خبرگزاری مهر - گروه استانها: بسیاری از متخصصین و صاحب‌نظران به نام در حوزه گردشگری، نسخه ناجی گردشگری همدان در روزهای آمیخته به کرونا و البته پساکرونا را ورود استان به بحث گردشگری روستایی و گردشگری کشاورزی می‌دانند.
گردشگری که در تار و پود آئین‌های سنتی، غذاهای محلی، صنایع دستی، طبیعت، محصولات کشاورزی، آداب و رسوم وغیره در بین اهالی روستا نقش بسته است.
در استان همدان ۲۱ روستای هدف گردشگری و ۲۸ منطقه نمونه گردشگری وجود دارد. استانی با ۲۳ غار که ۲۱ مورد آن طبیعی و ۲ مورد آن دستکنده است و طی چند سال اخیر به این دستکنده ها نیز افزوده شده است.
زیستگاه‌های حیات وحش (اکوتوریسم)، تالاب، آبشار، چشمه‌های آب معدنی و درختان کهنسال بسیاری در دل این استان وجود دارند.
پتانسیل‌هایی که در صورت برنامه ریزی روی آنها می‌توان زمینه را برای توسعه گردشگری، رشد اقتصاد محلی و در نتیجه توسعه استان رقم زد.
در این بین، روستاهای هدف گردشگری همدان مطرح است؛ روستاهایی چون روستای سنگی ورکانه با داشتن قدمتی ۴۰۰ ساله، روستای علی‌صدر در شهرستان کبودراهنگ، روستای گشانی در شهرستان تویسرکان و روستاهای خاکو و سیمین ابرو در شهرستان همدان؛ روستاهایی چون مانیزان، ورکانه، حبشی، کاج، پیروز، اشتران، قلعه‌جوق، جوراب، فارسبان، شهرستانه، ملحمدره، ویرایی، درجزین و قاضی‌خانی همه و همه پتانسیل‌های گردشگری همدان هستند.
روستاهایی که هر یک به سبب ویژگی‌های خاص طبیعی و تاریخی، باغات انگور، وجود غارها و چشمه‌های آب معدنی، بافت و معماری روستا، صنایع‌دستی و مواردی ازاین‌دست در زمره مباحث گردشگری جای گرفته‌اند.
اما در این راستا اقداماتی برای مرمت بافت روستا، احیای آن و البته حفاظت از آن در استان همدان در حال پیش روی است؛ اما زمانی که پای صحبت‌های برخی دهیاران و اهالی می‌نشینیم؛ گلایه‌ها از این اقدامات را می‌بینیم. این درحالی است که تا زمانی که تصمیم گیری ها از دل روستا و از پایین به بالا نباشد، همین قدم‌های مناسب و مفید با مقاومت اهالی روبرو خواهد شد.
این مقاومت‌ها اگرچه کاهش مشارکت و همیاری این افراد را موجب خواهد شد، اما در بلندمدت می‌تواند حتی مانعی بر سر احیای بافت روستا شده و به نوعی موجب از بین رفتن عمدی این بافت نیز شوند. اما باید پرسید که برای ممانعت از این پیامدها باید چه گام‌هایی برداشت؟
پیش روی عملیات عمرانی در ۱۳ روستای هدف گردشگری همدان
در این خصوص، حسن ظفری به خبرنگار مهر گفت: تعداد ۲۱ روستاهای هدف گردشگری در استان همدان به تأیید و تصویب هیأت دولت رسیده که از این تعداد عملیات عمرانی و اجرایی در ۱۳ روستا آغاز شده است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی همدان با بیان اینکه طی دو تا سه سال آینده، ۸ پروژه دیگر را نیز امیدواریم در روستاهای هدف گردشگری استان به نقطه مطلوب برسانیم، تصریح کرد: در اجرای طرح‌های هادی در روستاهای گردشگری استان پیشتاز بوده ایم اما باید بتوانیم معماری‌های بومی و منحصر به فرد در روستاها را بیش از پیش حفظ کنیم.
ظفری در پاسخ به اینکه «دهیاران در این راستا می‌توانند چه نقشی ایفا کنند»، عنوان کرد: باید در این مسیر دهیاران نسبت به نقش این قدم‌ها آگاه شوند تا در ادامه بتوانند اهالی روستا را نسبت به این موضوع آگاه سازند.
وی با بیان اینکه باید در این عرصه صیانت، حفاظت و مراقبت از شیوه‌های زندگی و معماری‌های سنتی در روستاها را در پیش بگیریم، گفت: نقش بحث‌های اجتماعی در این زمینه بسیار حیاتی است، چراکه در صورت عدم توجه به این موضوع شاهدیم که روستاییان بسیاری اینکه ما می‌خواهیم که نماسازی‌های روستا مطابق با معماری و بافت سنتی روستا باشد، هنوز اهمیتش را نمی‌دانند.
عدم آگاهی کافی ساکنین نسبت به گردشگری، چالش روستاهای هدف همدان
در این راستا مدیر پایگاه ملی مجموعه روستاهای تاریخی همدان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه با توجه به ارزش تاریخی و بافت‌های منحصر به فرد روستاهای ورکانه، خاکو و سیمین ابرو، در سال گذشته تشکیل پایگاه مجموعه روستاهای تاریخی همدان مورد تصویب قرار گرفت، گفت: در این راستا بررسی و تهیه و تصویب برنامه‌های کلان، طرح‌ها و پژوهش‌ها و اظهار نظر درباره کیفیت اقدامات اجرایی و امور مرتبط با معرفی و آموزش از اهداف و وظایف پایگاه در حفاظت و حراست از میراث فرهنگی در این روستاها است.
