برندهایی برای تبلیغ دین

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را از ابعاد مختلف می توان جام شگفتی دانست. یکی از شگفتی‌های این جام ارائه نمادهای اسلامی در یک جشنواره جهانی ورزشی است که برای بسیاری از مخاطبان غیرمسلمان و ساکن در کشورهای غیرمذهبی، چیز جدیدی بود. البته حرف زدن از نمادها و خط مشی مذهبی در دنیا کار جدیدی نیست. قبل از این هم در دنیای اقتصاد بخش قابل توجهی از تجارت‌ها توسط انسان‌های مذهبی انجام می شد که در محصولاتشان هم بروز این اعتقادات مشهود بوده و است. در این گزارش چند مثال از همین شرکت‌ها آورده‌ایم که علاوه بر محبوبیت و گسترش اقتصادی در اقصی نقاط جهان، مذهبی بودن خود را در ارائه محصولات به خوبی نمایان می کنند.

درست است که اساس هر تجارت در هر زمینه‌ای کاملاً مبتنی بر «رضایت مشتری» است که در نتیجه منجر به استفاده مداوم آنها از محصول یا خدمات می شود، اما این به هیچ وجه به این معنی نیست که شرکت شما فاقد شخصیت است. یا به بازارها واگذار می شود تا آن را هر طور که دوست دارد شکل دهد.

شاید برای عده‌ای تعجب آور باشد که بدانند بسیاری از شرکت های بین المللی در درجه اول بر اساس شخصیت بنیانگذاران و مدیران خود ماهیتی بسیار مذهبی دارند و دهه هاست که بدون پنهان کردن تمایلات مذهبی و محافظه کارانه خود به ارائه خدمات برجسته‌شان ادامه داده‌اند. برخی از این شرکت ها تصمیم گرفتند به رویکرد «نشان دادن سیاست دینی خود» به مردم ادامه دهند، در حالی که برخی دیگر تصمیم گرفتند از این سیاست عقب نشینی کنند.

کتاب مورمون در کنار تخت شما

با توجه به شهرت بین المللی بسیار زیاد هتل های «ماریوت» به عنوان یکی از بهترین برندها در زمینه هتلداری، ممکن است باور اینکه این یک موسسه محافظه کار با ریشه‌های مذهبی است، کمی دشوار به نظر برسد. با توجه به اینکه تطبیق این مفهوم دشوار است. «رضایت مشتری» از یک سو و تحمیل موازین اخلاقی دینی بر آن از سوی دیگر! اما حقیقت همین است!

از نظر تاریخی، ریشه های مذهبی محافظه کار «جان ویلارد ماریوت»، بنیانگذار شرکت، واضح و شناخته شده است. زیرا او پس از اتمام دو سال خدمات مذهبی در کلیسای مورمون در نیوانگلند، راه اندازی هتل‌های زنجیره ای خود را آغاز کرد.

بعدها، جان ماریوت شروع به تأسیس هتل‌های بین المللی زنجیره‌ای خود کرد آن هم در زمانی که در سمت رهبری در کلیسا قرار داشت. این موضوع باعث شد طبق یک پدیده معروف از مذهبی‌ها روند هتلداری در عصر خود، بسیاری از هتل‌هایی که تأسیس کرده بود، کتاب مقدس را در اتاق‌های مهمان در کنار تخت ارائه دهند. اگرچه این رویه در برخی از شهرها و ایالت‌های معروف به دینداری رعایت می‌شود، اما در مورد همه هتل‌ها، به ویژه در کشورهای غیر مسیحی، به طور کامل اعمال نشده است.

پس از مرگ او در سال ۱۹۸۵، تأثیر مذهبی برجای مانده از ماریوت همچنان به مدیریت هتل‌هایش ادامه دارد که خانواده او مسئولیت آن را بر عهده گرفتند. برخی از هتل‌ها هنوز هم کتاب مقدس و همچنین «کتاب مورمون» را که یک کتاب مقدس برای جامعه مسیحی مورد استقبال خانواده ماریوت به حساب می‌آید را به مهمانان خود ارائه می دهند..

در سال‌های اخیر، طبق اظهارات بیل ماریوت، مدیر عامل این شرکت تا زمان استعفای خود در سال ۲۰۱۲، که در آن اعلام کرد که هتل‌ها به طور کامل از ارائه هرگونه فیلم مستهجن به مهمانان در اتاق‌های خود خودداری می‌کنند، زیرا این فیلم‌ها با ارزش‌های مسیحی در تضاد هستند. هتل عمدتاً برای آسایش مهمانان خانوادگی طراحی شده است که این امر باعث می شود این نوع سرگرمی با ارزش‌های اقتصادی شرکت سازگار نباشد.

