داوود مرادیان کارگردان مجموعه مستند «رسام» در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره این اثر توضیح داد: مجموعه «رسام» در واقع یک قدم اولیه بود. ما می‌بایست در قدم اول به مقامات نظامی قبولاندیم که رسانه می‌تواند بازتاب‌دهنده پیشرفت‌های نظامی کشور هم باشد و در عین حال، داستان‌گو بودن متفاوت است از پروپاگاندا بود. تا پیش از «رسام» روایت‌های ما از پیشرفت‌های نظامی غالباً از جنس پروپاگاندا بود و همین امروز هم به سختی می‌توان از داستان‌گویی در این حوزه حرف زد. هنوز بیشتر تمایل به سمت پروپاگاندا است.
وی درباره تفاوت داستان‌گویی و پروپاگاندا در این حوزه گفت: شما وقتی می‌خواهید از یک دستاورد صحبت کنید، طبیعتاً این دستاورد یک عقبه و داستانی دارد که مبتنی‌بر یک نیازشناسی است. به این معنا که اگر شما توانسته‌اید تانک «کرار» را بسازید، بالاخره از مطالعه بقایای تانک «چفتن» کار را شروع کرده‌ای، بعد نمونه‌هایی مانند «ام ۶۰» و «تی ۷۲» را نگاه کردی و خط تولید «تی ۷۲» را در طول جنگ وارد کشور کرده‌ای تا سرانجام به طراحی تانکی رسیده‌ای که شباهت‌هایی به تانک‌های روسی و غربی دارد اما بومی‌سازی‌های خاص خود را هم دارد و به‌عنوان یک تولید ارزان داخلی، متناسب با نیازهای اقلیمی است. چنین روایت و داستانی درباره یک پیشرفت نظامی را تا پیش از مجموعه «رسام» کمتر شاهد بودیم.
گزارش‌هایی که بیشتر «وهن» است!
این مستندساز افزود: در این راستا حتی برخی از گزارش‌های واحد مرکزی خبر درباره پیشرفت‌های نظامی را شخصاً یک وهن می‌دانم! یک فرمانده نظامی مقابل دوربین می‌ایستد و می‌گوید دستور دادند فلان چیز را بسازیم و ما هم رفتیم و ساختیم! این روایت چه معنایی دارد؟ این مدل حرف زدن درباره پیشرفت‌های نظامی یک وهن است. ما در مجموعه «رسام» نه سراغ وزارت دفاع رفتیم و نه سراغ ارتش و سپاه. از این منظر مستند ما باگ‌های اطلاعاتی‌ای دارد و بدون تعارف هم این خلأهای پژوهشی را می‌پذیرم. مشخصاً معتقدم در قسمت مربوط به تجهیزات زرهی، درباره ارتش کمی بی‌انصافی کرده‌ایم چرا که تا آن زمان از عملیات «توکلت علی الله» اطلاعات چندانی نداشتیم و نمی‌دانستیم واقعاً ارتش در ابتدا جنگ چه کرده است.
برای نشان دادن یک موشک، شما اگر آن را از زاویه‌ای خاص نشان دهید، تصویر آن می‌تواند حفاظتی قلمداد شود، از زاویه‌ای دیگر اگر نشان دهید، احتمال دارد بخشی از اطلاعات آن لو برود و طبیعتاً این موارد خطرناک است. یکی از دلایلی که مستندسازان سراغ این قبیل سوژه‌ها نمی‌روند، همین حساسیت‌هاست
وی ادامه داد: از این خلاءها در روایت ما وجود دارد اما می‌توان گفت «رسام» روی دوش روابط عمومی سپاه و ارتش، پیش رفت. همراهی این دو نهاد بود که برای ساخت این مستند به ما اعتماد کردند تا ببینیم نتیجه‌اش چه می‌شود. از این منظر ساخت این مستند یک تست اولیه بود که به نظرم موفق هم بود چراکه مخاطبان زیادی را به سمت خود جذب کرد. بارها هم پخش شد. همان اتفاق سبب شد که امروز نزدیک به دو سال می‌شود در شبکه مستند با همراهی محسن یزدی مدیر این شبکه، پروژه‌ای را با عنوان «دستاوردهای دفاعی» آغاز کرده‌ایم که تا به امروز ۵ قسمت آن هم به سرانجام رسیده است. انصافاً هم در این مسیر خون دل خوردیم! چرا که باید نهادهایی را پای کار می‌آوردیم که واقعاً درباره کارنامه خود تحفظ دارند.
مرادیان در توضیح وضعیت این نهادهای نظامی گفت: این‌ها نهادهایی هستند که هم می‌خواهند درباره دستاوردهای خود حرف بزنند و هم نمی‌توانند. به تازگی وزارت دفاع، ارتش و سپاه پای کار آمده‌اند تا این گزارش‌ها ثبت شود. درباره این تحفظ هم حق دارند. برای نشان دادن یک موشک، شما اگر آن را از زاویه‌ای خاص نشان دهید، تصویر آن می‌تواند حفاظتی قلمداد شود، از زاویه‌ای دیگر اگر نشان دهید، احتمال دارد بخشی از اطلاعات آن لو برود و طبیعتاً این موارد خطرناک است. یکی از دلایلی که مستندسازان سراغ این قبیل سوژه‌ها نمی‌روند، همین حساسیت‌هاست. بعد از عبور از سد اول برای جلب رضایت این نهادها برای همان قصه‌گویی به جای پروپاگاندا که به آن اشاره کردم، تازه به این مرحله می‌رسیم که کار را به‌گونه‌ای دربیاوریم که به کشور آسیبی وارد نشود.
