خبرگزاری مهر – گروه استانها – نیره شفیعی پور: استان یزد هم به لحاظ ذخایر معدنی و هم به لحاظ تنوع مواد معدنی از استان‌های مطرح و رتبه‌دار کشور است به نحوی که در زمینه میزان ذخایر معدنی رتبه ششم و به لحاظ تنوع مواد معدنی رتبه نخست کشور را داراست.
بزرگترین معادن سرب و روی و سنگ آهن کشور نیز در استان یزد قرار دارد به نحوی که یزد به لحاظ ذخیره سرب و روی رتبه نخست کشور را داراست.
ذخایر معدنی استان یزد تاکنون بالغ بر ۲ میلیارد تن برآورد شده که بخشی از این ذخایر در حال بهره برداری است.
ایجاد ۱۸۲ هزار شغل معدنی در استان یزد
این ویژگی استان یزد، ظرفیت‌های بزرگی در این استان به وجود آورده به نحوی که به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد، معادن استان یزد برای بالغ بر ۱۸۲ هزار نفر شغل ایجاد کرده است.
محمدرضا علمدار یزدی از افزایش ۳۸ درصدی صدور پروانه‌های اکتشاف معدن در یزد خبر داد و بیان کرد: سالانه به طور میانگی ۱۰۰ پروانه اکتشاف معدنی در استان یزد صادر می‌شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد همچنین میانگین صدور گواهی کشف و پروانه بهره برداری را سالانه ۴۰ مورد اعلام کرد.
معادن استان یزد بی شک نقشی قابل توجه در توسعه استان داشته‌اند و اگر به فرض هیچ اقدام قابل توجهی انجام نداده باشند، نمی‌توان بحث اشتغالزایی آنها را نادیده گرفت.
گرچه بخش قابل توجهی از اشتغال ایجاد شده توسط معادن استان یزد مربوط به غیربومی‌هاست اما اگر بحث اشتغال را به صورت کلان و کشوری نگاه کنیم، معادن یزد بی‌شک نقش مؤثری در این زمینه ایفا کرده‌اند.
رتبه نخست استان یزد در رشد اقتصادی
رشد اقتصادی استان یزد نیز به طور قطع بی‌بهره از معادن نیست و ظرفیت معدنی و صنعتی استان یزد توانست در سال ۱۴۰۰ استان یزد را به لحاظ رشد اقتصادی در رتبه اول و استانی همچون خوزستان را در رتبه‌ای بعد از خود قرار دهد.
گرچه بسیاری از صنایع و معادن آنگونه که باید به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل نکرده‌اند اما دو معدن بزرگ در شهرستانهای اردکان و بافق به واقع توانسته‌اند چهره این دو شهرستان را متحول کنند و گرچه این شهرستانها جا برای کار و پیشرفت بسیار دارند اما به راستی می‌توان پیشرفت حاصل از فعالیت معادن را در این شهرستانها لمس کرد.
معادن بزرگ یزد زمانی تنها اقدام به صادرات مواد خام معدنی می‌کردند اما با راه اندازی نهضت ایجاد واحدهای جوار معدنی در استان یزد از دو دهه پیش، صنعت یزد به ویژه صنعت فولاد این استان جهشی قابل توجه یافت به نحوی که صنعت فولاد استان یزد اکنون در کشور به یک قطب تبدیل شده و میزان خام فروشی معدنی در این استان به حداقل رسیده است.
گرچه در این زمینه هنوز انتقادهایی به صنایع و معادن یزد وارد است اما یزد اکنون به شرایط مناسب‌تری نسبت به سایر استان‌های معدنی کشور دست یافته است.
یکی از منتقدان فعالیت‌های معدنی به شکل فعلی، نماینده مردم یزد و اشکذر مجلس است.
صنایع پایین دستی فولاد در یزد ایجاد شود
محمدصالح جوکار در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سیاست‌های کشور در حوزه صنایع معدنی بارها مورد تاکید قرار گرفته اما محقق نشده و برای این مدل توسعه نیازمند راهبرد هستیم و یقیناً باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم. استان یزد در ایجاد صنایع معدنی موفق عمل کرده است اما در ایجاد صنایع پایین دستی موفق نبوده‌ایم.
نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس همچنین بر ضرورت اعمال تغییرات جدی در چشم انداز آینده صنعت استان تاکید کرد و افزود: جای خالی صنایع پایین دستی و های تک در صنعت استان دیده می‌شود و با توجه به تاکید مقام معظم رهبری به توسعه اقتصاد دانش بنیان، نقشه راه توسعه صنعتی استان هم باید تغییر کند.
