«جوهره مکان» منتشر شد/گفت‌وگوی سنت و مدرنیته در معماری اصفهان

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «جوهره مکان: پژوهشی در باب معماری کردن در اصفهان» نوشته محمدرضا قانعی و سهند منشی به‌تازگی با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۳۸۴ صفحه و بهای ۲۷۰ هزار تومان توسط مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) فرهنگستان هنر منتشر شده است.

این کتاب رویکردهای جهانی در باب پیوند معماری (مکان) با بستر و زمینه‌اش را بررسی کرده و نشان می‌دهد که گروهی از معماران معاصر که به اهمیت امتداد سنت عظیم قدمایی ما در معماری پی برده‌اند چگونه تلاش کردند با اندیشه‌ورزیِ دوباره در محیط غنیِ شهر اصفهان، بناهای معاصر خود را با نبض این موجود زنده هماهنگ کنند.

این تلاش‌ها به دستاوردهایی ختم شده است که بی‌شک معماران دیگر می‌توانند از آن بیاموزند و بر آن بیافزایند. البته این آموختن و افزودن اگر با نگاه انتقادی همراه نباشد به نظر نمی‌رسد بتواند گسترش یابد و همه‌گیر شود.ساختمان‌ها صرفاً اجسام مجرد مجسمه‌سازی نیستند، بلکه همراه با محیط اطراف خود بخشی از یک ساختار بزرگ‌تر هستند و همیشه عنوان اجسامی در یک زمینه معین که با محیط اطراف خود یک کل جدید را تشکیل می‌دهند، درک می‌شوند.

یک ساختمان در حال گفت‌وگوی مداوم با محیط اطراف خود است. محدود کردن چگونگی تأثیر محیط اطراف بر نحوه درک یک ساختمان تنها به آنچه که از نظر بصری درک می‌شود اشتباه خواهد بود. زمینه نباید فقط به آنچه ساخته شده و فضای اطراف آن خلاصه شود، بلکه زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، توپوگرافی، اقتصادی و تاریخی نیز باید مدنظر قرار گیرد. نحوه درک یک ساختمان تحت‌تأثیر همه این نوع محیط‌ها و ویژگی‌های آنهاست و همه آنها هنگام برنامه‌ریزی ساختمان جدید باید در نظر گرفته شوند. اصالت کامل به اندازه عدم اصالت نامطلوب است، اثری جدید نباید کپی قدیمی باشد.

نوآوری تا حدی مناسب و مطلوب است، زیرا جدید همیشه در ارتباط خاصی با قدیم است. با این حال، اگر هیچ ارتباطی با استانداردهای فرهنگی وجود نداشته باشد، تنها چیزی که برای ما باقی مانده است فرمالیسم محض است.

معماری بدون زبان، میراث فرهنگی، که محیط ساخته‌شده بخشی جدایی‌ناپذیر از آن است، بخشی از هویت یک قوم را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل است که تجزیه و تحلیل آثار معماری گذشته بسیار مهم است.

گنجینه بزرگ و غنی معماری سنتی ایران دارای ویژگی‌ها و شاخصه‌های فراوانی است که باید به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. با آگاهی از این امر، ممکن است معماری جدید و معاصری پدید آید که با سنت مرتبط است، اما صرفاً آن را کپی نمی‌کند.ویژگی‌های معماری قدیمی نیاز به مطالعه و ترجمه به معماری جدید دارد. برای امکان‌پذیر شدن این امر، بسیار مهم است که این موضوعات در آموزش معماران جوان مورد بحث قرار گیرد و بیش از هر چیز سنت معماری یک فرهنگ با دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.