صبحانه همراه با آیات کتاب مقدس

«آلاسکا ایرلاینز» یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌ها در زمینه هوانوردی داخلی در ایالات متحده است که در سال ۱۹۳۲ تاسیس شد و در طول دهه‌های متمادی موفق به خدمات خوب و پایداری در ارائه خدمات شده است. این شرکت یکی از فعال‌ترین خطوط هوایی داخلی در آمریکا محسوب می‌شود.

قبل از سال ۲۰۱۲، کاملاً طبیعی بود که خود را در مقابل غذاهای لذیذی که این شرکت در سفرهایش ارائه می‌کرد، بیابید. غذایی که در کنار آن یک کارت یادداشت زیبا حاوی آیاتی از کتاب مقدس بود.

این رویه برای چندین دهه - تقریباً از آغاز دهه هفتاد - به عنوان نشانه روشنی از طرف این شرکت برای مشتریان خود از تعلقات مسیحی و دینداری مدیریت آن و همچنین به عنوان «بازتابی از فرهنگ مسیحی کشور» دنبال می‌شود. همانطور که شرکت در نامه‌ای توضیح داد که به یکی از سردبیران مطبوعات که از این رویه انتقاد کرده بود، از سیاست خود در ارائه آیات کتاب مقدس به مسافران خود در هنگام صرف غذا و این توجیه که این رویه خط مشی رضایت مشتریان که از ادیان و نژادهای مختلف هستند و این شرط نیست که آنها به ایمان مسیحی تعلق داشته باشند، را نقض نمی کند، ارسال کرد.

با این حال، با رسیدن سال ۲۰۱۲، مدیریت شرکت تصمیم گرفت این سنت را که بیش از ۳۰ سال ادامه داشت، متوقف کند و به دلیل احترام به تنوع ادیان و مذاهب، از ارائه آیاتی از کتاب مقدس به همراه وعده‌های غذایی خود برای مشتریان هم‌نژاد و مسافران، با توجه به اینکه اعتقادات مذهبی امری بر عهده خود افراد است و اشتراک این عقاید با دیگران در چارچوب آزادی فردی جایز است، اما در چارچوب خدمات عمومی امکان پذیر نیست، جلوگیری کند.

یک شرکت دین پسند

در دنیای صنایع غذایی به طور کلی، هیچکس از نام «تایسون فودز» غافل نیست. یک شرکت آمریکایی که در سال ۱۹۳۵ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در آرکانزاس قرار دارد و دومین تولید کننده و بازاریاب محصولات مرغ و بزرگترین تولید کننده فرآورده‌های گوشتی در جهان است که باعث شد چندین سال وارد لیست ۱۰۰ شرکت بزرگ فوربس شود.

این شرکت دارای حدود ۳۰۰ کارخانه تولید مواد غذایی و استخدام بیش از ۱۱۳ هزار کارمند در آمریکا و در نقاط مختلف جهان است که تامین کننده اصلی گروهی از مهم‌ترین فست فودهای زنجیره‌ای جهان مانند مک دونالد، کی اف سی، برگر کینگ، والمارت، تاکو بل و دیگران محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، موقعیت جهانی تایسون فودز بسیار بیشتر از این است که صرفاً یک شرکت غول پیکر آمریکایی باشد.

با این حال، شخصیت مذهبی تایسون فودز کاملاً واضح و معروف است. در سال ۱۳۷۹ هیئت مذهبی شرکت به مرحله راه اندازی برنامه کامل حمایت دینی «برنامه روحانیت» در شرکت با هدف حمایت و کمک به کلیه کارکنان در تمامی بخش‌های مختلف برای اقامه نمازهای دینی خود مشغول شد. این روزها پیدا کردن روحانیون برای ارائه حمایت مذهبی از کارمندان در محل شرکت به طور روزانه بسیار رایج شده است.

بنابراین، این شرکت - طبق اظهارات رئیس آن، جان تایسون - یک شرکت ایمان پسند در نظر گرفته می شود که نشان دهنده ارزش‌های عمیقی است که در کیفیت محصولات آن منعکس می‌شود.

دین‌داری با مشکلاتی مواجه است

به محض نام بردن از رستوران های زنجیره ای «چیک فیل آ» از فست فودهای آمریکایی، انگار داریم نام مشهورترین شرکت آمریکایی از نظر دینداری و توامان با پیروی از ارزش‌های محافظه کار مسیحی و تبلیغ مستقیم آنها را ذکر می‌کنیم. این شرکت در اصل توسط روحانی مسیحی «ترویت کتی» در سال ۱۹۴۶ در ایالت جورجیای امریکا تأسیس شد و از آن زمان تاکنون توانسته به عنوان یکی از بزرگترین فست فودهای زنجیره ای آمریکا به موفقیت‌های شگرفی دست یابد.

