ادبیات عامل پیشرفت‌های بزرگ دو ملت ایران و هند است

به گزارش خبرگزاری مهر، نویسندگان و ناشران ایرانی و هندی در حاشیه برگزاری سی‌ویکمین نمایشگاه کتاب دهلی نو، در محل آکادمی ساهات دهلی دیدار کردند.

در این دیدار علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، محمدحسین ظریفیان مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی ربانی رایزن فرهنگی ایران در هند، سید مهدی طباطبایی استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، سیده‌مریم رضوی نماینده بخش ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حمید حسام نویسنده و انیس الرحمن نویسنده هندی حضور داشتند.

علی رمضانی با ابراز خرسندی از دیدار نویسندگان و اهالی نشر دو کشور ایران و هند در حاشیه سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب دهلی نو گفت: امروز می‌خواهیم درباره ترجمه که تقویت ریشه‌های فرهنگی دو ملت را به دنبال خواهد داشت، صحبت کنیم. هندوستان از کشورهای همسایه‌ای است که از گذشته‌های دور و فراتر از تصورات محدود امروز، مناسبات عمیقی با ایران مبتنی بر روابط تاریخی و تمدنی داشته است. در دو دهه اخیر نیز مناسبات بین دو کشور تقویت شده است. در بخشی از این کشور پهناور افرادی هستند که هنوز به زبان فارسی فکر می‌کنند، شعر می‌گویند و صحبت می‌کنند.

وی ادامه داد: مایلم از جمع حاضر و مجموعه نویسندگان، مترجمان و ناشران هندوستان برای حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دعوت کنم. این نمایشگاه که در ماه می برگزار می‌شود، درصدد این است که میزبان کشور هند به‌عنوان میهمان ویژه نمایشگاه باشد.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران همچنین گفت: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در دیگر موسسات متولی حوزه فرهنگ و کتاب از ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر حمایت می‌کنیم. طرح گرنت متولی این موضوع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. می‌توانید در سایتی که به همین نام وجود دارد آثار مدنظرتان را قرار دهید و ایران از این آثار برای انتشار حمایت می‌کند.

ضرورت تقویت روابط ایران و هند

در ادامه محمدحسین ظریفیان یگانه با اشاره به روابط میان‌فرهنگی ایران و هند و پیشینه آن بیان کرد: ما در حال حاضر بیش از گذشته به تقویت روابط بین دو ملت بزرگ ایران و هندوستان نیاز داریم. توجه به اساس و محتوای این روابط یعنی ادبیات، می‌تواند پیشرفت‌های بزرگی را برای دنیای شرق و این دو ملت به دنبال داشته باشد.

وی افزود: یکی از نقاط مشترک ما، توجه دولت‌های هر دو کشور به حوزه ادبیات و کتاب است. امروز ما در جمهوری اسلامی ایران بیش از ۲۰ هزار ناشران و موسسه انتشاراتی داریم. در سال گذشته بیش از ۱۲۰‬‬‬‬‬‬‬‬‬ هزار کتاب در ایران منتشر شده که از این تعداد ۸۰ هزار عنوان چاپ اول است.

مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حجم قابل‌توجهی از این پیشرفت‌ها در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی و در ۴۰ سال اخیر اتفاق افتاده است. سهم زیادی از ناشران ایرانی، این پیشرفت‌ها و ارتقای سطح کتاب و کتابخوانی را زنان ایرانی به خود اختصاص داده است. براساس سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران تعداد زیادی از نویسندگان و زنان ناشری را داریم که نه فقط در ایران، بلکه آثار آنها در جهان شناخته‌شده است. دولت جمهوری اسلامی ایران و به‌طور خاص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در طول این سال‌ها حمایت‌های قابل‌توجهی از ناشران و نویسندگان داشته است. بخشی از این حمایت‌ها در حوزه ترجمه و در قالب طرح گرنت است که می‌تواند یکی از نقاط همترازی بین نویسندگان و مسئولان دو کشور باشد.

ظریفیان در پایان سخنان خود ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این جلسه، ابراز امیدواری کرد نویسندگان، مترجمان و ناشران هندی را در تهران ملاقات کنیم.

