌سازان استقبال می‌شود، می‌گوید: نهادهای مختلفی در این زمینه کار می‌کنند، تلویزیون، شبکه مستند، حوزه هنری، خانه مستند تهران و غیره این کار را انجام می‌دهند و تا حدودی این امر محقق شده اما شاید نیاز هست که نهادهای تخصصی‌تری به میدان بیایند.

وی ادامه می‌دهد: با این وجود، این امر به حاشیه نرفته، برای نمونه جشنواره سینما حقیقت امسال بخشی به نام شهید آوینی و شهید سردار قاسم سلیمانی داشت که به مباحث دفاع مقدس و شهدا مربوط می‌شود و بر این متمرکز شده بود اما اینکه تا چه میزان در این زمینه موفق عمل کرده‌ایم باید بیشتر بررسی شود. با این وجود خانه مستند تمایل دارد که در این زمینه با مرکز حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان و سایر نهادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند نشست برگزار کند و همکاری کند.

کمک خانه مستند به سایر نهادها

عضو هیئت مدیره خانه مستند اصفهان در زمینه اهداف و برنامه‌های خانه مستند، تصریح می‌کند: اهداف خانه مستند به صورت کلی در شهرهای مختلف جنبه صنفی دارد، از جمله امنیت شغلی، حمایت از حقوق صنفی اعضای خانه مستند، بسط و گسترش سینمای مستند و ارتقا کیفی و فنی آثار تولیدی مستند؛ علاوه بر این خانه مستند یک شاکله چند زمینه‌ای دارد و صرفاً جنبه‌های حقوقی و صنفی اعضا مد نظر نیست و در واقع در تلاش هستیم که به صورت یک مرکز فرهنگی در اصفهان فعالیت کنیم تا بتوانیم با نهادهای خصوصی و دولتی اصفهان تعامل داشته باشیم.

وی معتقد است که به عبارتی خانه مستند را به عنوان یک عامل مشارکت‏جو و یا مشاوره دهنده در کلیه مراکز تصمیم‌گیری و شوراهای فرهنگی و … می‌توان در نظر گرفت، در واقع، خانه مستند می‌تواند کمک کننده باشد.