زمزمه حیات در گاوخونی

به گزارش خبرنگار مهر، دریچه‌های کانال رودشت جنوبی پس از اتمام نوبت سوم توزیع آب برای اراضی کشاورزی شرق اصفهان، از بامداد نهم اردیبهشت ماه با هدف رهاسازی آب برای تالاب گاوخونی باز شد.

آنطور که منابع موثق محلی به خبرنگار مهر اطلاع داده‌اند آب با گذر از بند شاخ کنار در ۱۰ کیلومتری گاوخونی، هم اکنون به تالاب رسیده و بخش‌هایی از ضلع شمالی تالاب به صورت لکه‌ای مرطوب شده است و در روزهای آتی اگر جریان آب ادامه دار باشد بخش‌های بیشتری از پهنه تالاب آبگیری خواهد شد.

آبی که به سمت گاوخونی در جریان است، پساب تصفیه‌خانه شرق اصفهان است که به سمت سد رودشتین جاری می‌شود و سپس از طریق کانال‌های کشاورزی در پنج کیلومتری ورزنه و در نهایت به بند شاخ کنار و تالاب می‌رسد و اکنون زهاب‌های کشاورزی به سمت گاوخونی هدایت می‌شود.

در همین پیوند حسن ساسانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: پس از اتمام نوبت سوم توزیع آب کشاورزی شرق، با تمهیدی که اندیشیده شد و همکاری خود کشاورزان منطقه، خوشبختانه مقدار آبی که تجمیع شده بود و حجم آن بیش از یک میلیون مترمکعب بود به سمت تالاب گاوخونی هدایت شود.

وی با بیان اینکه آب در بند شاخ کنار هم اکنون با دبی بین یک تا ۲ متر مکعب بر ثانیه در جریان است، افزود: طبیعتاً در زمانی که توزیع آب برای اراضی کشاورزی شرق انجام می‌شود به مدت ۲ ماه زهاب‌های کشاورزی به منطقه هدایت می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان خاطرنشان کرد: فرآیند توزیع آب برای تالاب پس از اتمام ۱۰ روزه نوبت چهارم توزیع آب کشاورزی نیز ادامه خواهد یافت.

ساسانی ابراز داشت: همه آب موجود در سد آبشار و سد رودشتین برای هدایت به سمت گاوخونی تخلیه شده و پس از اتمام توزیع نوبت چهارم آبیاری اراضی کشاورزی شرق نیز، رهاسازی آب به سمت تالاب ادامه خواهد داشت.

مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در پاسخ به اینکه چه مقدار آب به گاوخونی اختصاص می‌یابد؟ تصریح کرد: آبی که رها می‌شود مسیر طولانی را طی می‌کند تا به تالاب برسد و بعضاً برداشت‌های غیر مجاز صورت می‌گیرد، از این رو متولی اعلام میزان آبی که به تالاب رسیده محیط زیست است.

تماس‌های خبرنگار مهر با مسئولان اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان برای اعلام جرئیات رسیدن آب به تالاب گاوخونی بی پاسخ ماند.

رهاسازی آب زاینده رود به سمت گاوخونی پس از حدود ۱۷ ماه انجام می‌شود. از پاییز سال ۱۳۹۹ عملاً آبی برای گاوخونی رهاسازی نشده بود و سهم گاوخونی از حقابه در سال آبی ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ صفر بود.

با توجه به میانگین بارش‌های سال آبی جاری ۱۴۰۰- ۱۴۰۱ در سرشاخه‌های زاینده رود که به یکهزار و ۲۰۹ میلیمتر می‌رسد و حدود ۵۰ درصد نسبت به سال آبی گذشته افزایش داشته، انتظار می‌رود بخشی از حقابه تالاب گاوخونی امسال عادلانه تأمین شود.

پیش از این مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان به خبرنگار مهر گفته بود که تلاش می‌کنیم در بهار ۱۴۰۱ بخشی از حقابه گاوخونی تأمین شود.

کم‌آبی و خشکی رودخانه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی پس از گذشت ۲۳ سال، سال‌هاست که این حوضه آبریز واقع در یکصد کیلومتری شرق اصفهان را دچار بحران‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی کرده است.

تالاب بین المللی گاوخونی، عروس تالاب‌های ایران یکی از پُراهمیت‌ترین تالاب‌های کشور است که در تیر ۱۳۵۲ در کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شد.

گاوخونی با وسعت ۴۷ هزار هکتار در نقطه پایانی زاینده‌رود در جنوب شرقی استان اصفهان و ۲۰ کیلومتری شهر ورزنه قرار دارد.

روند خشکی تالاب گاوخونی از سال ۱۳۷۸ شروع شروع شد و در ۲ دهه اخیر بدلیل نبود آب، بسیاری از زیستمندان این تالاب از بین رفته‌اند.

کارشناسان همواره در باره تبعات خطرناک خشکی تالاب گاوخونی هشدار داده‌اند زیرا اگر این تالاب بصورت کامل خشک شود به کانون خطرناک ریزگردهای سمی تبدیل خواهد شد که تا شعاع یکهزار کیلومتری و ۱۰ استان کشور را درگیر خواهد کرد.

حقابه قانونی محیط زیست، زاینده‌رود و تالاب گاوخونی ۳۱۳ میلیون مترمکعب آب در سال است که سهم گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سال‌های خشکی زاینده رود تعیین شده و تأمین این میزان حقابه می‌تواند کارکرد اکولوژیک آن را حفظ کند. این در حالی است که تا ۲ دهه پیش، تالاب گاوخونی سالانه با حدود یک تا دو میلیارد مترمکعب آب زاینده‌رود سیراب می‌شد.

طبق قانون، پس از آب آشامیدنی، تأمین حقابه محیط زیست در اولویت دوم قرار دارد با این حال، گاوخونی در سال‌های اخیر مورد بی‌مهری قرار گرفته و اکنون به بیابان و محلی برای جولان آفرودسواران تبدیل شده است.

تأمین آب استان اصفهان، اجرای مصوبات شورای عالی آب کشور، جریان یافتن دائمی زاینده‌رود و احیای تالاب گاوخونی، همواره مطالبات جدی مردم اصفهان در سال‌های گذشته بوده است.