محمدعلی ربانی نیز در این دیدار گفت: توافق شده بود با حضور نویسندگان و ناشرانی از ایران، جلسات و نشست‌های مشترکی برای بررسی امکان ترجمه مستمر آثار دو کشور برگزار شود. اولین نشست با حضور مسئولان حوزه کتاب رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، ظریفیان مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسئولان بخش ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد تا بتوانیم به ترسیم یک توافق برای همکاری‌های مشترک در زمینه ترجمه و نشر کتاب برسیم.

وی افزود: پیش از این، صحبت‌هایی مبنی بر برگزاری جایزه ادبی مشترک بین دو کشور به‌صورت سالیانه یا ایجاد شبکه و انجمنی در زمینه ترجمه و نشر آثار ادبی صورت گرفت. اینها سازوکارهایی است که می‌توان روی آن فکر کرد و امیدواریم با همکاری شما به سویی برویم تا ارتباطات و تعاملات به‌صورت مستمر انجام شود.

«کلیله و دمنه»؛ اولین حلقه‌های ارتباطی ترجمه آثار هندی به ایرانی

در بخش دیگری از این سید مهدی طباطبایی با بیان اینکه حامل پیام گرم و صمیمانه جامعه دانشگاهی ایران به مترجمان و ناشران هندوستانی هستم، مطرح کرد: اتفاق بسیار مبارک این است که اگر ما بخواهیم از ادبیات ایران و هندوستان صحبت کنیم از دو دنیای مختلف صحبت نمی‌کنیم. طبیعتا ما میراث مشترک فراوانی داریم و چهره‌های فرهنگی فراوانی نیز وجود دارند که فارغ از سرزمین‌ها به یک فرهنگ مشترک منتسب هستند.

وی ضمن اساره به این که شاید اولین حلقه‌های ارتباطی ترجمه آثار هندی به ایرانی، ترجمه «کلیله و دمنه» بوده است، ادامه داد: می‌خواهم دو نکته را از مقدمه کلیله و دمنه بیان کنم؛ نخست اینکه وقتی به پادشاه ایران خبر می‌رسد که گنجینه‌ای از علوم در هندوستان وجود دارد او گزینش انجام داده و هر فردی را به دنبال کلیله و دمنه نمی‌فرستد. اما آنچه باعث می‌شود کلیله و دمنه وارد ایران شود، مهربانی آن فرد هندوستانی است. علی‌رغم اینکه متوجه می‌شود حقیقت کلام به او گفته نشده اما با مهربانی و گشاده‌دستی این گنجینه را در اختیار برزویه طبیب و به تبع آن در اختیار جامعه ایرانی قرار می‌دهد.

سیده مریم رضوی نیز دیگر میهمان حاضر در این دیدار گفت: خوشحالم که در این نشست حضور پیدا کرده و از نزدیک با نویسندگان، مترجمان و ناشران هندی آشنا شدم. من به نمایندگی از بخش ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این جلسه حضور دارم. بخشی از موضوع ترجمه در ایران در قالب طرح «گرنت» و بخش دیگری از آن در قالب طرح «تاپ» صورت می‌گیرد. ما در قالب این طرح، یک سری کتاب‌هایی را داریم که اگر شما آن‌ها را برای ترجمه و نشر انتخاب کنید، کمک‌های مالی هم در بحث ترجمه و هم در زمینه نشر خواهیم داشت. امیدوارم در زمینه ترجمه و چاپ کتاب‌ها با شما ارتباط داشته باشیم و این ارتباط مستمر باشد و علاقه‌مندیم شما را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ببینیم.

