شیب تند سالمندی در مازندران/ زوج هایی که در آرزوی فرزند هستند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - علیرضا نوری کجوریان: همه آمارها و ارقام و دو دوتا چهارتا کردن‌ها نشان می‌دهد مازندران با شتاب هرچه بیشتر به سمت پیری پیش می‌رود و دیگر از آن خانواده‌های پرجمعیت که صدای نوزاد و کودک آنها تا چند کوچه آن سوتر می‌رفت، کمتر می‌توان نشان و سراغ گرفت.

نگرانی‌هایی نظیر آینده شغلی فرزندان، مشکلات اقتصادی و معیشتی، درآمد ناکافی، کفایت فرزندان فعلی، نداشتن مسکن مناسب، عدم آمادگی روحی برای تولد فرزند جدید، ترس از فرزندان بیشتر، نگرانی از سلامتی مادر و تداخل فرزند آوری و غیره دست به دست هم داده تا نرخ فرزندآوری در مازندران به کمترین میزان در دهه اخیر رسیده است.

روند رشد جمعیت در مازندران حکایت از آن دارد که در آینده‌ای نه چندان دور با جامعه‌ای پیر در استان روبرو خواهیم شد و در کنار مشکلات اقتصادی و اجتماعی، سهم مسائل فرهنگی را در تک و یا دو فرزندی شدن خانوارها نباید نادیده گرفت اما دود این رفاه طلبی مقطعی، بزودی گریبان همه را خواهد گرفت.

سیاست‌های اشتباه گذشته امروز گریبان جامعه را گرفت

یک کارشناس مسائل اجتماعی ریشه مسائلی که امروز در زمینه فرزندآوری با آن روبرو هستیم را به دهه‌های گذشته نسبت داد و گفت: زمانی سیاست گذاری‌های اشتباهی «فرزند کمتر، زندگی بهتر» تبلیغ می‌شد و این شعار چنان در جامعه نهادینه شد که بسیاری از خانوارها از داشتن فرزندان بیشتر احساس شرمساری می‌کردند.

علی نجفی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه متغیرهای مختلفی در زمینه عدم اقبال خانواده‌ها به داشتن فرزند بیشتر از جمله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مطرح است، افزود: هرچند مسائل اقتصادی موضوع روز به شمار می‌رود اما نمی‌تواند به تنهایی متغیر اصلی باشد.

وی با اشاره به اینکه در گذشته خانواده‌ها منابع حمایتی زیادی داشتند و والدین نظیر پدربزرگ‌ها و غیره برای رفع احتیاجات از آنان حمایت می‌کردند، ادامه داد: به مرور زمان بسیاری از از این نیازها از خانواده خارج و به دست دولت افتاد.

وی با بیان اینکه وقتی خانواده‌ای دارای فرزند می‌شود، نیازمند حمایت افراد باتجربه‌تر و پخته‌تر است و در حال حاضر این نیاز وجود ندارد، گفت: کاهش منابع حمایتی از جمله مسائلی است که میل به فرزندآوری را کاهش داده است.

این جامعه شناس با عنوان اینکه امروز جامعه به سمت فردگرایی در حال پیش رفتن است، افزود: در عین حال باید در نظر گرفت که تک فرزندان امروز در آینده خویشاوندی چون عمه، عمو و دایی ندارند و باید با سیاستگذاری مناسب در حوزه اقتصاد، اشتغال بانوان و غیره، نگرش‌های موجود در خانواده و جامعه را به سمت فرزندآوری تغییر دهیم.

آمارها نشان می‌دهد که شمار ازدواج در مازندران هم کاهش یافته و در مقابل طلاق در مازندران ۵۳ درصد بیشتر شده است. مسائلی که در کنار هم مازندران را با خطر پیری مواجه کرده است و در آینده موجب خواهد شد این استان با چالش‌های متعددی مواجه شود.

آسیب شناسی مسئله کاهش رشد جمعیت و فرزندآوری در مازندران

سمیه قاسمی طوسی مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مازندران درباره آسیب شناسی مسئله کاهش روند رشد جمعیت و فرزندآوری با اشاره به جایگاه استان در این زمینه گفت: مازندران استانی مهاجرپذیر محسوب می‌شود که در روزهای پایانی هفته و یا تعطیلات و غیره با انبوهی از مسافران و گردشگران روبرو است و این جمعیت شناور و مسائل فرهنگی و غیره نظیر سبک زندگی افراد خوش نشین و مهاجر قطعاً در سبک زندگی سنتی اهالی و مردم بومی استان نیز تأثیر گذاشته است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه در کاهش روند جمعیت فقط متغیرهای اقتصادی به تنهایی نمی‌تواند عامل مؤثر باشد، تصریح کرد: در کنار آن باید به مسائل فرهنگی نیز توجه ویژه ای شود زیرا بسیاری از خانواده‌هایی که فرزندآوری نزد آنان فضیلت محسوب می‌شد اکنون کمتر تمایل به فرزندآوری دارند.

مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری مازندران با تاکید بر اینکه مؤلفه‌های مختلفی بر کاهش فرزندآوری تأثیر دارد، اظهار داشت: در سطح استان پژوهشی در دست انجام است تا متغیرهای عدم تمایل مردم استان به ازدیاد نسل و رشد جمعیت و فرزندآوری را بررسی کنیم و قطعاً علل و عوامل مختلفی در عدم رغبت و تمایل خانواده‌ها برای فرزنددار شدن نقش دارد.

