برنامه دولت برای غلبه بر ۴ ابرچالش دانشگاه‌های کشور

خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: دولت مردمی با تأکید بر «نظریه نظام انقلابی»، پیشرفت را مدار حرکت کشور قرار داده و عزم خود را برای تحول جهادی و نوآورانه جزم کرده است و در این راستا همه دولتمردان را در فضای باورمندی به گفتمان حاکم بر آن، پاسخگو می‌خواهد.

از همین رو نخستین نسخه سند تحول دولت مردمی را منتشر کرده است.

در این سند تحول جهادی و نوآورانه مبتنی بر چهار رکن ذیل است:

* عدالت محوری و فسادستیزی به مثابه جوهره تحول و مسیر اصلی برای حرکت آینده؛

* میدان‌داری مردم با پیشتازی جوانان برای اقامه قسط و عدل به مثابه الگوی راهبری تحول؛

* دانش و خیزش علمی برای تولید ثروت و اقتدارآفرینی به مثابه پیشران تحول؛

* خانواده مداری به مثابه پیکره سلولی بنیادین تحول؛

این سند برای ترمیم اساسی در ۳۷ حوزه کلان کشور، راهکارهای عملیاتی ارائه کرده و از جمله ویژگی‌های مهم آن، زمان‌مند بودن اجرای هر یک از این راهکارهاست. وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های موضوع سند باید طرح‌های تحول مربوط به حوزه مأموریت خویش را در بازه‌های زمانی ۱ تا ۴ ساله به پایان برسانند.

سند تحول دولت مردمی در دو سطح کلی طبقه‌بندی شده‌اند. یک سطح موضوعات فرابخشی که ویژگی آنها کانونی بودن نقش این بخش در توسعه زیرساخت‌ها و پشتیبانی از عرصه‌های تخصصی است و دیگری پیش‌ران‌های تحول که برای سایر بخش‌ها نقش کشنده دارند و با ظرفیت بالا، امکان توسعه برای سایر بخش‌های کشور را فراهم می‌سازند.

یکی از موضوعات مهم سند حوزه علم و آموزش عالی است که در فصل ششم با عنوان آموزش درج شده است.

نشانگرهای وضعیت مطلوب

* ارتقای امید اجتماعی، مسؤولیت پذیری ملی، سلامت معنوی و اشتغال پذیری دانشجویان؛

* افزایش توسعه‌یافتگی علوم و فناوری‌های نیازمحور، مزیت محور و اولویت محور با تأکید بر علوم انسانی تحولی؛

* ارتقای توانمندی دانشگاه در شناسایی و حل مسائل راهبردی در تعامل با جامعه؛

* بهبود میزان کارآمدی نظام سیاستگذاری، مدیریت و برنامه ریزی کلان و نظارت راهبردی نهاد آموزش عالی؛

* تعمیق خوداتکایی و پاسخگویی دانشگاه‌ها؛

* مرجعیت علمی و توسعه اثربخش و الهام آفرین همکاریهای علمی در سطح منطقه‌ای و جهانی؛

چرخش‌های تحول آفرین

+ از آموزش متمرکز بر توسعه کمی، تقاضای اجتماعی، تخصص بسنده و فردمحور به تربیت متمرکز بر توسعه کیفی، ظرفیت اشتغال پذیری، تخصص گرا- اخلاق‌مدار و خانواده‌محور؛

+ از پژوهش صرفاً معطوف به ارتقای جایگاه علمی بین المللی به پژوهش نیازمحور، مزیت محور و اولویت محور؛

+ از الگوی دانشگاه محور به الگوی جامعه محور در توسعه کارکردهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دانشگاه اسلامی؛

+ از اداره دانشگاه توسط دولت و یکسان انگاری در مأموریت‌های دانشگاه‌ها به خوداتکایی دانشگاه و پذیرش تنوع در مأموریت‌های دانشگاه‌ها؛

+ از بین المللی سازی خود مشروعیت بخش به دیپلماسی علمی و فناوری هوشمند و الهام بخش؛

چالش‌ها، عوامل، راهبردها و اقدامات در جداول زیر قابل مشاهده است.

چالش اول به موضوع ناکارآمدی در نظام حکمرانی و اداره دانشگاه پرداخته است.

برای رفع این چالش ۱۰ اقدام مهم شامل تفکیک وظایف، یکپارچه سازی نظام آموزش عالی، استقرار نظام جامع حکمرانی اطلاعات علم و فناوری، مأموریت‌گرایی، ارتقای جایگاه هیئت‌های امنای دانشگاه‌ها، توسعه صندوق‌های تحقیق و توسعه دانشگاهی، تنظیم ظرفیت دانشگاه‌ها، اعتبارسنجی و رتبه بندی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی، بازنگری آئین نامه ارتقای اعضای هیأت علمی، پاسخگویی به تقاضای دانشجویان ایرانی متقاضی ادامه تحصیل در خارج از کشور طراحی شده است.

چالش دوم به موضوع پاسخگویی ناکافی دانشگاه به نیازها و مسائل جامعه پرداخته است.

برای رفع این چالش ۱۰ اقدام مهم شامل استقرار نظام آماری اشتغال دانش آموختگان، به کارگیری تجربیات دوره کرونا و پساکرونا، بازنگری برنامه‌های آموزشی، بازتعریف سیاست‌های توسعه علمی، ساماندهی ساختارهای مالی آموزش عالی، اصلاح نظام پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی، تکمیل سامانه‌های پایان نامه‌ها، نقش سپاری نظام مند به دانشگاه‌ها در سیاست پژوهی چالش‌های پیشِ روی دولت و بخش خصوصی، توسعه الگوی مشارکت در طرح‌های کلان توسعه پژوهش فناورانه مدنظر قرار گرفته است.

چالش سوم به موضوع توسعه نیافتگی نظام فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها اشاره کرده است.

برای رفع این چالش ۹ اقدام مهم شامل توسعه رشته‌های مرتبط با خانواده، توسعه دانشگاه دوستدار خانواده، توسعه خوابگاه‌های متأهلی، اولویت پرداخت کمک هزینه به دانشجویان متأهل، حمایت از واحد خانواده در پژوهش و فناوری، گردآوری آمار وضعیت فرهنگی دانشگاه‌ها و سلامت اجتماعی و رفتاری دانشجویان، فعالیت دانشگاه‌ها در انجام مسؤولیت های اجتماعی، ترویج الگوهای خدمت داوطلبانه دانشگاهیان طراحی شده است.

چالش چهارم به موضوع ضعف همکاری‌های علمی و فناوری بین المللی پرداخته است.

برای رفع این چالش ۳ اقدام مهم شامل توسعه همکاری‌های علمی بین المللی، تقویت و توسعه نظام ارجاع دهی و استنادات علمی و فناوری کشور و گسترش زبان فارسی به عنوان یکی از زبان‌های علمی برتر جهان مدنظر قرار گرفته است.

زمان بندی و متولیان هر یک از اقدامات به طور کامل در سند ذکر شده است.