خبرگزاری مهر - گروه سیاست: بهمن سال گذشته بود که حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی به پکن سفر کرد و گفتگوی رئیس‌جمهور چین با رئیس‌جمهور کشورمان، بستر شکل‌گیری مذاکرات جدید و بسیار جدی میان هیئت‌های ایران و عربستان سعودی را فراهم کرد. یک ماه از این ماجرا گذشت و اواسط اسفند ماه علی شمخانی که در آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بود، با هدف پیگیری توافق‌های سفر رئیس‌جمهور به پکن رفت. شمخانی در آنجا مذاکرات فشرده‌ای به منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات میان تهران-ریاض با همتای سعودی خود آغاز کرد.
۱۹ اسفند ۱۴۰۱ بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «علی شمخانی» دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد و ایران و عربستان توافق کردند که پس از ۷ سال، روابط دیپلماتیک خود را از سر گیرند.
در پی توافق بین ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ظرف حداکثر دو ماه، مقرر شد وزرای خارجه دو کشور با یکدیگر دیدار و مقدمات بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های دو کشور فراهم شود که بر همین اساس، وزرای خارجه ایران و عربستان پس از سه دور گفتگوی تلفنی در فروردین امسال، در نهایت ۱۷ فروردین ماه بعد از حدود ۷ سال و ۳ ماه قطع روابط، در پکن رسماً دیدار و بیانیه‌ای مشترک را امضا کرده و بر آمادگی برای از بین بردن موانع پیش‌روی گسترش همکاری‌ها تأکید کردند. پس از آن هیأت‌های فنی دو کشور به پایتخت‌ها سفر کردند تا روند بازگشایی این اماکن را بررسی کنند.
علیرضا عنایتی به عنوان سفیر ایران در ریاض به عربستان سعودی معرفی شده است. وی قرار است به عنوان سفیر جدید ایران در عربستان سعودی بعد از قطعی روابط دو کشور و با از سرگیری مجدد مناسبات دیپلماتیک ایران و عربستان، عهده‌دار سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض شود.
در ادامه این همگرایی میان تهران و ریاض، حسین امیرعبداللهیان و فیصل بن فرحان، وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی ۲۲ اردیبهشت ماه در گفتگویی تلفنی آخرین وضعیت توافقات مشترک دو کشور در پکن را مرور کردند. وزیر خارجه ایران با ابراز خرسندی از سیر توافقات انجام شده از سوی جمهوری اسلامی ایران و عربستان از جمله نشست وزرای خارجه دو کشور و اعلام از سرگیری روابط، اعزام تیم‌های فنی بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های دو کشور و همچنین اقدام به معرفی سفرا، گفت: «جمهوری اسلامی ایران تمهیدات لازم را برای افتتاح رسمی نمایندگی سیاسی و کنسولی خود در عربستان سعودی در نظر گرفته است.»
اهتزاز پرچم ایران در ریاض
سرانجام در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ مراسم بازگشایی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض با حضور علیرضا بیکدلی معاون وزیر امور خارجه در امور کنسولی، ایرانیان و امور مجلس و حسن زرنگار سرپرست سفارت جمهوری ایران و با حضور علی الیوسف معاون کنسولی وزارت امور خارجه عربستان سعودی و تعدادی از مقامات وزارت امور خارجه، سفرای و اعضای کادر دیپلماتیک مقیم عربستان سعودی و نمایندگان دفاتر سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی مستقر در ریاض برگزار شد. در این مراسم همزمان با پخش سرود ملی، پرچم جمهوری اسلامی ایران به اهتزاز درآمد و فعالیت سفارت کشورمان در ریاض رسماً آغاز شد.
همچنین قرار است «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی به زودی به تهران سفر کند و خبرها حکایت از آن دارد که وزیر خارجه عربستان حامل پیامی از طرف ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان برای حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان است که به توسعه روابط دو کشور مربوط می‌شود.
قطعاً رفت و آمد مقامات ایران و سعودی در رفع سوءتفاهم‌ها در روابط تهران-ریاض و از سوی دیگر توسعه ثبات و امنیت منطقه‌ای اهمیت زیادی دارد و به نظر سیاست «تنش صفر» اختلافات در میان کشورهای منطقه در حال رخ دادن است. سیاستی که موجب کاهش تنش و تقویت ثبات در منطقه، از طریق برقراری روابط حسنه با همه طرف‌ها و باز کردن گره‌های کور روابط میان کشورها خواهد شد. در سایه چنین سیاستی، تنها متضرر اصلی آن، رژیم صهیونیستی و برنده اصلی آن ملت‌های مسلمان منطقه هستند.
در همین زمینه به تازگی امیر شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی گفته که ایران و عربستان سعودی به همراه سه کشور حاشیه خلیج فارس یعنی امارات متحده عربی، قطر و بحرین در نظر دارند تا ائتلافی دریایی تشکیل دهند که عراق، هند و پاکستان نیز عضو آن خواهند بود. این خبر مهم امیر ایرانی نشان‌دهنده آن است که کشورهای منطقه به این درک رسیده‌اند که تنها با همکاری و تعامل با یکدیگر می‌توانند امنیت منطقه را تأمین کنند.
