دوراهی معیشت و منابع ملی/ برنج شاهرگ حیاتی گلستان را خشک می کند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مریم شریفی: استان گلستان بیش از یک دهه است که با مشکل خشکسالی و کاهش نزولات جوی دست به گریبان است. بنا بر نظر کارشناسان هواشناسی نشانه‌های تغییر اقلیم و پیشروی به سمت اقلیم خشک و نیمه خشک در گلستان مشاهده می‌شود.

شهرستان گرگان تنها مرکز استان در سراسر کشور است که آب آن از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و همه ساله با فرارسیدن فصل گرما بخش‌های زیادی از استان با مشکل قطعی طولانی مدت آب روبرو می‌شوند.

کشاورزان گلستانی به دلیل سود زیادی که کشت شالی نسبت به دیگر اقلام کشاورزی دارد، علی رغم هشدارهای کارشناسان و مسئولان همه ساله سطح زیادی از اراضی خود را زیر کشت شالی می‌برند و این مسئله کام تشنه گلستان را تشنه‌تر کرده و باعث افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی شود.

لم‌یزرع شدن اراضی کشاورزی گلستان و حرکت سریع به سمت بیابانی شدن ارمغان تلخ کشت برنج برای مردم استان است، که باید با تدابیر کارشناسی و وضع قوانین محکم مانع آن شد.

به دلیل اینکه کشاورزان استان روزی خود را از زمین‌های زراعی خود برداشت می‌کنند سهم جهاد کشاورزی بیش از دیگران است و باید شرایطی را فراهم کند که کشت محصولات جایگزین برای کشاورزان صرفه اقتصادی داشته باشد.

رضا قربان پور از کشاورزان روستای تقی آباد گرگان به خبرنگار مهر گفت: من حدود سه هکتار زمین کشاورزی دارم، چندین سال سیب زمینی کشت کردم اما به جز خسارت و زیان عایدی برایم نداشت.

وی افزود: به دلیل گرمای زیاد، عملکرد سویا در گلستان به شدت کاهش یافته و در بیشتر مزارع تبدیل به علوفه می‌شود، اگر مسئولان شرایطی را فراهم کنند که با کشت محصولات جایگزین بتوانیم خانواده خود را اداره کنیم، حتماً استقبال خواهیم کرد.

کشت برنج به مصلحت گلستان نیست

محمد رضا عباسی هم به خبرنگار مهر، گفت: کشت برنج با توجه به شرایط آب‌وهوایی و خشکسالی شدیدی که با آن روبرو هستیم، به مصلحت استان ما نیست.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان افزود: یکی از دلایل مهمی که باید کشت برنج را در استان به حداقل برسانیم مشکلات زیست محیطی و کاهش سطح ایستایی آب است،

کشت برنج در گلستان زیرساخت‌های استان را نابود و ساختمان خاک را فرو می‌ریزد وی افزود: کشت مداوم برنج موجب می‌شود، هر چند سال یک بار چاه‌های ما نیاز به کف شکنی پیدا کرده، به زیرساخت‌های استان اعم از ساختمان‌ها، جاده‌ها و ابنیه های ما زیان وارد شده و ساختمان خاک فرو بریزد.

عباسی پنبه و سویا را به عنوان دو محصول مناسب برای جایگزین کردن کشت برنج دانست و افزود: این دو محصول اشتغالزایی و زنجیره تولید بیشتری ایجاد می‌کنند.

معاون جهاد کشاورزی گلستان ادامه داد: کشت پنبه ۷۰ زنجیره تولید دارد و سویا علاوه بر آنکه روغن آن مورد بهره برداری قرار می‌گیرد خاک را هم جوان می‌کند.

وی تصریح کرد: سویا ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلو اوره را در خاک ذخیره و عملکرد محصول بعدی را افزایش می‌دهد، این در حالی است که کشت برنج موجب افت شدید عملکرد محصول بعدی می‌شود.