قاسمی طوسی به موانع و آسیب‌های موجود در حوزه رشد جمعیت اشاره و اضافه کرد: اگرچه مسائل اقتصادی و معیشتی در عدم اقبال خانواده‌ها برای رشد جمعیت خانواده نقش دارد اما وجود آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق، اعتیاد، کاهش میل به ازدواج و فرزندآوری دومینووار که جمعیت را تهدید می‌کند.

دبیر ستاد خانواده و جمعیت استانداری مازندران درباره نقش نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز برای حل مسئله و تشویق به فرزندآوری با اشاره به قانون ۷۳ ماده‌ای در خصوص حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: این قانون تکالیفی را برعهده ارگان‌ها و نهادهای مختلف از جمله سازمان صمت، راه و شهرسازی، اوقاف و غیره نهاده است و به عنوان نمونه سازمان صمت در زمینه ارائه خودرو و یا راه و شهرسازی برای دادن زمین به خانواده‌های چند فرزند و غیره تکالیفی دارند.

وی هوشیار سازی اقشار مختلف از جمله دانشجو و فرهنگ سازی برای تشکیل خانواده و ازدواج و فرزندآوری را مسئله بسیار مهم دانست و گفت: ساخت خوابگاهی برای زوج‌های متأهل و ارائه بسته‌های حمایتی و مشوقی سبب می‌شود تا تهدید نسلی استان را با تأخیر مواجه کند و روند کهنسالی را در استان کُند کند.

سمیه طوسی بر نقش بیمه‌ها و بانک‌ها در ارائه خدمات حمایتی تاکید کرد و گفت: ارائه وام و تسهیلات از جمله راهکارها برای حمایت از خانواده‌ها است و به رغم آنکه در استان دو هزار میلیارد تومان سهمیه تسهیلات در نظر گرفته شده بود اما میزان پرداخت فراتر از تعهدات و بیش از سه هزار میلیارد تومان رسیده است.

وام و خودرو مشوق اصلی فرزندآوری نیست

مدیرکل دفتر امور خانواده و استانداری مازندران در عین حال خدمات ارائه شده توسط دستگاه‌های مختلف از جمله بانک‌ها را نوعی تسهیل گری دانست و گفت: اینکه خودرویی داده و یا وامی پرداخت شود به تنهایی نمی‌تواند مشوق اصلی برای فرزندآوری باشد.

وی با اشاره به شناسایی شمار قابل توجهی زوج نابارور در استان، تجهیز مراکز دولتی ناباروری و ارتقای سطح خدمات آن را امری ضروری و اساسی دانست و گفت: طبق آمارهای ارائه شده از سوی علوم پزشکی استان بیش از ۴۳۰ هزار زوج غربالگری و ۱۰ هزار زوج نابارور شناسایی شدند که تشنه فرزندآوری هستند.

تجهیز مراکز درمان ناباروری در مازندران

قاسمی طوسی با اظهار اینکه خیران برای تجهیز مراکز درمان ناباروری و حمایت از زوج‌های جوان و کم بضاعت باید ورود داشته باشند، از نبود مرکز دولتی درمان ناباروری در مرکز استان انتقاد کرد و گفت: همچنین فرانشیز بیمه‌ای در مراکز ناباروری در مازندران باید صفر و توجه ویژه ای به استان در این زمینه شود زیرا اکنون در مراکز خصوصی، خدماتی تعریف شده غیردولتی به صورت آزاد محاسبه می‌شود و تأمین آن برای زوج‌های نابارور سنگین است البته این دفتر به عنوان مسئول دبیرخانه جمعیت پیگیر تأمین هزینه‌های درمان ناباروری در بخش‌های خصوصی نیز هست که در صورت تحقق اطلاع رسانی می‌شود.

مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مازندران در عین حال تاکید کرد: قانون جوانی جمعیت مثل همه قوانین باید به صورت همگانی اطلاع رسانی شود تسهیل گری در این زمینه صورت گیرد و همه مردم و مسئولان در این زمینه ورود پیدا کنند و نسبت به تهدید نسلی و خطرات آن احساس مسئولیت داشته باشند.

قاسمی طوسی مردمی سازی جمعیت و فعال کردن حوزه‌های مختلف جبهه مردمی را برای تحقق اهداف و برنامه‌های جوانی جمعیت مؤثر دانست و گفت: باید به سمتی برویم که از تجارب موفق گذشته همانند طرح شهید سلیمانی در واکسیناسیون کرونا نیز در حوزه جمعیت و رشد بهره گیریم و این امر جز با فرهنگ سازی و اقناع سازی چهره به چهره و تک به تک به صورت مردمی گام برداریم و موانع فراروی را برطرف کنیم.

مازندران با کاهش میزان تولد مواجه است. دلیل این موضوع آن است که مسائلی مانند تک‎فرزندی، نداشتن فرزند و همین‎طور تمایل نداشتن به ازدواج در سال‌های گذشته میان مردم استان بیشتر شده است جمعیت مازندران نسبت به میانگین کشوری ۱۵ سال پیرتر شده و با مهاجرت‌ها در ۳۵ سال آینده جمعیت به نصف کاهش پیدا می‌کند و بیش از ۳۰ درصد جمعیت مازندران پیر خواهد شد که از سرانه کشوری بیشتر است.

طی سال جاری براساس آمارها ۲۲ هزار و ۳۷۰ فقره تسهیلات فرزند آوری و ۱۳ هزار و ۸۷۳ فقره تسهیلات ازدواج در استان پرداخت شده است و با توجه به نقش مسائل فرهنگی در جوانی جمعیت، قرار است همایش‌های شهرستانی جوانی جمعیت با شناسایی چهره‌های تأثیرگذار فرهنگی، اجتماعی و مذهبی در استان برگزار شود.