به گزارش خبرنگار مهر، احمد نوری، رئیس حوزه هنری استان اصفهان، صبح دوشنبه در آئین گشایش نماینده «سرخ نگار» اظهار داشت: اصفهان مکتب نگارگری دارد و نسبت به این ادعای درست و صحیح نیز اصرار داریم. نمایشگاه «نگاره‌نگر» با کمک اساتید نگارگری برگزار و آثار ۸۰ سال اخیر نگارگری اصفهان نزدیک به ۴۰ روز در آن به نمایش گذاشته شد. می‌توان گفت که این نمایشگاه در سطح خودش بی‌نظیر بود و بازخوردهای خوبی نیز از طرف هنرمندان، علاقه‌مندان هنر و همچنین مسئولان مختلف دریافت کردیم.
وی ادامه داد: از همان ابتدا، این ایده را داشتیم که چون ممکن است نمایشگاه نگارگری به ایام شهادت امام حسین (ع) نزدیک باشد، به نگارگری‌های مرتبط با عاشورا و محرم بپردازیم. بنابراین، نمایشگاه «سرخ‌نگار» در ادامه نمایشگاه قبلی اتفاق افتاد. نگاه ما این است که باید برای دیده شدن آثار و رویدادهای هنری تلاش کنیم و از شما درخواست داریم که در این راه به ما کمک کنید.
حجت‌الاسلام مهدی فوقی، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اصفهان در این آئین با تمجید از برگزاری نمایشگاه سرخ‌نگار گفت: ظرفیت خوبی از هنر نگارگری در این گالری به نمایش درآمده است. در زمینه تبلیغات اسلامی، مردم و جوانان به آثاری از این دست علاقه زیادی دارند و اگر بر این نوع از هنر تمرکز کنیم، نتایج خوبی به‌دست خواهیم آورد.
برخی از هنرها دارای گفتمان هستند
همچنین جلیل جوکار، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان در این مراسم اظهار داشت: دیر زمانی است که مقوله هنر اسلامی توسط هنرشناسان جهان در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های مطرح جهان مطرح است و امروزه به عنوان یک رشته دانشگاهی معتبر بین‌المللی در بسیاری از دانشگاه‌های جهان و ایران در مقاطع مختلف تحصیلات دانشگاهی متخصصان این رشته تربیت می‌شوند.
وی ادامه داد: همچنان چالشی بنیادین در بین متخصصین این رشته وجود دارد که ریشه در رویکرد اصلی در تعریف این بخش از هنر دارد. برخی هنر اسلامی را صرفاً هنری که در بستر جوامع مسلمان و در دوران پس از ظهور اسلام شکل گرفته است می‌دانند. و برخی دیگر که عموماً از فلاسفه سنت گرا هستند، علاوه بر قائل بودند بر شرایط فوق، هنر اسلامی را هنری می‌دانند که برخاسته از بستر فرهنگ اسلامی است و هر اثر آن قدرت گفتمان اسلامی دارد و حکایت‌گر ژرفای اندیشه اسلامی است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: اگر از این منظر به آثاری که در دوران اسلامی و در جوامع مسلمان خلق شده‌اند نگاهی بی اندازیم، بواقع تجلیات هر دو نگره را می‌توانیم واکاویی و شناسایی نمائیم. در وهله نخست آثاری می‌یابیم که صرفاً دست ساخته‌های کاربردی هستند و فقط می‌توان آنها را آثار صنایع دستی دانست. بخشی از آنها دارای گفتمان فرهنگی هستند که می‌توان آنها را هنر سنتی نامید و برخی دقیقاً گفتمان فرهنگی اسلامی دارند که دقیقاً شایسته نام هنر اسلامی است. در یک اثر هنری طرح و نقش و رنگ وظیفه گفتمان فرهنگی را برعهده دارند و گاه حتی ماهیت و نوع کاربرد اثر نیز ریشه در فرهنگ و خاستگاه آن اثر دارد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به مقدمه‌ای که بیان شد می‌توان هنر شیعی را نیز زیر مجموعه هنر اسلامی دانست و ذیل هنر شیعی زیر شاخه‌های هنر علوی، هنر عاشورایی و هنر رضوی را شناسایی نمود که بخصوص از دوران صفوی به این سوی در آثار هنر دینی ایران قابل واکاوی و بررسی هستند.
