مهمترین مطالبات انتخاباتی مردم ترکیه کدامند؟

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل؛ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان ترکیه امروز ۱۴ مه ۲۰۲۳ (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲)، سه ماه پس از زلزله مرگبار ۶ فوریه که هزاران نفر کشته و بی‌خانمان شدند، برگزار می‌شود. درچنین عرصه‌ای از انتخابات این سوال مطرح است که مردم ترکیه چه مطالباتی از دولت آتی این کشورو رئیس جمهوری که قرار است ۵ سال آینده زمام این کشور را در دست داشته باشد، دارند؟

درجریان هر انتخابات، فضایی فراهم می‌شود تا دیدگاه‌های عمومی و مطالبات مردمی از سیستم و مسئولان ارشد کشورها شنیده و دیده و انعکاس داده شود. مردم ترکیه نیز که امروز در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی این کشور شرکت می‌کنند، خواسته‌هایی دارند که بخش زیادی از آنها رسانه‌ای شده است.

طبق گزارش‌های مختلف رسانه‌ای، برخی از درخواست‌های مردم ترکیه که مرکز آمار این کشور جمعیت آنان را بیش از ۸۶ میلیون در سال ۲۰۲۳ ارزیابی کرده است، می‌تواند به شرح ذیل فهرست شود.

مقابله با بحران اقتصادی کنونی و جلوگیری از ریزش بیشتر ارزش لیرو ارتقای شرایط اقتصادی کشور به منظور سرعت بخشی به روند توسعه سیاسی و اقتصادی کشور. گسترش آزادی بیان و آزادی فعالیت‌های انجمن‌ها، صنوف و احزاب مختلف و اجرای مؤثر قوانین حقوق بشر. اعطای حقوق بیشتر به زنان در ابعاد سیاسی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی.پیگیری و اجرای قوانین مرتبط با تغییرات آب و هوا ومحیط زیست و بالا بردن کیفیت و سطوح زندگی فردی و اجتماعی با اعمال استانداردهای بین اللملی. رسیدگی به وضعیت مهاجران و قانون‌گذاری صریح و روشن در این زمینه.

اردوغان ۲۰ سال است که قدرت را در ترکیه در دستان خود دارد، ابتدا به عنوان نخست وزیر و سپس به عنوان رئیس جمهور. پس از دو دهه اکنون چندین حزب که بر سر موارد دیگر توافق ندارند، به منظور حمایت از یک رقیب در انتخابات قریب الوقوع آتی به هم پیوسته‌اند.

«کمال قلیچدار اوغلو» حضور سیاسی پر زرق و برقی ندارد. او یک حسابدار سابق است که زمانی ریاست بوروکراسی تأمین اجتماعی ترکیه را بر عهده داشت و سپس عضو پارلمان شد و به حزب اصلی سکولار ترکیه پیوست و در نهایت مسئولیت آن را بر عهده گرفت. او مدتی است که در متن جریان رقابت با سیاستمدار مسلط ترکیه است.

«قلیچدار اوغلو» چند هفته پیش، پس از زلزله‌ای که ده‌ها هزار نفر را در جنوب ترکیه کشته شد، خطاب به اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، گفت: دولت در زمینه آمادگی برای زلزله کوتاه آمده است. تعداد تلفات نه تنها به دلیل بزرگی زمین لرزه بلکه به دلیل عدم محافظت از ساختمان‌ها و مردم در برابر زلزله زیاد است. اردوغان، من تا آخر با شما می جنگم.

اردوغان به نوبه خود، اوغلو ۷۴ ساله را فاقد صلاحیت برای رهبری رد کرده و می‌گوید ائتلاف اپوزیسیون ضعیف که از او حمایت می‌کند، «نمی تواند بر ترکیه حکومت کند.» اما در شهرها ترکیه، به نظر می‌رسد مردم جذب این رقابت شده‌اند.

علاوه براین شرایط اقتصادی ترکیه، بحران سقوط ارز ملی این کشور همچنان ادامه دارد و این موضوع تنگنای اقتصادی را بر مردم این کشور بیشتر کرده است.

طبق گزارش‌های رسانه‌ای «لیر» ترکیه فقط در سال ۲۰۲۱ به میزان ۴۴ درصد ارزش خود را از دست داد. این دیدگاه وجود دارد که بحران اقتصادی باعث کاهش قابل توجه محبوبیت اردوغان و حزب عدالت و توسعه شده و این موضوع درنتایج انتخابات محلی اکثر شهرهای بزرگ ترکیه از جمله استانبول و آنکارا انعکاس یافته است.

هواداران «قلیچدار اوغلو»» مهمترین رقیب اردوغان می‌گویند، اگر او برنده شود، چهار وظیفه بزرگ پیش روی خود خواهد داشت: احیای دموکراسی ترکیه، اطمینان از داشتن یک قوه قضائیه مستقل، بازگرداندن اقتصاد به مسیر اصلی و تقویت بخش آموزش ترکیه.

اما برخی از حامیان قلیچدار اوغلو نگران هستند که او به اندازه کافی کاریزماتیک نیست که بتواند از اردوغان در مبارزات انتخاباتی پیشی بگیرد. این درحالی است که «سولی اوزل» تحلیلگر، مدرس دانشگاه «کادیر هاس استانبول» به شبکه خبری آمریکایی ان پی آر می‌گوید که اوغلو قبلاً نشان داده است که می‌تواند با متقاعد کردن یک سیستم به نتیجه برسد.