اتابک صفری‌تورج با بیان اینکه با توجه به ابلاغ مبلغ ۲,۵۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات سال مالی ۱۳۹۹ به این پایگاه، تهیه و تدوین مطالعات روستای ورکانه با اعتبار ۱,۵۰۰ میلیون ریال در دستور کار قرار گرفت، اظهار کرد: در این طرح، مرمت و بهسازی بافت روستای تاریخی ورکانه به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری همدان در پیش گرفته شد.
وی با اشاره به اینکه باید در کنار این مرمت و بهسازی‌ها و هزینه‌هایی که در این عرصه می‌شود، در بحث‌های فرهنگی و اجتماعی نیز ورود پیدا کرد، گفت: جلسات توجیهی فردی و جمعی ساکنین در خصوص نحوه حفاظت از بافت تاریخی و برآوردهای توسعه اقتصادی روستاها در حال اقدام است اما باید این جلسات مستمر و تأثیرگذاری های آنها ارتقا یابد.
صفری‌تورج تصریح کرد: برنامه ریزی برای ایجاد کارگاه‌های تسهیل گری و آموزش و توانمند سازی جوامع محلی در دستور کار اقدامات این پایگاه قرار دارد اما نیاز است تا در قالب این کارگاه‌ها نگاه‌های جوامع محلی نیز تغییر کند.
وی به برگزاری چند کارگاه تسهیلگری اخیر در روستاهای هدف گردشگری استان همدان اشاره کرد و افزود: متأسفانه شاهدیم که در این کارگاه‌ها علی رغم همه هزینه‌ها، افراد کمی حتی در حد ۴ نفر شرکت کرده‌اند؛ این موضوع نشان می‌دهد که نتوانسته‌ایم موضوع تسهیلگری و ارتباط با جامعه محلی را به نحو مناسبی پیش ببریم.
مدیر پایگاه ملی مجموعه روستاهای تاریخی همدان با بیان اینکه با توجه به اینکه اولویت این پایگاه در حفظ بناهای قدیمی است و نه نوسازی، اضافه کرد: به همین دلیل، علاوه بر تهیه طرح مرمت و مقاوم سازی بناهای قدیمی، مکاتبه‌ای با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان همدان صورت گرفته شده و درخواست تخصیص وام‌های مقاوم سازی به جای نوسازی برای روستاهای تاریخی شده‌ایم که این امر همکاری بنیاد مسکن را می‌طلبد.
وی خاطرنشان کرد: در کنار این موضوع سعی شد تا در روساتی ورکانه، سیمین و خاکو کارگاه‌های تسهیلگری برگزار شود اما جمعیتی که انتظار بود در این کارگاه‌ها شرکت نکردند بدین ترتیب، باید دهیاران ورود جدی تری در بحث‌های گردشگری داشته باشند و در کنار اهالی بوده و حتی آنها را مجاب به ورود به بحث‌های گردشگری کنند.
مدیر پایگاه ملی مجموعه روستاهای تاریخی همدان در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: افزایش تقاضا برای ساخت و سازهای جدید و از بین رفتن بافت قدیمی روستاها، استفاده از مصالح نوین و غیر همگن بودن آنها با مصالح بومی، مشکلات بهداشتی، مشکل آب آشامیدنی و دفع غیراصولی فاضلاب‌های خانگی و مواردی از این قبیل، بخشی از تنگناهای موجود در این روستاها است.
وی خاطرنشان کرد: در کنار این موارد، مهم‌ترین چالش در روستاهای هدف گردشگری، عدم آگاهی کافی ساکنین این روستاها است که در برنامه ریزی های مربوطه به دنبال روشنگری و آموزش‌های مورد نیاز برای ساکنین هستیم اما نیاز است تا در این عرصه، دهیاران نیز ورود مناسبی داشته و بدنه جامعه محلی را نسبت به این موضوع آگاه سازند.
صفری‌تورج تصریح کرد: با این همراهی‌ها می‌توانیم در کنار حراست از بافت سنتی و تاریخی روستاهای هدف گردشگری همدان، شاهد تحول اقتصادی و توسعه پایدار در این روستاها باشیم تا ساکنین از منافع مربوطه نیز بهره مند و شاهد رونق گردشگری در آنها باشیم.
روستاهای هدف گردشگری همدان با پتانسیل‌های بسیاری فرهنگی، تاریخی، معماری، طبیعی و غیره این روزها چشم انتظار تسهیلگری برای ورود مناسب به بحث‌های گردشگری هستند.
موضوعی که اگرچه در ماه‌های اخیر تاحدی در همدان رنگ یافته‌اند اما هنوز هم نتوانسته‌ایم حتی همین کارگاه‌های تسهیلگری را نیز از پایین به بالا و با مشارکت خود اهالی برگزار کنیم؛ بدین ترتیب زمان آن رسیده تا روستاهای هدف گردشگری همدان را بیش از پیش مورد هدف‌های برنامه ریزی و اولویت در استان قرار داده و با مشارکت و ورود اهالی به بحث‌های گردشگری، اقدامات تسهیلگرانه را پیش برد.
گردشگری روستایی و در امتداد آن گردشگری کشاورزی، گردشگری آئینی، رونق اقامتگاه‌های بوم گردی و غیره همه و همه می‌تواند موجب رونق اقتصادی در روستاها، ارتقای سطح اقتصاد جامعه محلی و در نتیجه اشتغال زایی و توسعه استان شوند.
نظر شما