جدال چند ساله طرح انتقال آب کجا رسید؟

به گزارش خبرنگار مهر، طرح انتقال آب «بهشت آباد» طرحی که نزدیک به ۱۵ سال است به محل جدال نمایندگان مجلس تبدیل شده نمایندگانی که دو روی یک سکه اند؛ یک سو در این طرح ذی نفع می‌شوند و موجب آبادانی شهرشان فراهم می‌شوند اما آن روی سکه مردم و نمایندگانی قرار گرفته‌اند که از ابتدای موضوع و زمانی که زمزمه‌های این طرح عنوان شد مخالفت خود را اعلام کردند. مردمی که غم نان دارند و با اجرایی شدن این طرح زمین‌های کشاورزی شأن به زمینه‌های بایر تبدیل می‌شود؛ گویی یک جای کار می لنگد.

نگاه اول

کارشناسان محیط زیست می‌گویند با اجرایی شدن این طرح زمین‌های آن منطقه‌ای خشک و کم کم به مکانی خالی از سکنه تبدیل می‌شود و اثرات زیست محیطی باور نکردنی بر جای می‌گذارد. اکنون یک سوال وجود دارد چرا با وجود چنین مسأله‌ای این طرح به تأیید وزارت نیرو رسید؟ مگر نه آنکه ابتدا وزارت خانه مربوطه کارشناسی‌های لازم را انجام دهد و سپس چنین طرحی به مجلس ارائه شود، اصلاً این طرح مورد تأیید وزارت نیرو قرار گرفته است؟

نگاه دوم

اواسط تابستان بود که مردم چهارمحال و بختیاری برای ۱۰ روز متمادی قطعی آب را تجربه کردند، با وجود آنکه منبع آب از کوهرنگ جاری می‌شد، بسیاری از محلی‌های آن منطقه به از سر گیری این طرح گمان برده بودند و انتقال آب به استان‌های اطراف را فارغ از این طرح عامل اصلی چنین وضعیت می‌دانستند. چرا که در شرایط فعلی نزدیک به ۱۰۰ روستای این استان با تانکر آب رسانی می‌شود.

نگاه سوم

چرا آبی که که امکان تصفیه و شرب به آن به روستاهای این استان و استان‌های اطراف می‌تواند فراهم شود قرار است به مصارف صنعتی برسد و آب دریای خرز را شیرین سازی کنند تا مردم از این طریق نیاز خود را برطرف کنند؟

این سه مساله وجود دارد که در ادامه به صورت اختصار به آنها پاسخ داده خواهد شد.

سخنگوی صنعت آب در پاسخ به این سوال که این طرح چه زمانی اجرایی می‌شود، به مهر می‌گوید: تا زمانی که مشکلات معارضین آن حل نشود طرح از نظر ما تعطیل است.

این مقام مسئول مورد تأیید بودن آن از نظر وزارت نیرو توضیح داد: وزارت نیرو بر اساس مطالعاتی که انجام داده است نیازی که وجود دارد باید آن نیاز را تأمین کرد و یکی از محل‌های تأمین بهشت آباد است و در صورتی که مشکلات معارضین آن حل شود طرح ادامه پیدا خواهد کرد.

وی در رابطه با مخالت هایی که در این سال‌ها وجود داشته است اظهار کرد: در تمام طرح‌ها منتقدان و طرفدارانی وجود دارد. چه بسا بسیاری از این طرح استقبال می‌کنند به دلیل اینکه منطقه‌ای به آب نیاز دارد و تأمین آن باید اتفاق بیفتد.

سخنگوی صنعت آب در پاسخ به این سوال که آیا از سر گیری بهشت آباد به معنای قربانی کردن یک استان برای دو استان دیگر نیست گفت: خیر!

محیط زیست سد راه انتقال آب به اصفهان شد

از ابتدای این طرح نمایندگان مردم اصفهان استقبال فراوانی از این طرح کردند، اما با توقف کوتاه مدت آن صدای نمایندگان مردم اصفهان را درآورد، شاید یکی از دلایل از سر گیری این طرح همین باشد. محمدتقی نقد علی نماینده مردم خمینی شهر در رابطه با این موضوع به مهر می‌گوید: این طرح دارای پیشینه‌ای است و همانطور که می‌دانید بنابر تابلوی منابع و مصارف وزارت نیرو مصارفی تعریف شده‌ای دارد که عبارتند از آب شرب و صنعتی یزد و برخی از مناطق نظیر کاشان، دلیجان و برداشت‌هایی که برای بالا دست زاینده رود در استان چهار محال و بختیاری تعریف کرده است. البته باید در نظر اشت که بسیاری از فعالیت‌های صنعتی البته تمامی موارد منوط به انتقال آب بوده، به عبارتی مصرف تعیین شده و محل تولید و تأمین آب یا همان آورد آب مشخص شده، یکی از محل‌های مهم که برای این مصارف در نظر گرفته شده است تونل بهشت آباد است.