عباسی ترویج کاشت گیاهان علوفه‌ای را در هم در استان مناسب دانست و افزود: اگر کشاورزان به کشت بیشتر گیاهان علوفه‌ای روی بیاورند علاوه بر آنکه خوراک دام‌ها تأمین می‌شود هزینه تمام شده گوشت و محصولات لبنی هم کاهش می‌یابد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گفت: برنج در استان گلستان فقط باید در زمین‌های نسق و ماند آبی کشت شود و کشاورزان از کشت آن در مابقی اراضی خود پرهیز کنند.

مسئله خشکسالی در گلستان جدی است

مدیرعامل آب منطقه‌ای گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: وضعیت خشکسالی در استان گلستان بسیار جدی است و استان ما چندین سال متوالی است که با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند.

سید محسن حسینی افزود: رواناب‌های اندازه‌گیری شده توسط ایستگاه‌های شاخص رودخانه‌های استان نسبت به آمار بلندمدت بین ۶ تا ۸۶ درصد کاهش داشته است.

وی اضافه کرد: ذخیره آبخوان‌های گلستان ۲۴۶ میلیون متر مکعب کمتر از وضعیت نرمال است و نسبت به وضعیت بلندمدت ۲۰ درصد کاهش دارد.

حسینی به کشاورزانی که از چاه‌های مجاز برای کشت محصول خود استفاده می‌کنند توصیه کرد جهت جلوگیری از زیان ناشی از خشکسالی به محصولات کشاورزی، حداقل ۲۰ درصد سطح زیر کشت خود را کاهش داده و با بهره‌مندی از سیستم آبیاری نوین نهایت صرفه‌جویی را در مصرف آب داشته باشند.

وی ادامه داد: با توجه به کاهش رواناب‌ها در استان، کشاورزان نسق کار هم باید حداقل ۵۰ درصد سطح کشت خود را کاهش دهند در غیر این صورت با خشک شدن زراعت و خسارت محصول روبرو خواهند شد.

حسینی بیان کرد: کاهش کشت برنج و جایگزینی محصولات کم آب طلب در استان نیازمند فرهنگ سازی است و برای عملیاتی شدن آن باید تمام دستگاه‌های مربوطه اعم از جهاد کشاورزی، نیروی انتظامی، قضائی، و غیره پای کار بیایند تا استان ما بیش از این دچار خسارت نشود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای گلستان گفت: کشاورزان گلستانی باید کشت غرقابی را به ۱۵ هزار هکتار اراضی نسق در استان محدود کنند و محصولات کم آب طلب را جایگزین کرده و یا به صورت خشکه کاری اقدام به کشت شالی کنند.

مدیرکل منابع طبیعی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: ۳۱۷ هزار هکتار از وسعت استان طبق مطالعات کشوری در معرض بیابانی شدن قرار دارد.

عبدالرحیم لطفی افزود: ۱۲۰ هزار هکتار از این وسعت منشأ گرد و غبار است و علاوه بر گرد و غبار از طرف ترکمنستان منشأ داخلی هم دارد که سه هزار هکتار از این وسعت وضعیت بحرانی و وضعیتی شبیه شن‌های روان استان خوزستان ریزگردها را چندین بار در سال ۱۴۰۰ شاهد بودیم.

وی اقدامات آبخیزداری را مهمترین راه برای مبارزه با بیابانی شدن گلستان دانست و افزود: آبخیزداری گلستان نیازمند ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار است.

مدیرکل منابع طبیعی اضافه کرد: استان‌های گیلان و مازندران نسبت به گلستان بارش‌های بیشتر و منظم تری دارند و اراضی ماند آبی زیادی دارند که به جز برنج محصول دیگری قابل کشت نیست اما این شرایط در گلستان وجود ندارد و کشت برنج مناسب این اقلیم نیست.

کشت شالی در شرایطی در گلستان رواج دارد که مسئولان توان تأمین آب شرب مردم را ندارند و این مسئله هرساله در فصل گرما نارضایتی زیادی به همراه دارد.