وی افزود: مجموعه ۱۵ قسمتی‌ای که الان در دست ساخت داریم از نظر قصه‌گویی و البته غنای اطلاعاتی، به مراتب از مجموعه «رسام» جلوتر است. کمااینکه سپاه و ارتش هم همکاری بیشتری با ما در این پروژه داشتند، اما همچنان کار دشواری در پیش داریم.
این مستندساز درباره توان نظامی ایران در سال‌های ابتدایی جنگ گفت: واقعیت این است که ارتش منظمی در ایران، در دوره رضاخان شکل گرفت و بعد در دوره محمدرضا پهلوی تجهیز شد. وقتی از این ارتش صحبت می‌کنیم، باید به دو گروه اشاره کنیم، یکی بدنه ارتش است و دیگری فرماندهان ارتش. فرماندهان ارتش پهلوی آن‌هایی بودند که بعد از ۲۲ بهمن ۵۷ از ایران فرار کردند غیر از آقای حبیب‌الهی که تا پس از پیروزی انقلاب همچنان فرماندهی نیروی دریایی را برعهده داشت و بعدها از ایران فرار کرد و حتی در سال ۶۲ اقدام به یک دزدی دریایی از ایران کرد! بخشی از ارتش این افراد بودند که بدون توجه به بدنه ارتش و براساس خواست و سلیقه محمدرضا پهلوی، هر آنچه می‌خواستند برای ارتش می‌خریدند.
روایت یک ظلم رسانه‌ای در حق ارتش
وی ادامه داد: در مقابل اما بخشی از بدنه ارتش بودند که با همان تجهیزات، شاهکارهایی را خلق کردند. شاید هواپیمای اف ۱۴ که در ایران طراحی شده بود، مانند هواپیماهای اف ۱۵ و اف ۱۶ نبود، اما با همین هواپیما بود که آن اتفاقات در جنگ رخ داد. این حماسه را در واقع همان ارتشی‌هایی رقم زدند که فشارهای بسیار زیاد ناشی از انحلال، تصفیه و تجزیه حاصل از کودتای نوژه را پشت سر گذاشته و حالا وقتی به ایران حمله شده است، با تمام وجود جلوی دشمن ایستادند. در این مدت نسبت به ارتش یک ظلم رسانه‌ای صورت گرفته است و ما نمی‌گوییم که ارتش اگر در یک سال اول جنگ نبود، عراق تا میانه ایران نفوذ می‌کرد و اگر در ۴۳ روز ابتدایی بعد از انقلاب، ارتش نبود، اساساً جمهوری اسلامی شکل نمی‌گرفت. این یک حقیقت است.
این مستندساز تأکید کرد: ارتش زمان جنگ ما مطلقاً قابل قیاس با ارتش زمان محمدرضا پهلوی نیست. در زمان محمدرضا پهلوی کدام ارتشی جرأت داشت درباره ساخت یک فشنگ صحبت کند؟ ارتش ما امروز هواپیمای جنگی کوثر را ساخته است و کاملاً هم ساخت آن بومی است و اگر مجالی پیدا کنند، در آینده جنگنده هم خواهند ساخت.
مرادیان درباره مشاهدات ویژه خود در فرآیند ساخت مستند «رسام» از دستاوردهای نظامی ایران هم گفت: من حدود ۱۴ سال در رزمایش‌های سپاه حضور داشتم و عمده دستاوردهای نظامی را هم از نزدیک دیده بودم. آنچه در مستند «رسام» روایت کرده‌ام، از این منظر برایم عجیب و ویژه نبوده است. مهمترین نکته از نگاه من در فرآیند ساخت تجهیزات نظامی، «باور» است. این موضوع بسیار حائز اهمیت است و باور هم معمولاً ریشه در یک نیاز دارد. از آنجایی که نیاز جمهوری اسلامی در این بخش، یک نیاز حیاتی بود، رشد سریعی‌ای هم رقم خورد. برعکس صنایع داخلی که گرفتار انحصار بودند و بحث دوام و بقا درباره آن‌ها وجود نداشت. همه صنایع داخلی ما درجا زده‌اند در حالی که صنایع دفاعی ما امروز وارد بازارهای رقابتی هم شده است.
ایران امروز نگران حمله هیچ قدرت خارجی‌ای نیست
وی افزود: از تجهیزات جدید بخش نظامی ما می‌توان به رباتیک شدن تجهیزات زرهی است و امیدوارم ارتش و سپاه ما به سمتی بروند که دستاوردهای خود در این زمینه را عیان کنند. یعنی شما علاوه بر تانک و نفربر، ربات‌های ریزی در اختیار دارید که به راحتی هدف قرار نمی‌گیرند و می‌توانند صدمات بسیاری را به یگان‌های زرهی و پیاده دشمن وارد کنند. این بخش از دستاوردها همین چند سال پیش رونمایی شد. وقتی از بخش زرهی فاصله می‌گیریم، در بخش موشکی هم دستاوردهای ویژه‌ای داریم. موشک «سومار» را در این حوزه طراحی کرده‌ایم که پدر موشکی اسرائیل در واکنش به آن گفت من کلاه از سر برمی‌دارم به احترام این موشک! موشک دیگری هم به نام «ابومهدی» طراحی شده است. این‌ها دو موشکی هستند که دشمن به احترام‌شان کلاه از سر برمی‌دارد. داشتن همین تسلیحات است که ایران را در برابر تهاجمات خارجی به یک بازدارندگی کامل رسانده است. ایران امروز نگران حمله هیچ قدرت خارجی‌ای نیست.
۱۹:۲۶ - ۱۴۰۱/۰۷/۱۴
نظر شما