جمع بندی

ترکیه انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی را درحالی برگزار می‌کند که کارشناسان می‌گویند این کشور در بحبوحه بحران اقتصادی عمیق، خشم خفته و فزاینده نسبت به میلیون‌ها پناهنده که قادر به بازگشت به سوریه نیستند و بیگانگی روزافزون جوانان ترکیه از دولت کنونی است.

ترکیه در چهارراه اروپا و آسیا، درست در جنوب اوکراین، در کنار روسیه و اتحادیه اروپا، در شمال سوریه و در همسایگی ایران قرار دارد. بنابراین کشوری فوق العاده مهم با موقعیتی بسیار حساس است و همه جهان به ویژه ایرانیان، اروپایی‌ها، روس‌ها، اوکراینی‌ها، آمریکا، این انتخابات را نظاره خواهند کرد.

در این انتخابات اوغلو مهمترین رقیب اردوغان، به هواداران خود در ترکیه اطمینان خاطر داده است که با فساد در این کشور آن گونه که مطالبه مردم است مبارزه خواهد کرد و آینده آرامتری را برای آن‌ها و این کشور به تصویر خواهد کشید.

برای بسیاری از مردم ترکیه که هنوز دلگیر و درگیر تبعات زلزله مرگبار ۶ فوریه ۲۰۲۳ (۱۷ بهمن ۱۴۰۱) هستند که ۱۱ استان این کشور متاثرساخت و بیش از ۵۰ هزار نفر قربانی گرفت.

طبق گزارش اندیشکده بروکینگز آمریکا، بسیاری از این افراد که با اندوه ضربه خورده‌اند، سیستم حکومتی بیش از حد متمرکز را علت ناکارآمدی رسیدگی به موقع به آسیب دیدگان و نجات جان قربانیان می‌دانند.

در محافل جهانی نیز، آمار بالای تلفات دراین حادثه طبیعی، یک چالش بسیار مهم برای اردوغان در انتخابات پیش رو شناخته شده است. صاحبان این رویکرد می‌گویند این موضوع سبب شده تا در انتخاب آتی طرفداران اردوغان دیگر شاهد یک نتیجه قطعی در جریان رقابت‌ها نباشند.

طبق این گزارش، بلوک مخالف اردوغان متشکل از ۶ حزب است وبه نظر می‌رسد خواست گسترده بسیاری از مردم و جوانان برای ایجاد تغییر در نهادهای دولتی، همخوانی کامل اردوغان با جامعه ترکیه را هدف قرار داده است. با تورم دو رقمی، سیستم حمایتی که زمانی کارآمد بود، اکنون آشکارا به دلیل خویشاوندی بودن مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

هواداران اوغلو می‌گویند: زمانی که حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ به قدرت رسید، تماماً به دنبال اصلاحات و روابط نزدیک تر با اتحادیه اروپا بود. در پی این رویکرد بخش مهمی از بودجه به ساخت مدارس و ساختمان‌های عمومی امن مطابق با قوانین ساختمانی اروپا سرازیر شد. با این حال، همانطور که اردوغان قدرت خود را گسترش داد و با کم رنگ شدن رؤیای اروپایی ترکیه، علاقه دولت به رعایت هنجارهای ایمنی اروپا از بین رفت.

نکته حائز اهمیت این است که واکنش ناکافی دولت به زلزله ماه فوریه برای مردم ترکیه بسیار مهم است و به همین دلیل این فرضیه مطرح است که شاید حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) دیگر نتواند مانند یک دهه قبل سیاست را در انحصار خود درآورد و به عنوان بازتابی از آن، تعداد متقاضیان کمتری را نسبت به سال‌های گذشته برای شرکت در کرسی‌های پارلمان مشاهده کند.

اما از سوی دیگر هواداران اردوغان می‌گویند وی با ترکیبی منحصربه‌فرد از نئوعثمانی‌گرایی و اسلام‌گرایی، ترکیه را به عنوان یک قدرت در حال رشد غیرقابل توقف معرفی کرد. به همین دلیل از منظر هواداران و پایگاه‌های مردمی حزب عدالت و توسعه، اردوغان تنها مردی است که می‌تواند «ترکیه را دوباره بزرگ کند» و احزاب رقیب اگرچه شانسی در این انتخابات به دست آورده‌اند اما راه آن‌ها برای رسیدن به نتیجه مؤثر بسیار دشوارخواهد بود.

درهر صورت انتخابات در بهترین شرایط می‌تواند آغاز روند طولانی بهبود سیستم سیاسی و اقتصادی ترکیه باشد، موضوعی که مردم به ویژه جوانان این کشور خواستار آن هستند و آن را مطالبه اصلی خود از دولت آینده خود می‌دانند.

مریم شفیعی

منابع:

https://www.euronews.com/۲۰۲۳/۰۴/۲۷/should-turks-living-in-europe-be-allowed-to-vote-in-mays-elections

https://www.brookings.edu/podcast-episode/whats-at-stake-in-turkeys-elections/

https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/۲۰۲۳/۰۴/۰۴/letter-from-istanbul-turkey-has-difficult-years-ahead/

https://www.mei.edu/events/turkeys-۲۰۲۳-elections-what-do-polls-say

https://www.npr.org/۲۰۲۳/۰۴/۲۳/۱۱۷۱۴۹۴۴۷۳/in-turkey-a-rising-leader-is-an-alternative-for-voters-and-challenge-to-erdogan