اهداف فرهنگی جهاد تبیین در آینه قرآن

به گزارش خبرنگار مهر، عبدالحمید فاطمی تبار در یادداشتی به تبیین اهداف فرهنگی جهاد تبیین در آئینه قرآن پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:

تلاش و حرکت جهادی همه انبیا و وارثان آنان یعنی دانشمندان و علما ربّانی، رهنمون ساختن بشریت جهت رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. تمدن اسلامی یعنی آن فضایی که انسان‌ها در آن فضا از لحاظ معنوی و مادی می‌توانند رشد کنند و به غایت مطلوبی که خدای متعال آنها را برای آن غایات خلق کرده برسند .[۱] بنابراین یکی از اهداف مهم و کلیدی در جهاد تبیین، تمدن سازی اسلامی است؛ چرا که با تحقق چنین تمدنی، آن غایت مطلوبی که خداوند متعال انسان را برای آن غایت خلق نموده است محقق می‌شود. ازاین‌رو، در این نوشتار تلاش داریم تا به اهداف فرهنگی جهاد تبیین در آینه قرآن اشاره نمائیم.

ایجاد تمدن نوین اسلامی

برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی باید مراحلی را پشت سر گذاشت که نخستین آن، ایجاد انقلاب اسلامی است که این مهم در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ محقق شد. بعد از آن تشکیل یک نظام اسلامی بر پایه آرمان‌ها وارزش‌ها و تعالیم اسلامی ناب محمدی (ص) است. در مرحله بعد، تشکیل دولت اسلامی خواهد بود؛ یعنی یک دستگاه مدیریتی انقلابی لازم است تا این ارزش‌ها را محقق سازد که به آن، دولت انقلابی گفته می‌شود. دولت انقلابی، دولتی است که تمام مبانی، اصول و ارزش‌های نظام اسلامی را با تمام وجود باور داشته و دنباله‌رو آن باشد. بعد از دولت انقلابی و اسلامی، باید در صدد تشکیل یک جامعه اسلامی ناب و قوی و قانون‌مدار در تمام جهات بود که بتواند آن ارزش‌ها و آرمان‌ها را یک به یک پیاده کند.

بعد از آن که جامعه انقلابی و اسلامی محقق شد آن وقت زمینه برای ایجاد تمدن نوین اسلامی هموار خواهد شد؛ آن وقت است که زمین به ارث صالحان خواهد رسید: «أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ »[۲] همان وعده‌ای که آرزوی جمیع انبیا و اولیای الهی (س) در طول تاریخ بوده است.

برای ایجاد یک تمدن نوین اسلامی مانند هر تمدن دیگر دو عنصر اساسی لازم است: تولید فکر؛ و پرورش انسان .[۳] این عناصر را باید با تبلیغات گسترده فکری و تبلیغاتی که همان جهاد تبیین است محقق نمود.

رشد علمی و جهل زدایی از جامعه

در دین آسمانی اسلام، علم و دانش از اهمیت به سزایی برخوردار است. قرآن کریم در بیان این حقیقت آن گاه که انسان را بدون علم معرفی می‌کند او را در کنار چهارپایان ذکر می‌کند: «أُولَئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ »[۴] اما چون این انسان به زیور علم آراسته شد او را کنار ذات کبریایی حق تعالی و ملائکه می‌بینیم: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِکَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ »[۵] و در جایی دیگر قرآن کریم به رفعت مقام علم و عالم تصریح می‌کند و می‌فرماید: «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ »[۶]

قرآن کریم برای رسیدن به این منظور، با راه‌اندازی جهاد تبیین، یک بسیج فرهنگی برای فراگیری علوم و معارف دین که با هجرت برای تحصیل علم حاصل می‌شود در دستور کار قرار می‌دهد: «فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ »[۷] معنای «فَلَوْلَا نَفَرَ» امر به کوچ کردن و هجرت برای تحصیل علم است. یعنی چرا مردم نمی‌کوشند که به مراکز علمی بروند و فقیه و عالم شوند تا هم دین خود را بشناسند و هم آن را به مردم بشناسانند و آن‌ها را از قیامت بترسانند؟ بنابراین یکی از اهداف جهاد تبیین جهل زدایی و علم آموزی و بالا بردن سطح علمی جامعه می‌باشد.

مقابله با انحراف سبک زندگی

قرآن کریم برای زندگی بشریت پیامبر خدا را به عنوان «أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» معرفی کرده و دراین‌باره می‌فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا ؛[۸] مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می‌کنند.» در این آیه، الگو بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) به طور مطلق آمده است و همه‌ی زمینه‌های جنگی و غیر آن را شامل می‌شود؛ ازاین‌رو عبادات و نظم و نظافت و تقوا و توکل و اخلاص و شجاعتش برای ما الگوست و پیروی از او سازنده و سعادت آفرین است و می‌تواند زندگی ما را متحول سازد.

بنابراین پیامبر خدا (ص) الگوی سبک زندگی برای همگان در همه زمینه‌ها از جمله زندگی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … است. لذا دشمنان به دنبال تغییر سبک زندگی مردم و دست‌برداری آنها از آموزه‌های دین در امور گوناگون و تبعیت از شیطان هستند که البته باید با راهبرد جهاد تبیین مانع از تغییر در سبک زندگی مردم شد. باید همچنان بر الگو بودن پیامبر خدا (ص) و معرفی شخصیت او به همه عالم در عرصه‌های مختلف، جهاد گونه تلاش نمود.

تقویت مبانی اخلاقی و اعتقادی مردم

بنا بر محتوای والای معارف قرآنی هنگامی که ایمان در روح و جان انسان رسوخ کند حتماً در عمل او نیز انعکاس می‌یابد و ایمان بدون عمل، به تنهایی کافی نخواهد بود: «رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ ؛[۹] پروردگارا! به آنچه نازل کرده‌ای، ایمان آوردیم و از فرستاده (تو) پیروی نمودیم؛ ما را در زمره گواهان بنویس!»

از این‌رو، یکی از مهم‌ترین اهداف جنگ‌نرم، تغییر باورها و سست کردن ایمان و اعتقادات و اخلاق مردم به ویژه جوانان است تا از این طریق، آن پویایی و نشاط و حرکت و امید به آینده را از نسل جوان بگیرند. آنچه موجب می‌شود نقشه‌های دشمن نقش بر آب شده و مانع تأثیرگذاری آن بر افراد جامعه می‌شود، راهبرد جهاد تبیین است. اگر مجاهدین فرهنگی تبلیغاتی به موقع، رسالت خود را در تقویت و تحکیم باورهای اعتقادی مردم انجام دهند نقشه دشمنان نقش بر آب و خنثی خواهد شد.

پی‌نوشت

[۱]. بیانات رهبر معظم انقلاب؛ ۱۳۹۲/۰۶/۱۴.
[۲]. سوره انبیا: آیه ۱۰۵.
[۳]. بیانات رهبر معظم انقلاب؛ ۱۴/۷/ ۱۳۷۹.
[۴]. سوره اعراف: آیه ۱۷۹.
[۵]. سوره آل عمران: آیه ۱۸.
[۶]. سوره مجادله: آیه ۱۱.
[۷]. سوره توبه: آیه ۱۲۲.
[۸]. سوره احزاب: آیه ۲۱.
[۹]. سوره آل‌عمران: آیه ۵۳.