مرگ تدریجی کشاورزی گلستان/ خُرد کردن اراضی عاقبت خوشی ندارد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مریم شریفی: براساس اعلام کارشناسان هم اکنون بیش از ۷۵ درصد از اراضی کشاورزی کشور در قطعات کمتر از پنج هکتار بوده و بنا بر دلایل مختلف مثل تغییر کاربری، فروش اراضی توسط مالکان و تقسیم ارث، قطعات کشاورزی هر سال کوچک‌تر هم می‌شوند.

کوچک شدن قطعات زمین‌های کشاورزی امکان استفاده از دستاوردهای علمی و فنی و تکنولوژی، سرمایه گذاری در بخش تحقیقات، ارتباطات و نهاده‌های کشاورزی را مشکل و گاهی غیرممکن ساخته و مانع اساسی راه پیشرفت و توسعه کشاورزی است.

گلستان هم چند سالی است به این چالش دچار شده و متأسفانه روند ابتلاء به خرده مالکی در اراضی کشاورزی در حال افزایش است.

در استانی که پایه اقتصادی آن براساس تبادلات کشاورزی بنا شده، این مساله یک زنگ خطر برای بحران اقتصادی شناخته می‌شود.

یکی از کشاورزان روستای سیاه تلو گرگان که مالک قطعه زمین کشاورزی هزار و ۵۰۰ متری است به خبرنگار مهر گفت: پدر من مالک یک قطعه زمین به مساحت دو هکتار بود و بعد از تقسیم ارث بین چندین ورثه سهم من همین زمین کوچک شده است.

رمضانعلی کشاورز اضافه کرد: من چند سالی است که در زمین خود کشاورزی کرده ولی عملاً صرفه اقتصادی ندارد و صاحبان تراکتور و کمباین و غیره حاضر نیستند محصول مرا شخم و دیسک بزنند و می‌گویند زمین کوچک است و کار در این زمین سخت است؛ اگر هم با کلی خواهش بیایند نسبت به سطح زمین مزد بیشتری طلب می‌کنند و اکثر مواقع مجبور به برداشت با داس می‌شوم که برایم سخت است.

وی گفت: برادر و خواهران دیگر من یا زمین را رها کرده و یا تبدیل به خانه باغ کرده‌اند و می‌گویند کشاورزی در این زمین کم به صرفه نیست و من هم از سر نیاز و اجبار کشاورزی می‌کنم.

تبدیل اراضی کشاورزی به جاده بین مزارع

یک کارشناس کشاورزی هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: قطعه قطعه شدن اراضی کشاورزی باعث می‌شود بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی در مرز زمین‌ها نابود شود؛ علاوه بر آن زمین‌های کشاورزی معمولاً از چاه آب مشترک استفاده می‌کنند و به نسبت کوچک شدن مزارع سهم آب مالکان هم تقسیم می‌شود که این امر استفاده از آب را دچار چالش می‌کند.

محمدرضا مقصودلو افزود: اگر قطعات زمین‌های کشاورزی از یک حدی کوچک‌تر شود قابلیت مانور ماشین آلات در اراضی کشاورزی کاهش پیدا کرده، اجرای سیستم‌های آبیاری نوین در آن توجیه اقتصادی نخواهد داشت و قابلیت خاک‌ورزی در اراضی از بین خواهد رفت.

وی افزود: در کشورهای پیشرفته از سال‌ها قبل اقدام به یکپارچه سازی اراضی کرده و شرکت‌های کشاورزی هستند که کارهای کاشت، داشت و برداشت محصول را برعهده می‌گیرند؛ در این روش نیازی نیست هر کشاورز یک تراکتور در منزل داشته باشد و با مدیریت درست پرت مزارع را از بین برده‌اند و حداکثر استفاده را از خاک خود می‌برند که باید ما هم این روش را در کشور پیاده کنیم.

تبدیل زمین‌های کشاورزی مرغوب به صنایع

دبیر خانه کشاورز گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه در اکثر شهرهای استان شهرک‌های صنعتی احداث شده و مرغوب‌ترین زمین‌های کشاورزی را زیر بتن و سیمان دفن کرده‌اند که اگر مردم به اهمیت این زمین‌های کشاورزی پی ببرند به حال آن خواهند گریست.

علی قلی ایمانی اضافه کرد: نیاز غذایی ما متصل به زمین‌های کشاورزی است که اگر ما هر روز این زمین‌ها را کاهش دهیم قوت ما کاهش پیدا کرده و وضعیت مناسبی نخواهیم داشت.

ایمانی ادامه داد: متأسفانه افراد مرفه در جای جای استان اقدام به ساخت خانه باغ، فنس کشی و جاده سازی در اراضی کشاورزی کرده‌اند و و در دور افتاده‌ترین نقاط آب، برق و گاز می‌برند و به دلیل ارتباطاتی که دارند قانون در مورد آنها به درستی اعمال نمی‌شود و این در حالی است که اگر یک کشاورز بخواهد برای حفاظت از موتور چاه خود یک موتورخانه بسازد آنقدر سختگیری می‌کنند که وی پشیمان می‌شود.

خسارت تقسیم ارث به اراضی کشاورزی

دبیر خانه کشاورز گلستان تصریح کرد: مسأله دیگری که باعث خرد شدن اراضی کشاورزی می‌شود ارث است و به دلیل آنکه بحث مالکیت شخصی در میان است باید از طریق مراجع و مجلس شورای اسلامی قانون وضع شده که جلوی خرد شدن اراضی گرفته شود.

