به گزارش خبرنگار مهر، ابراهیم متقی استاد دانشگاه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در نشست واکاوی روابط ایران با انگلیس که در روزنامه اطلاعات برگزار شد، گفت: موضوع ایران و انگلیس دارای یک پیشینه تاریخی است و می‌تواند یک انعکاس جدید داشته باشد. انگلستان در قرن ۱۹ بر اساس تفکر معادله بازی بزرگ کنترلی ایفای نقش می‌کرد.
وی افزود: این نقش موازنه قدرت بود یعنی تفکر سیاسی بین المللی و نظم اروپایی تفکر موازنه بودند. قبل از انقلاب فرانسه تا جنگ جهانی اول این سیاست اجرا و بازتولید شده است.
متقی اظهار داشت: اروپا و انگلیس منطق موازنه قدرت همراه درک کرده و اجرا کردند. نشانه موازنه قدرت در توزیع امتیازات سیاسی و اقتصادی ایران در قرن نوزدهم را می‌توانید ببینید. از زمان انقلاب روسیه معادله جهانی تغییر یافت و نظم بین المللی مبتنی بر نظام اروپایی عوض شد. آمریکا و ژاپن در سالهای بعد جنگ جهانی اول امپراتوری‌ها فرو ریختند. تنها امپراتوری باقی مانده بعد از جنگ جهانی اول، امپراتوری انگلیس است.
این پژوهشگر علوم سیاسی ادامه داد: در انگلستان دیوارهای امپراتوری فرو ریخته است اما اندیشه کنترل جهان بر اساس نگاه‌های سنتی آنان همچنان ادامه دارد. انگلستان همواره یک بازیگر تأثیرگذار در سیاست داخلی و خارجی از قرن نوزدهم بوده و تا قرن ۲۱ هم ادامه پیدا کرده است.
استاد دانشگاه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در تشریح دلایل تداوم نگاه انگلیسی‌ها تصریح کرد: اول جایگاه ساختاری لندن در سیاست بین المللی به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی است هر چند جغرافیا و جمعیت در قرن ۲۱ تأثیر چندانی ندارد. دلیل دوم ارتباط انگلستان و آمریکا بر اساس مدل روابط بین الملل است که منحصر به فرد هست. دلیل سوم این است که انگلستان در تمامی بحران‌ها سعی کرده است که نقش متحد نامتقارن را با آمریکا ایفا کند.
وی افزود: پیچیدگی سیاست بین المللی این گونه است که انگلستان به دنبال تکمیل روابط خود با آمریکا و بعد از جنگ جهانی دوم است هر چند آنان در زمان جنگ جهانی اول اختلافات زیادی داشته‌اند اما علیرغم آنکه نگاه آمریکا یافتن بازار آزاد اقتصادی بود انگلستان به دنبال اقتصاد کنترلی خود بر اساس مدیریت استعماری است.
متقی با اشاره به سیاست‌های انگلستان در گذشته اظهار داشت: لندن در سال ۱۹۰۷ با روسیه ایران را به سه منطقه تقسیم کرد. آمریکایی‌ها آن زمان با این سیاست انگلستان به شدت مخالفت کردند. همچنین تقسیم ایران به سه منطقه در سال ۱۹۰۷ و نیز دو منطقه بر اساس پیمان محرمانه قسطنطنیه در ۱۹۱۵ اتفاق افتاد. لندن در ۱۹۱۹ به دنبال آن بود تا تحت حمایه کامل خود قرار دهد. آن زمان نیز آمریکایی‌ها با انگلستان اختلاف داشتند و با قرارداد وثوق الدوله مخالف بودند. رویه اختلافات واشنگتن و لندن و جنگ جهانی دوم بر سر ایران ادامه داشت اما با تغییر موقعیت انگلستان شرایط تغییر کرد.