وی ادامه داد: مسأله‌ای که اتفاق افتاده قبل از آنکه وزارت نیرو تابلو منابع و مصارف تعریف و آوردها محقق کند و از این طریق آورد تونل بهشت آباد و تونل سوم کوهرنگ محقق شود، متأسفانه مصارف اجرایی شد. اما سهم اصفهان در این میان محقق نشد در صورتی که محل مصرفی آب یزد، آب صنعت، آب چهارمحال و بختیاری و توسعه کشاورزی ۱۱۷ هزار هکتاری بالا دست رخ داده و تخصیص‌های آن اتفاق افتاده است.

این نماینده مجلس در ادامه توضیح داد: متأسفانه در ادامه کار منابعی که قرار بر انتقال آب به اصفهان بودند یا همان تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد با کارشکنی‌هایی که شد اتفاق نیفتاد و همچنان متوقف مانده است. این نماینده مجلس در حالی از متوقف ماندن این پروژه سخن به میان آورده که گمانه زنی‌هایی در رابطه با اجرایی شدن این طرح از سوی علیرضا الماسوندی، رئیس حوزه آبریز زاینده رود مطرح شده است.

طرح انتقال آب مورد تأیید برخی از ارگان‌ها نیست

طرح بهشت‌آباد با وجود مخالفت برخی از کارشناسان، مسئولان، نمایندگان با فشار مسئولان و نمایندگان استان اصفهان در شورای عالی آب تصویب شد و وزارت نیرو اعلام کرد: در هفته دولت در سال ۱۳۹۰ طرح بهشت آباد کلنگ زنی می‌شود. این طرح در شرایطی تصویب شد که مخالفان این طرح بر این باورند که در این طرح تنها به استان‌های مقصد توجه شده بی آنکه شرایط زیست محیطی استان مبدا در نظر گرفته شود. البته موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و مرکز پژوهش‌های مجلس در مرداد ۱۳۹۱ گزارشی با عنوان «درباره انتقال آب بهشت آباد» به بررسی دقیق این پروژه پرداخت. در چکیده این گزارش نوشته شده‌است: «بررسی سابقه طرح تا به اینجا حاکی از آن است که صدور مجوز تخصیص برای طرح انتقال آب بهشت‌آباد بدون در نظر گرفتن عواقب دقیق آن روی پایین دست حوضه مبدأ صورت گرفته‌است» با این وجود نماینده مردم خمینی شهر با اشاره به پیگیری‌های مستمر در رابطه با انتقال آب در سال‌های اخیر توضیح داد: ما در سال‌های اخیر پیگیری‌های فراوانی کرده‌ایم، اما سازمان محیط زیست نه تنها به وظیفه خود عمل نمی‌کند بلکه برای اجرایی شدن این طرح سنگ اندازی می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا با انتقال آب بهشت آباد روستاهای بالا دست چهارمحال و بختیاری به عنوان استان مبدا امکان خشک شدن دارد، گفت: آورد آبی که از تونل بهشت‌آباد اتفاق می‌افتد به ۲۵۰ میلیون متر مکعب است، در حالی که میلیاردها مکعب آب پشت سدهای خوزستان می‌رود. مشکل این است که ۵۵۰ هکتار توسعه زمین کشاورزی را بدون هیچ حساب و کتابی در خوزستان تعریف شده است. ضمن آنکه در حال حاضر تنها نیشکر خوزستان ۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کند. نقد علی همچنین اضافه کرد: باید توجه داشت زه آب نیشکر با میزان ۳۲ هزار و ۵۰۰ متر وارد آب کارون می‌شود وآن را آلوده می‌کند به همین دلیل آب شر خرمشهر و ابادان را با بدترینec الوده کرده و تحویل می‌دهد.

نماینده مردم خمینی شهر با اشاره به اینکه مردم گمان می‌کنند با اجرای شدن این طرح استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری بی توجهی می‌شود در این زمینه توضیح داد: بسیاری گمان می‌کنند که با انتقال آب مناطق دیگر آسیب می‌بینند. در حالی که اگر دولت بر آب اصفهان بارگذاری نمی‌کرد، نیازی به آوردها نداشت. دولت و حاکمیت با چنین اقدامی برای صنعت یزد و توسعه کشاورزی چهارمحال و بختیاری آب تخصیص داده و منبع را خود تعریف کرده است. اگر دولت می‌دانست به شهر یا استانی ضربه وارد می‌شود نباید چنین طرحی را تعریف می‌کرد.»