موضوعات انسانی می‌تواند دستمایه تبادل فرهنگی در حوزه کتاب باشد

در ادامه حمید حسام ضمن بیان اینکه باعث افتخار و خرسندی است که شیرازه کتاب سفرمان با دیدار شما اهالی کتاب و نشر در هندوستان بسته می‌شود، عنوان کرد: حدود ۳۰ سال است که به فارسی کتاب می‌نویسم؛ در این مدت ۲۲ اثر را تالیف کرده‌ام. عموما آثارم در حوزه‌های رمان، داستان کوتاه، سفرنامه‌نویسی، زندگی‌نامه داستانی و خاطره داستان است. در دهه اخیر در ایران، بحث «نهضت ترجمه» در میان نویسندگان و ناشران سر زبان‌ها افتاده و یک انرژی و شتابی به جریان ترجمه کتاب داده است. از میان ۲۲ اثر من که برخی از آنها به شمارگان میلیونی رسیده، ۱۶ اثر به زبان‌های دیگر ازجمله انگلیسی، فرانسه، عربی، ژاپنی، ترکی استانبولی، آذری و اردو ترجمه شده است.

این نویسنده عنوان کرد: چیزی که علی‌رغم زبان‌های متفاوت بین اقوام و ملل مختلف مشترک است (که البته این موضوع بین ایران و هند نیز مشترک است)، موضوعات انسانی است که می‌تواند دستمایه تبادل فرهنگی در حوزه کتاب باشد. با توجه به اینکه ما در هند فارسِ‌زبانان بسیار مسلط و مبرزی را در حوزه تکنیک‌های نوشتاری حتی نوین داریم، جای خوشحالی و امیدواری است که بتوانیم آثارمان را به زبان اردو و هندی ترجمه کنیم.

حمید حسام در پایان سخنان خود پیشنهاد داد: اکنون در اقلیم اوراسیا، جایزه اوراسیا به‌عنوان یک کار کاملا مردمی، خودجوش و غیردولتی اتفاق افتاده و توفیقاتی داشته است. به‌نظرم با توجه به جغرافیای گسترده ایران، هند، تاجیکستان، افغانستان، بنگلادش و دیگر کشورهایی که فارسی را تکلم می‌کنند جایزه ادبی پارسی‌گویان و پارسی‌نویسان می‌تواند با محوریت هند به‌عنوان یک جایزه بزرگ و موثر دوسالانه ایجاد شود.

لزوم اهتمام جدی به مساله ترجمه و ایجاد جایزه مشترک

انیس الرحمن نیز از میهمانان هندی حاضر در این دیدار از مسئولان مربوط درخواست کرد بحث ترجمه را جدی بگیرند و همچنین ضمن بیان اینکه پیشنهاد برگزاری جایزه بسیار مهم است، تقاضا کرد در این حوزه اهتمام جدی صورت گیرد و در ادامه گفت: در این مرکز از ۱۱ تا ۱۶ مارس، یک جشنواره ادبی برگزار می‌شود که استادان، نویسندگان و دانشجویان از سراسر کشور هند در آن حضور پیدا می‌کنند. از مسئولان این مرکز درخواست می‌کنم که از هیئت ایرانی برای حضور در این جشنواره به‌طور رسمی دعوت صورت گیرد و اگر این هیات در آن زمان در هند حضور ندارند از ایرانیانی که اینجا هستند برای شرکت در این رویداد دعوت می‌کنم تا از نزدیک ببینند که در ا دبیات هندی و ادبیات اردو چه می‌گذرد.

این نویسنده هندی با اشاره به اینکه ۳۵ سال است که به زبان هندی و به‌ویژه زبان کشمیری مشغول نوشتن بوده و کار ترجمه نیز زیاد انجام داده‌ است، مطرح کرد: ما تا حدودی از ادبیات کلاسیک فارسی اطلاع داریم اما اطلاعات چندانی از ادبیات معاصر فارسی نداریم که باید در این زمینه گام‌هایی برداشته شود.

انیس الرحمن در پایان گفت: ترجمه به نوعی خلاقیت خاص است که اگر این خلاقیت در کار نباشد، ترجمه به‌صورت ایده‌آل مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و به سطحی که شایسته آن است، نمی‌رسد. همه ما باید توجه خاصی نسبت به متونی که ترجمه می‌شود، داشته باشیم. باید در جلسات مشترک بعدی آثار و نویسندگانمان را شناسایی کنیم تا ببینم دوست داریم کدام کتاب‌ها ترجمه شوند.