وی تصریح کرد: در تقسیم ارث گاهی اراضی کشاورزی آنقدر کوچک می‌شود که دیگر توجیه اقتصادی برای کشاورزی ندارد زیرا وقتی زمین‌های کشاورزی از یک حدی کوچک‌تر شوند دیگر نمی‌توان از ماشین آلات کشاورزی بهره گرفت و بهره‌وری به شدت افت می‌کند.

باید به دنبال یکپارچه سازی اراضی با حفظ حقوق مالکیت افراد باشیم که هم الگوی کشت رعایت شود و هم کشاورزی مکانیزاسیون داشته باشیم در غیر این صورت بهره‌وری اتفاق نمی‌افتد ایمانی تصریح کرد: باید به دنبال تجمع اراضی تحت عنوان شرکت‌های سهامی زراعی، تعاونی‌های مردم نهاد تولید، یکپارچه سازی اراضی با حفظ حقوق مالکیت افراد باشیم که هم الگوی کشت را رعایت کرده و هم از تکنولوژی، مکانیزاسیون و آبیاری مدرن در اراضی استفاده کنیم تا بهره‌وری در اراضی افزایش یافته و کشاورزی اقتصادی شود.

دبیر خانه کشاورز گلستان ادامه دارد: در غیر این صورت هر روز شاهد کوچک‌تر شدن و غیرقابل کشت شدن زمین‌های کشاورزی خواهیم بود و سرنوشتی مثل استان‌های مازندران و گیلان خواهیم داشت که بخش اعظمی از زمین‌های مرغوب کشاورزی آنها تبدیل به ویلا و خانه باغ شده و این به معنای نابودی اراضی و تهدید بزرگ برای کشاورزی کشور است.

افزایش هزینه آبیاری نوین با خرد شدن اراضی

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: تکه تکه شدن اراضی کشاورزی و خرده مالکی هزینه اجرای آبیاری نوین در کشور را به شدت افزایش می‌دهد.

سید محسن کیاالحسینی ادامه داد: هرچقدر مساحت اراضی کشاورزی بیشتر باشد به همان نسبت هزینه اجرای آبیاری نوین در اراضی نسبت به سطح کاهش می‌یابد.

وی افزود: برای تجهیز زمین‌های کشاورزی به سیستم آبیاری نوین نیازمند تجهیزاتی مثل پمپ و احداث استخر هستیم که هزینه بر است، پس هر اندازه اراضی تحت آبیاری نوین افزایش یابد اجرای این سیستم‌ها به صرفه تر خواهد بود.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان توضیح داد: با تکه تکه شدن اراضی کشاورزی و افزایش خرده مالکی، کشاورزان مجبور هستند برای تجهیز قطعات کوچک زمین‌های خود به سیستم آبیاری همان تجهیزات را در اراضی کوچک خود احداث کنند در صورتی که اجرای طرح‌های آبیاری در اراضی کوچک‌تر از سه الی چهار هکتاری توجیه اقتصادی ندارد.

کیاالحسینی اضافه کرد: هر اندازه سطح اراضی کشاورزی بزرگ‌تر باشد هزینه عملیات خاکبرداری و تسطیح اراضی کاهش می‌یابد و با مدیریت شیب زمین کشاورزی می‌توانیم هزینه‌های آبیاری را مدیریت کرده و پایین بیاوریم.

کشف چاه غیرمجاز در خانه باغ‌ها سخت‌تر است

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان با بیان این که انجام عملیات مکانیزه در سطوح زیر یک هکتار امکانپذیر نیست، گفت: هر اندازه سطح اراضی کشاورزی وسیع‌تر باشد امکان عملیات مکانیزه کاشت، داشت و برداشت راحت تر فراهم شده و با کشاورزی مکانیزه بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: تغییر کاربری زمین‌های زراعی به خانه باغ و به دنبال آن فنس و دیوارکشی اطراف زمین‌ها باعث می‌شود بازرسی‌های مسئولان برای پیگیری احداث چاه‌های غیرمجاز سخت‌تر شود و همین مسئله صدمه بزرگی به آب‌های زیر زمینی خواهد زد.

سید محسن حسینی افزود: در صورتی که کشف و مسدودکردن چاه‌های غیرمجاز در اراضی کشاورزی با سهولت بیشتری انجام می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، خرد شدن اراضی کشاورزی به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن مسئله تقسیم ارث و میراث است، از سال‌های گذشته در کشور در حال اتفاق بوده و از آنجایی که این مسئله هیچ منع قانونی و شرعی ندارد، علی رغم آسیب‌های جدی که به کشاورزی کشور وارد می‌کند، در خصوص حل این معضل مهم هیچ اقدامی از سوی مسئولان انجام شده است.

تقسیم اراضی از نسلی به نسل دیگر ادامه پیدا کرده و بسیاری از اراضی کشاورزی آنقدر کوچک شده‌اند که دیگر کشاورزی در آن صرفه اقتصادی ندارد و بیشتر شبیه باغ کوچک شده‌اند لذا ضرورت دارد تا مسئولان اقدام عملی در راستای یکپارچه سازی اراضی با حفظ حقوق مالکیت افراد و مانند آن انجام دهند.