هنر عاشورایی برجسته‌ترین هنر شیعی
جوکار هنر عاشورایی را به عنوان یکی از برجسته‌ترین اقسام هنر اسلامی شیعی، خواند که دارای گونه‌ها و گستره وسیعی است و افزود: در طول تاریخ اسلام بویژه از دوران صفوی به این سوی مقاتل و حکایات واقعه عاشورا و شهادت سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) وهفتادوتن از یارانش در کربلا، دستمایه خلق آثار فراوانی بوده است که بررسی وجوه هر بخش آن مجال و مقال مفصلی را طلب می‌کند.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد که به احتمال قوی هنر عاشورایی ابتدا در بستر شیوه‌های مرثیه خوانی و رسوم عزاداری شهدای کربلا شکل گرفته باشد. سرودن اشعار در رثای سیدشهداء ویارانش خود بستری برای شکل‌گیری تعزیه خوانی و موسیقی عاشورایی می‌گردد.که هرکدام در مناطق مختلف ایران و جهان تشیع دارای تنوع فراوانی هستند. همواره شعر به عنوان یک متن بنیادین بستری بوده تا بر اساس آن پی را متن‌ها و فرامتن‌های فراوانی شکل بگیرد. شعر عاشورایی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در طول تاریخ تشیع از عاشورای سال ۶۱ هجری قمری بنیان شکل‌گیری بسیاری از شاخه‌های دیگر هنر عاشورایی بوده است. که هرکدام در تکنیک و ساختارهای هنری مستقلی قابل بررسی و مطالعه هستند. اشعار عاشورایی را می‌توان در قالب‌های شعرکلاسیک فارسی و عربی، ترکی و هندی و غیره تا شعر نو و همچنین در قالب‌های نوحه سرایی مشاهده کرد. این قالب‌ها از نظر عروضی در هماهنگی با دستگاه‌های موسیقیایی بوده و این امر خود می‌تواند به انتخاب نوای متناسب با شعر به هنرمند کمک شایانی نماید.
این استاد دانشگاه افزود: اگرچه جمله مشهور و منسوب به امام صادق (ع) «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» در فرهنگ تشیع نهادینه است مع الوصف واقعه عاشورا دارای زمان و مکانی مشخص و مقدس است و این امر زمینه ساز احداث مکان‌هایی ما به ازا کربلا در هر کوی و برزن می‌شود و نامش را حسینیه و یا تکیه می‌گذارند تا در ایام محرم تا اربعین حسینی میعادگاه عاشقان امام حسین (ع) باشد. در راستای شکل‌گیری حسینیه‌ها دیگر هنرهای عاشورایی که از الزامات حسینیه و تکایا هستند شکل می‌گیرند.هنرهایی همچون کتیبه نویسی اشعار، اسماً، زیارت نامه‌ها و احادیث مرتبط با امام حسین (ع) و واقعه عاشورا، و دیگر تزئینات وابسته به حسینیه و تکایا همچون هنر پرده کشی و نقاشی‌های عاشورایی که مفصل تر به آن پرداخته خواهد شد. عَلَم و علامت سازی که خود شامل به کاری‌گیری تکنیک‌های چون مشبک فولاد، طلاکوبی و نقره‌کوبی روی فولاد می‌شود.
وی با اشاره به هنر سنگ آب سازی گفت: سنگ آب سازی دیگر هنر عاشورایی است که در زیر مجموعه حجاری شکل می‌گیرد و این سنگ آب‌ها همراه با کاسه‌های برنجی پنج تن و کتیبه‌های حجاری شده بر جدارش در ورودی مساجد و حسینیه‌ها یادآور سقای تنشه لبان کربلا حضرت ابوالفضل العباس (ع) است.
ورود سینما به هنرهای اسلامی
استاد جوکار با اشاره به ورود سینما به هنرهای اسلامی تاکید کرد: در هنرهای سنتی اسلامی آنچه که گفتمان فرهنگی اثر را شکل می‌دهد عرصه طرح و نقش و رنگ و کتیبه نگاری است که ریشه در دو مادر هنر دیرین یعنی نقاشی و خوشنویسی دارد. منظور از نقاشی در این مقال هنر نگارگری و نقاشی قهوه خانه‌ای است. بانیان و متولیان حسینیه‌ها و تکایا و تا حدودی صاحبان قهوه خانه‌ها معمولاً حامیان و سفارش دهندگان پرده‌های نقاشی عاشورایی بوده‌اند و بار پویایی این بخش از هنر دینی را بر دوش می‌کشیدند اما با توسعه چاپ دیجیتال و چاپ گسترده پوستر و بنر آثاری از این دست برای ایام محرم و از سوی دیگر فرا گیر شدن سینما و تلویزیون، هنر پرده سازی و کسب و کار نقاشان پرده‌های عاشورایی و هنر مرشدان پرده خوان رو به‌سوی فراموشی رفت و تنها حامی ماند خداوند و تنها بانی دل هنرمند.
وی در پایان از رئیس حوزه هنری استان اصفهان و همکاران این مجموعه برای حمایت در برگزاری این نمایشگاه عاشورایی تشکر کرد. و این برنامه با اجرای پرده خوانی مرشد اسماعیل نصوحی ادامه یافت و گالری گلستان و بوستان نیز با همراهی حضار و شعرخوانی استاد نصوحی افتتاح شد.
گفتنی است، نمایشگاه «سرخ نگار» از ۳۱ مرداد ماه تا ۲۴ شهریورماه، همه روزه به جز روزهای تعطیل، از ساعت ۱۶ الی ۲۰ پذیرای عموم علاقه‌مندان است.
نظر شما