این شرکت که اکنون شامل بیش از ۲۲۰۰ شعبه در تمام ایالت های ایالات متحده است و هزاران کارمند دارد، به شدت از سنت های مسیحی پیروی می کند. تا جایی که درب‌های خود را به طور خاص در روز یکشنبه می بندد – کاری که برای فست فودهای زنجیره ای که هفت روز هفته برای پاسخگویی به سفارشات کار می‌کنند غیر معمول است – این کار نه اولین اقدام آین شرکت است و نه آخرین. انتشار عبارات و فرمول‌های مذهبی واضح در سراسر رستوران‌ها یا وب سایت خود، همچنین جمع آوری کمک های مالی برای کلیساها و گروه های مبلغان که در جامعه آمریکا فعالیت می کنند، از دیگر اقدامات آن است.

با این حال، این دینداری محافظه کارانه، شرکت را به مشکلات زیادی کشاند. از جمله اظهارات مدیر عامل آن «دن کتی» - پسر بنیانگذار شرکت - در سال ۲۰۱۲ که در مورد ازدواج همجنس گرایان می‌توان ذکر کرد. حمله خشونت آمیز او با یک دیدگاه مذهبی به این اقدامات از سوی شرکت، به طور صریح و مستقیم از مفهوم خانواده صالح بر اساس آموزه‌های کتاب مقدس حمایت می‌کند، که انتقادات زیادی را از سوی جامعه همجنس گرایان در آمریکا برای او به همراه داشت که به فراخوان بایکوت نیز تبدیل شد.

با این حال، علیرغم این اظهارات تقابلی، «چیک فیل آ» رشد چشمگیری داشت تا اینکه در سال ۲۰۱۵ در رتبه هشتم فهرست بهترین صنایع آمریکا در کنار شرکت‌های بزرگی مانند «کی‌اف‌سی» و… قرار گرفت که منجر به گسترش بیشتر آن در آمریکا شد و پس از گسترش آن به مذهبی ترین ایالت ها و شهرها، شعبه‌هایی در لیبرال‌ترین شهرهای آمریکا افتتاح کرد.

خدا به ما گفت

علاقه مندان به مُد نام " Forever ۲۱" را به خوبی می‌شناسند. زیرا این فروشگاه یکی از مهم‌ترین فروشگاه‌های مد آمریکایی است که به سرعت در حال رشد است. در سال ۱۹۸۴ تاسیس شد و توانست در طول سی سال، به یک برند جهانی گسترش یابد. در آمریکا، اروپا، آسیا و حتی خاورمیانه. با نزدیک به ۳۰،۰۰۰ کارمند، پنجمین برند بزرگ در این زمینه در آمریکا نیز محسوب می شود. اما داستان تاسیس این فروشگاه عمیقاً ریشه در دینداری دارد. اساساً Forever ۲۱ متعلق به «جین سوک» و «دو وونگ جونگ»، یک زوج مهاجر از کره جنوبی به آمریکا است که پس از نقل مکان به کالیفرنیا، در بسیاری از مشاغل مشغول به کار شدند.در سال ۱۹۸۴، این زوج تصمیم گرفتند اولین فروشگاه لباس خود را باز کنند.

پس از اینکه خانم چانگ به بالای کوهی صعود کرد و با احترام دعا کرد، انگار از سوی خداوند به او الهام شده بود که «برو و یک فروشگاه موفق باز کن!». بعداً، طبق اظهارات خود به « Bloomberg Business» ، او گفته که هر تصمیمی که او و همسرش می‌گرفتند بر اساس دعای فروتنانه بود که باعث شده مسیحی به دنیا بیایند.

این ایمان عمیق به زندگی شخصی آنها محدود نشد. بلکه به هویت مذهبی برخی از محصولات پوشاک این شرکت نیز تسری پیدا کرد. زیرا این شرکت لباس‌ها و کیف‌هایی را با عبارات نقل شده از کتاب مقدس ارائه می‌دهد که برجسته ترین آنها در سال ۲۰۱۱ بود. در آن سال شرکت لباس‌هایی را با شعارهای واضح معرفی کرد که «مسیح شما را دوست دارد».

امروزه تعداد شعبات تحت مالکیت این شرکت در سطح جهانی به بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ شعبه بین‌المللی با ارزشی معادل ۸ میلیارد دلار رسیده است و همچنان در عرضه محصولات خود در بازارهای آمریکا و جهان از همان رویکرد دینی پیروی می‌کند.

تجربه این شرکت‌ها می‌گوید: تا زمانی که محصول یا خدماتی که ارائه می‌دهید برای مشتریان رضایت‌بخش باشد، هیچ‌کس شما را از ابراز نگرش‌ها و باورهای شخصی خود در شرکت‌تان منع نمی‌کند و تا زمانی که این نگرش‌ها و باورها برای آنها توهین‌آمیز نباشد یا نشان‌دهنده یک تحمیل خاص باشد. بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی هویت مذهبی خود را حفظ کرده‌اند و در آن خدمات خود را به عموم مردم از همه ادیان و نژادها ارائه می‌کنند.