آیا پوتین به دنبال احیای امپراتوری روسیه است؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - مریم خرمائی: روایت‌ها از دلایل آغاز بحران اوکراین متفاوت است و این موضوع تا حد زیادی بستگی به این دارد که راوی در کدام سوی این مناقشه ایستاده باشد.

در روایت ارائه شده از سوی مسکو، ناتو به وعده خود مبنی بر عدم توسعه به سمت مرزهای روسیه عمل نکرده و با وسوسه اوکراین برای الحاق به این پیمان نظامی، بیش از پیش به دنبال بازدارندگی و ممانعت از رشد و بالندگی روسیه است. تلاش اوکراین برای نسل کشی سازمان یافته روس تبارهای جمهوری‌های خودخوانده مناطق شرقی، تقلا برای برخورداری از سلاح هسته‌ای و عدم اعلام وضعیت بی طرفی در مناقشه مسکو-ناتو، از دیگر دلایل روسیه برای اقدام نظامی علیه کی یف محسوب می‌شود.

اما داستان ارائه شده از سوی بلوک غرب کاملاً متفاوت است و حول محور ابراز تأسف علنی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق به عنوان «بزرگ ترین فاجعه ژئوپلیتیک» قرن بیستم می چرخد.

در این روایت، ابراز تأسف پوتین بازتاب این ایدئولوژی قدیمی است که هسته اصلی امپراتوری روسیه نه از یک بلکه از سه روسیه تشکیل شده است: روسیه کوچک (اوکراین)، روسیه سفید (بلاروس) و روسیه بزرگ (خود روسیه).

پوتین می‌گوید پیش‌بینی می‌کردم که بگویند روسیه به دنبال بازسازی امپراتوری در مرزهای قدیمی است اما این موضوع هیچ ربطی به واقعیت ندارد طی یک هفته‌ای که از نبرد اوکراین می‌گذرد، راویان این داستان هر یک به نوبه خود، رنگ و لعابی به آن داده اند مثلاً وزیر خارجه فرانسه مدعی است که «پوتین می‌خواهد به زور جنگ امپراتوری روسیه را احیا کند و در ادامه، این سناریو را به مولداوی و گرجستان هم تعمیم می دهد». رئیس جمهور آمریکا همتای روس را به تلاش برای احیای شوروی سابق متهم می‌کند و صدراعظم آلمان هم در تازه‌ترین سخنرانی خود مدعی شد که «پوتین به دنبال احیای امپراتوری روسیه و نظام جهانی جدید است».

اما خود پوتین در این باره چه نظری دارد- مردی که می‌گوید اوکراین نوین وام دار «جوزف استالین» است و فراتر از همسایگی، بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ روسیه تلقی می‌شود. او عبارت «امپراتوری دروغ» را در تقابل با ادعای غربی‌ها قرار می‌دهد و اینگونه استدلال می‌کند که کل بلوک غرب و در رأس آنها آمریکا، اهداف خود را در چارچوب این امپراتوری تعریف می‌کند که از آن میان می‌توان به بهانه‌های واهی برای لشکرکشی به عراق، افغانستان، لیبی و در نهایت تجاوز علیه سوریه اشاره کرد.

پوتین در سخنرانی که به مناسبت به رسمیت شناختن جمهوری‌های لوهانسک و دونتسک ایراد کرد، به وضوح از فرهنگ مشترک، دین مشترک و وابستگی‌های قومی میان مردم روسیه و اوکراین سخن گفت. این تاکید نشان می‌دهد که فارغ از مرزهای جغرافیایی، ملت‌های روسیه، بلاروس و اوکراین در یک بستر معنوی به یکدیگر متصل هستند. از منظر هویت ملت‌ها، در ذهن پوتین روسیه بزرگ هرگز فرونپاشیده که اکنون او به دنبال احیای آن باشد و این نکته ظریف، اصالت روایت غربی را زیر سوال می‌برد.