به گزارش خبرنگار مهر، حسن عبدی‌پور دبیر علمی کنگره بزرگداشت علامه ملأ عبدالله بهابادی یزدی گفت: معرفی اجمالی شخصیت علمی و آثار علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی به زبان ترکی استانبولی آماده انتشار شد. این متن توسط نمایندگی جامعه المصطفی در ترکیه ترجمه شده تا در نشست هم‌اندیشی منظومه معرفتی علامه بهابادی در ترکیه توزیع شود. این نشست در آینده‌ای نزدیک با حضور روحانیون در استانبول برگزار خواهد شد. اما در دستیابی به آثار خطی علامه بهبادی و اسناد مربوط به عتبه عباسیه در قرن دهم هم ضرورت‌هایی وجود دارد.
وی افزود: وجود دو تفکر و ایدئولوژی اسلام یعنی شیعه و سنی و توسعه طلبی هرکدام از دو کشور ایران و عثمانی که داعیه رهبری جهان اسلام را داشتند و به دنبال منافع اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی خود بودند باعث می‌شد عتبات به یک منطقه جنجالی فکری بین دو گرایش اسلام تبدیل شود. مردم ایران و به طبع آن حاکمیت ایران در ادوار مختلف بر اساس تفکرات شیعی، عتبات را به سبب وجود مزارهای شریف امامان شیعه قبله ثانی و کعبه آمال خود می‌دانستند و به آن رفت و آمد می‌کردند. با توجه به همگرایی فرهنگی و دینی میان سرزمین عتبات عالیات با ایران و نفوذ متقابل این دو سرزمین در هم چالشی همیشگی درارتباط با ایران و امپراتوری عثمانی به وجود آورده بود، اما آنچه باعث ثبات این روابط فرهنگی و تحمل جنگ و یا صلح از سوی دولت عثمانی می‌شد بواسطه منافع سرشار اقتصادی از زیارت قبور ائمه شیعه توسط ایرانیان بود. برای دو کشور ایران و عثمانی به دست آوردن منطقه نفوذ فکری و اقتصادی در عتبات دلیل ایجاد اختلاف بود.
عبدی پور اضافه کرد: جایگاه اقتصادی عتبات عالیات میان دو دولت صفویه و عثمانی سه رکن اساسی داشته است ۱. زیارت عتبات (زوار)؛ ۲. موقوفات؛ ۳. دفن اموات. یافته‌های پژوهشی حاکی از آن است که در این دوران تسلط بر منطقه عراق، به ویژه عتبات عالیات و دستیابی به منافع اقتصادی آن، از جمله مباحث مهم برای دو دولت صفویه و عثمانی بود. چنان که ورود زائران ایرانی به اماکن مقدس عراق با رونق بازار، ایجاد کسب و کار، گسترش تجارت، رونق کاروانسراها و راهداری‌ها و رفع بیکاری همراه بود. در این وضعیت، ورود انبوه زوار نوعی «صادرات نامرئی» برای عراق بود که می‌توانست در رفع مشکلات اقتصادی مردم عراق کمک کند. این میان، موقوفات و نذور سلاطین صفوی و عثمانی و زوار شیعه در عتبات عالیات، بر اهمیت اقتصادی این منطقه می‌افزود و رونق اقتصادی منطقه را موجب می‌شد. اما آنچه مهم‌تر از موضوعات اقتصادی است بعد علمی و فرهنگی در عصر صفویه و عثمانی در زمان حاکمیت شأن در عراق و عتبات عالیات است متأسفانه اطلاعات دقیق و جامعی‌ای از وضعیت حوزه‌های علمیه، شرایط فرهنگی، تبلیغی، شیوه مدیریت عتبات، نظام اداری و امور زائران در دست نیست.
وی در ادامه با اشاره به وجود بسیاری از میراث خطی فرهنگ ایران در مجموعه‌های ترکیه گفت: از جمله کشورهایی که هزاران نسخه نفیس مربوط به حوزه تاریخ، ادبیات، علوم و فرهنگ عراق و ایران را در خود جای داده، کشور ترکیه است؛ به عبارت دیگر، می‌توان خلافت عثمانی و بعدها ترکیه را نخستین اولین پناهگاه نسخه‌های خطی مهاجر از ایران و دیگر کشورهای در معرض خطر و بلایای طبیعی و غیر طبیعی منطقه خاورمیانه در طول تاریخ به شمار آورد. در همین راستا، کتابخانه سلیمانیه، یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های خطی را داراست که در شهر استانبول واقع شده است و آثار خطی نفیس و حتّی منحصر به فرد در آن یافت می‌شود.
عبدی پور در پایان گفت: بدون تردید، شناسایی و فهرست‌نویسی این آثار، به عنوان مرحله نخست تصحیح و انتشار آنها به شمار می‌رود. دبیرخانه علمی کنگره علامه بهابادی یزدی تلاش دارد تا وضعیت عتبات عالیات را در قرن دهم و زمان مسئولیت علامه بهابادی به عنوان خزانه دار (تولیت) حرم امیرالمومنین (ع) را به صورت تفصیلی بررسی کند. برای تحقق این مهم باید مطالعات میدانی در کتابخانه‌های عراق و ترکیه صورت گیرد. به همین منظور هیأتی از سوی دبیرخانه کنگره به منظور دستیابی به نسخ خطی علامه بهابادی یزدی و اسناد مرتبط به امور تولیت حرم مقدس حضرت امیرالمومنین علی (ع) به ترکیه سفر خواهند کرد تا بتوانند به آثار خطی جدیدی در کتابخانه کتابخانه سلیمانیه (استانبول، ترکیه) دست پیدا کنند.
نظر شما