به گزارش خبرنگار مهر، محمودرضا همامی، عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان بعد از ظهر یکشنبه در چهارمین همایش گردشگری محور توسعه پایدار اصفهان و در سخنرانی با عنوان «اکوتوریسم؛ راهی برای توسعه و حفاظت از طبیعت و میراث‌های فرهنگی» اظهار داشت: ایران در رتبه ۲۷ اقتصاد جهانی قرار گرفته، اما با این حال رشد اقتصادی ایران منفی است و کمترین رشد اقتصادی در دنیا را دارد. در وضعیت توسعه یافتگی، ایران نیز جز کشورهای در حال توسعه است.
وی ادامه داد: نشانه‌های توسعه‌نیافتگی وابستگی به صادرات مواد خام، پایین بودن درآمد سرانه، نرخ بالای بیکاری، فقر گسترده، بیکاری و عدم توازن ثروت است. در حوزه گردشگری ایران اگرچه آمارهای صعودی داشته، اما در مقایسه با کشوری مثل ترکیه بسیار عقب‌تر قرار دارد.
این استاد دانشگاه گفت: گردشگری پایدار از سه رکن اساسی اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی شکل می‌گیرد که هر یک از رکن‌ها باید با ایجاد تعادل میان استفاده از منابع طبیعی و منافع اقتصادی به توسعه بیانجامد. یک نوع دیگر گردشگری طبیعت گردی است که ملاحظات زیست محیطی را در نظر نمی‌گیرد. تلاقی گردشگری پایدار و طبیعت گردی اکوتوریسم به وجود می‌آورد. در این تعریف مفاهیم چون گردشگری مسئولانه و حفاظت از محیط زیست قرار می‌گیرد.
همامی با اشاره به ظرفیت‌ها و تنوع طبیعی و تاریخی ایران برای جذب گردشگر، توضیح داد: ایران در کنار جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بی‌شمار، یکی از نقاط داغ جهان در حوزه تنوع گیاهی وجود دارد. هشت هزار گونه گیاه آوندی در ایران وجود دارد که دو هزارتای آن‌ها خاص ایران هستند. در حیات وحش نیز کل گونه‌هایی که در ایران هستند با کل اروپا برابری می‌کند. حیات وحش ایران بسیار خاص است و به عنوان مثال قوچ و میش‌هایی که در ایران زیست می‌کنند، جد تمام گوسفندهای اهلی در دنیا محسوب می‌شوند.
وی تاکید کرد: متأسفانه تنوع زیست محیطی ایران به دلیل فعالیت‌های انسانی در حال تخریب است و باید حفاظت بیشتری از آن‌ها صورت گیرد. در کنار تنوع زیستی، تنوع فرهنگی بسیار زیادی نیز در این مرز و بوم وجود دارد که متأسفانه این تنوع نیز در حال کاهش بوده و به عنوان مثال اثراتی از سیاه چادر کمتر دیده می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بسیاری از چشم‌اندازهایی که در دنیا وجود دارد، چشم‌اندازهای زیستی فرهنگی است. نحوه تعامل انسان با طبیعت این سیستم را به وجود آورده که به آن‌ها سیستم‌های یک پارچه اجتماعی – بوم شناختی گفته می‌شود.
همامی درباره مناطق حفاظت شده در ایران توضیح داد: در ایران شبکه خوبی از مناطق حفاظت شده وجود دارد که در چهار گروه دسته بندی شده‌اند که علاوه بر حفاظت می‌توان از این مناطق به عنوان محرک توسعه اکوتوریسم اضافه کرد. اما با توجه به مشکلاتی که در این مناطق وجود دارد به نظر می‌رسد سازمان حفاظت از محیط زیست آمادگی لازم برای وجود گردشگران به این مناطق را ندارد.
وی با بیان اینکه «اکوتوریسم می‌تواند مشوقی برای حفظ محیط زیست باشد» تاکید کرد: در یکی از جزیره‌های مرجانی فیلیپین زمانی که ماهی‌ها کم می‌شوند، مردم محلی به مواد منفجره روی می‌آورد؛ اما با ورود گردشگران به این مناطق برای دیدن سنگ‌های مرجانی، خود مردم محلی حافظان اصلی آب سنگ‌های مرجانی می‌شوند. این تنها یک نمونه از کمک اکوتوریسم به حفاظت از محیط زیست است.
این استاد دانشگاه درباره رویکرد اکوتوریسم جامعه‌محور، گفت: این رویکرد به حفاظت از تنوع زیستی و میراث‌های فرهنگی کمک می‌کند که به دنبال جریان حفاظت جامعه محور شکل گرفت. به دنبال این رویکرد قرق‌های خصوصی در دنیا و ایران شکل گرفت و باعث افزایش گونه‌های حیات وحش شد. درآمد این مناطق از فروش پروانه‌های شکار است که جامعه این قضیه را قبول نمی‌کند و باید به سمت اکوتوریسم جامعه محور حرکت کرد.
همامی درباره اصول اکوتوریسم جامعه محور، توضیح داد: تفرج باید در طبیعت باشد و از منابع طبیعی استفاده پایدار شود همچنین بر آموزش مردم محلی و گردشگران تاکید شده است. این شکل گردشگری باید در نهایت باعث افزایش درآمد جامعه شود. اگر بتوان قرق‌های اختصاصی و اکوتوریسم را ترکیب و بخشی از درآمد را به جوامع محلی اختصاص داد، می‌توان به توسعه پایدار رسید. البته نباید فراموش کرد که این رویکرد نیز در صورت اجرای ناقص معایبی همچون بهره‌برداری بیش از حد از منابع، خروج پول از منطقه و بهره‌کشی از مردم محلی شود.
نظر شما