وی با اشاره به اینکه امروز صادرات فولاد نیز به نوعی خام فروشی است، عنوان کرد: ایجاد صنایع پایین دستی فولاد باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
جوکار همچنین از نحوه واگذاری و مدیریت معادن نیز انتقاد کرد و گفت: معادن باید از انحصار افراد خاص خارج شود و با ایجاد تعاونی‌های معدنی، از در اختیار قرار گرفتن معادن برای افراد خاص جلوگیری کرد.
اما معادن در کنار همه مزیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای، مشکلاتی را نیز برای استان یزد ایجاد کرده‌اند که گستره این مشکلات بسیار گسترده و شامل بخش‌های اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، سلامت و … می‌شود.
متروکه رها کردن معادن بهره برداری شده، آسیب به گیاهان و بوته‌های مناطق معدنی، خشک شدن چشمه‌های آب به دلیل فعالیت‌های معدنی، آلودگی هوا و.... تنها بخشی از عوارض زیست محیطی است که معادن به مناطق محل استقرار خود وارد می‌کنند.
عوارضی که نقد نشد
البته قرار بود عوارضی به همین منظور در اختیار استان قرار گیرد تا استان از این طریق بتواند مناطق تخریب شده یا در معرض تخریب را بازسازی کند اما به جز چند معدن، هیچکدام از آنها در صدد تعدیل این آسیب‌ها بر نیامده‌اند.
اردکان یکی از مهمترین مناطق معدنی استان یزد به شمار می‌رود و در کنار تحولات جدی در چهره شهر و زیرساختها، آسیب‌هایی را نیز متحمل شده است.
فرماندار یزد در مورد این آسیب‌ها به خبرنگار مهر گفت: مهمترین و جدی ترین آسیب معادن در اردکان، آسیب‌های اجتماعی است زیرا توسعه فعالیت‌های معدنی در این شهرستان، موجی از مهاجرت را به دنبال داشته و این مهاجرت‌ها، نسبت جمعیتی شهرستان اردکان را بهم ریخته است.
حسین سبزواری عنوان کرد: اردکان طی سالهای اخیر بیشترین رشد جمعیت در استان یزد را داشته اما متأسفانه نسبت جنسی جمعیت در این شهرستان کاملاً دچار مشکل شده است زیرا مهاجرت‌های مجردی به این شهرستان به منظور کار در واحدهای صنعتی و معدنی چشمگیر بوده است.
مهاجرت نسبت جمعیتی اردکان را به هم ریخت
این شرایط در اغلب شهرستانهای معدنی استان یزد حاکم است و متأسفانه مهاجرت، آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق را در این شهرستانها افزایش داده است.
معادن در کنار همه مزایا و معایبی که دارند، می‌توانند در استان منشأ بسیاری از اتفاقات خوب باشند، اتفاقاتی که تاکنون معطل بودجه‌های دولتی مانده است.
یکی از این اتفاقات، انتقال آب است، پروژه‌ای که تأمین اعتبار آن از عهده دولت خارج است اما با طرحی که از سوی استاندار مطرح شد، معادن می‌توانند ناجی استان یزد و گزینه‌ای مناسب برای تأمین هزینه‌های انتقال آب باشند.
تأمین هزینه‌های خط انتقال آب از معادن
استاندار یزد در مورد طرح خود به خبرنگار مهر گفت: پیشنهاد ما، واگذاری یک معدن به استان برای تأمین هزینه‌های خطوط انتقال آب به استان یزد بود که این پیشنهاد توسط هیئت دولت پذیرفته شده و راهکارهای آن در حال بررسی است.
مهران فاطمی عنوان کرد: هزینه‌های ایجاد خط انتقال آب بسیار بالاست و از توان دولت خارج است اما اگر دولت از منابع استان نظیر معادن، در اختیار ما قرار دهد، می‌توانیم با استفاده از ظرفیت‌های استان، نیازهای آن را تأمین کنیم.
برخی منتقدان به ویژه منتقدان محیط زیست، فعالیت معادن را کاملاً رد می‌کنند و آن را مضر می‌دانند در حالی که اگر این فعالیت‌ها قانونمند و اصولی باشد و در بهره برداری از معادن از فناوری‌های نوین استفاده شود همچنین از عوائد معدنی صرف محیط استقرار معادن شود، معدن می‌تواند یک ظرفیت بزرگ و مهم معدنی و دارای اثرگذاری بالا در رشد اقتصادی باشد.
نظر شما