متقی استاد دانشگاه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: بعد از جنگ جهانی دوم، سیاست انگلستان در مقابل آمریکا همواره به عنوان یک متحد ژئوپلتیکی است. این دنباله روی راهبرد مشترک آنها می‌باشد. واقعیت آن است دیپلمات‌های انگلستان و آمریکا در برابر هم نه تعارف و ریاکاری دارند و نه از الگوی سلسله مراتبی تبعیت می‌کنند. هر چند اگر آمریکا نبود انگلستان در دو جنگ جهانی اول و دوم شکست می‌خورد. اما سنت‌های انگلستان بر اساس تفکر اروپایی موازنه قدرت است ولی سیاست‌های آمریکا بر اساس هژمونی است و لندن، واشنگتن را یک نیروی موازنه دهنده می‌شناسد.
این استاد علوم سیاسی در نشست واکاوی روابط ایران و انگلیس در دوران اخیر با نگاهی به واکنش این کشور به اعدام جاسوس انگلستان در ایران اظهار کرد: آمریکا در مقایسه با شناخت اجتماعی، فرهنگی، نخبگانی و نهادی که انگلستان از منطقه دارد واشنگتن هیچ شناختی از منطقه ندارد. در حال حال دهها مرکز شرق شناسی در انگلستان وجود دارد. آنها فضای انگاره‌ها و باورهای مردم منطقه را می‌شناسند و برای آن کار رسانه‌ای و اطلاعاتی انجام می‌دهند. آنها فضای جامعه، دانشگاه و امنیت را به هم پیوند می‌دهند.
وی افزود: همانطور که در حوادث اخیر که بنده نمی گویم سه ماه گذشته بلکه باید گفت ۵ سال گذشته در ایران رخ داده است شاهد هستیم شبکه‌های ماهواره‌ای بی بی سی، اینترنشنال، صدای آمریکا در ادامه سیاست‌های تکمیلی انگلستان عمل می‌کنند تا راهبرد انفجار از درون را در ایران شکل بدهند.
متقی افزود: بحث اصلی امروز موضوع شناخت است. رهبری هم خیلی بر موضوع شناخت تاکید دارند. در واقع شناخت بر جهاد تبیین مقدم است.
وی افزود: امروز دورانی نیست که بگویید فلانی در کشور ما جاسوس پرورش داده است. همه کشورها در بقیه نقاط جهان ایستگاه تبادل اطلاعات دارند تا بتوانند در فضای کنش اجتماعی یکدیگر اثرگذار شوند. باید گفت عرصه دیپلماسی مانند سیاست داخلی نیست. در واقع جنگ همه علیه یکدیگر است.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: تهدید یک امر دائمی برای کشور ما است هر چند نوع تهدید در دوران‌های مختلف فرق می‌کند. مهمترین تهدید هم تهدید فضای شبکه ای است.
متقی تاکید کرد: جنگ امروز جنگ شناختی است و شناخت یعنی قدرت. این یعنی تأثیرگذاری و ایجاد شبکه و ایجاد جایگاه برای خود در کشوری دیگر.
وی گفت: شناخت انگلستان از ساختار فرهنگی، رویکرد زمامداران و نخبگان از خود ما بیشتر است. به همین خاطر است که فردی را می‌توانند جذب کنند که تأثیرگذار باشد.
استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: اینکه آمریکا در تمام مدت اشغال عراق، ۷ هزار کشته داد اما انگلستان تنها ۴ کشته داد در حالی که بصره را در اختیار داشتند این همان موضوع ارتباطات و شناخت محیطی و پولی است که آنها در حوزه دیپلماسی هزینه می‌کنند. تحریف امنیت در شبکه سازی و رسانه نیاز به سرمایه گذاری میلیارد دلاری است. آنها برای تنها ۵ دقیقه صحبت در اینترنشنال ۱۵۰ پوند پرداخت می‌کنند.
متقی ادامه داد: در فضای بحران اخیر ایران، انگلستان سرخط بحران امنیتی علیه جمهوری اسلامی بود. انگلستان کنسرسیومی تشکیل داده بود و ابزار، سازوکار و ادبیات آن را هم در اختیار داشت. پولش را عربستان می‌دهد و افسران اطلاعات اسرائیلی که زبان فارسی یاد گرفته‌اند فراخوان می‌دهند.
وی تصریح کرد: با صرف محکوم کردن و بیانیه امضا کردن نتیجه نخواهیم گرفت بلکه باید به شناخت کافی از دشمن برسیم. اگر خود را و دشمن را خوب بشناسیم پیروز خواهیم شد.
نظر شما