نقد علی در حالی این مساله را چنین تشریح می‌کند که سازمان حفاظت محیط زیست از ابتدای امر با چنین طرحی مخالف خود را اعلام کرده و آن را در ۱۳۸۶ تأیید نکرده است. همچنین سازمان مدیریت منابع آب ایران هم در سال ۱۳۸۷ به عنوان متولی آب کشور، به این طرح اشکالات و ایرادات فراوانی گرفتند و آن را تأیید نکرده بود. و این موضوع به معنای آن است که چنین طرحی امکان اجرایی شدن آن وجود ندارد و در صورت اجرایی شدن تبعات جبران نا پذیری برای استان مبدا و خوزستان دارد.

به عقیده این نماینده مجلس در چنین شرایطی دو راه بیشتر وجود ندارد، یکی آنکه حاکمیت به وعده‌ای که داده است جامه عمل بپوشاند و دیگر آنکه منابع مصرفی سایر استان‌ها نیز قطع شود. چرا که یزد ۱۱۳ هزار هکتار که ۵۵۰ میلیون متر مکعب آب بالا دست در کشاورزی و باغات مصرف می‌کند که باید قطع شود

نماینده مردم خمینی شهر اضافه می‌کند: وزارت نیرو چرا از همان ابتدا تخصیص را انجام داد؟، وزارتخانه‌ای که نمی‌تواند آب را منتقل کند به چه مجوزی آب بالا دست زاینده رود تخصیص داده است؟ به چه مجوزی تخصیص آب یزد اتفاق افتاد؟ به چه مجوزی تخصیص آب برای مناطق مسکونی جدید که مهاجران به اصفهان سرازیر شوند.

انتقال آب از بهشت آباد به اصفهان اثرات زیست محیطی ندارد؟ نماینده مجلس: خیر!

نقد علی با اشاره به طولانی بودن اتمام پروژه تونل کوهرنگ یادآور شد: تونل سوم کوهرنک سالهاست تمام شده، اما مشکلاتی برای سد و آورد آبگیر وجود داشت که اکنون به پایان رسیده است. اما به تنهایی کافی نیست، زیرا کل آورد آبی آن ۱۲۰ میلیون متر مکعب است، در حالی که دولت از زاینده نزدیک به ۸۰۰ میلیون متر معکب برداشت داشته است. به همین دلیل دولت باید به وعده‌ای که داده است عمل کند و یا تخصیص هاری جاری را برداشته شوند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا با سر ریز شدن تونل انتقال آب بهشت آباد به سمت اصفهان مشکلات زیست محیطی برای استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به دنبال ندارد، گفت: خیر، خوزستان سالیانه ۳۳ هزار میلیارد متر مکعب در حالت آسانی انتقال آب به این استان وجود دارد و در حالت خشکسالی ۲۱ میلیارد متر مکعب از منطقه اصفهان سالیانه دو میلیارد ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب به این استان انتقال داده می‌شود. انتظار می‌رود دولت به اندازه ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون متر مکعب از این مقدار به اصفهان اختصاص دهد.

نماینده مردم خمینی شهر اضافه کرد: چهارمحال و بختیاری می‌خواهد توسعه صنعتی و کشاورزی را داشته باشد. به اعتقاد ما در وضعیت موجود توسعه کشاورزی صلاح نیست و توسعه صنعتی باید در مناطقی که آب است اتفاق بیفتد. همچنین باید در نظر داشت که در صورت تونل بهشت اباد این آب در سدی که در محدوده بهشت آباد وجود دارد ذخیره سازی می‌شود و ابتدا نیاز منطقه را برآورده می‌کند و یک مقدار از این میزان ۷۰۰-۸۰۰ میلیون متر مکعب آب ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب آن به سمت اصفهان سرازیر می‌شود که در بین راه بن- بروجن چهارمحال و بختیاری را نیز تغذیه می‌کند و از این طریق نیازهای چهارمحال را در بین راه نیز تأمین می‌کند.

انتقال آب بن بروجن برای استفاده آب شرب شهروندان استان چهارمحال و بختیاری اتفاق نیفتاد چرا که این موضوع در تابستان سال جاری به محل جدال نمایندگان مجلس تبدیل شده بود، نقد علی در رابطه با این موضوع به مهر می‌گوید: آب بن_بروجن در حوزه کارون است و از آن منطقه باید تأمین آب کند.

به نتیجه نرسیدن یک طرح آن هم با گذشت ۱۵ سال این سوال را باقی می‌گذارد؛ چه ایرادی در چنینی طرحی وجود دارد که با گذشت چندین و چند سال همچنان مناقشه برانگیز است؟ طرحی که شاید به ظاهر متوقف شده است، اما شواهد و قرائن از احداث زود هنگام این طرح را در استانی که خود و استان‌های همجوار با مشکلات آبی دست و پنجه نرم می‌کنند می‌دهد.