همکاری هسته‌ای تهران- ریاض
ایران و عربستان مشترکات زیادی دارند و قطعاً می‌توانند در حوزه‌های مختلف با یکدیگر همکاری خوبی داشته باشند. در همین زمینه اخیراً رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی از همکاری در حوزه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای میان ایران و عربستان خبر داده است. وب‌سایت خبری «نور نیوز» در گزارشی به نگرانی اسرائیل از همکاری هسته‌ای ایران با عربستان سعودی اشاره کرده و نوشت: «به طور قطع در فصل جدید روابط میان تهران و ریاض، همکاری در حوزه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و انتقال تجربیات و دستاوردهای قابل توجه ایران به عربستان سعودی بر اساس قوانین بین‌المللی و زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند یکی از محورهای اصلی در مناسبات دوجانبه باشد.»
قطعاً تحکیم روابط میان ایران و عربستان ابعاد مختلفی خواهد داشت که به نفع طرفین است و در این مورد گفتگویی با حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی داشتیم که به شرح زیر است:
گسترش روابط با همسایگان که یکی از رویکردهای اساسی دولت سیزدهم است، چه تأثیرات مثبتی برای ما خواهد داشت؟
سیاست جمهوری اسلامی ایران این است که ارتباطاتش را با همسایگان و کشورهای منطقه تقویت کند و ابتدا همسایگان و بعد هم مابقی کشورهای منطقه برای ما در اولویت هستند. البته این موضوع به این معنا نیست که ما نخواهیم با بقیه کشورها مانند کشورهای شرقی و غربی ارتباط برقرار کنیم. در حال حاضر ارتباط با کشورهای غربی و شرقی نیز با محوریت تحقق منافع جمهوری اسلامی و ارتباط متقابل به صورت جدی در حال پیگیری است.
ارتباط با همسایگان و کشورهای منطقه برای ما اولویت دارد و در بین همسایگان هم عربستان سعودی جایگاه ویژه ای دارد. چرا که این کشور از نفوذ قابل توجهی در میان کشورهای عربی منطقه برخوردار است و عربستان از محل نفت فراوانی که دارد، کمک‌های پولی و مالی زیادی به کشورهای عربی می‌کند و طبیعتاً این کشورها هم تحت تأثیر عربستان هستند.
شاهد بودیم که پس از توافق ایران و عربستان سعودی، کشورهای عربی هم از این مسئله استقبال زیادی کردند.
بله، همین طور است. ارتباط با عربستان قطعاً در بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با بسیاری از کشورهای عربی هم مؤثر است. به محض از سرگیری روابط ایران و عربستان شاهد استقبال سریع مصر و امارات برای برقراری ارتباط با جمهوری اسلامی ایران بودیم، بنابراین باید بپذیریم عربستان تأثیر ویژه‌ای روی کشورهای عربی و تعمیق روابط آنان با ایران دارد.
یک نکته مهم دیگر آن است که اگرچه ما به دلیل افراط‌گری‌های مذهبی در عربستان در بسیاری از موارد آسیب دیدیم و این افراط‌گری‌ها مانع جدی در تعمیق ارتباطات بین کشورهاست و در گذشته شاهد رفتارهای نامعقولی از آنان بودیم، اما باید بپذیریم ایران و عربستان دو کشور مسلمان هستند و برای ما ارتباط با کشورهای مسلمان اهمیت زیادی دارد. حرمین شریفین در عربستان قرار گرفته و حج برای مردم ما از اهمیت بالایی برخوردار است و نمی‌شود ما این واجب الهی را به دلیل اختلافاتی که با عربستان داشتیم و قطع رابطه‌ای که بین دو کشور وجود داشت، ترک کنیم.
آمریکا و رژیم صهیونیستی از تصمیم تهران و ریاض برای عادی‌سازی روابط برافروخته شدند. چرا از سرگیری روابط ایران و عربستان برای آمریکا و رژیم صهیونیستی ناخوشایند است؟
از زمانی که بحث از سرگیری روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان مطرح شد، ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی از این اتفاق به شدت ناراحت شدند و باید بدانیم مسأله‌ای که دشمنان ما از آن ناراحت و عصبانی هستند، قطعاً به نفع ماست. اگر ما ارتباطات خود با کشورهای منطقه را تقویت نکنیم، حوزه عربستان و منطقه میدان تاخت و تاز وسیع‌تری برای دشمنان ما که تهدید امنیتی منطقه هستند، باز می‌شود. مساله حائز اهمیت دیگر در این موضوع آن است که برقراری روابط ایران و عربستان باعث شده ما شاهد رفع القائات و جریان ایران هراسی باشیم. امروز نظام سلطه با محوریت آمریکا با ایران هراسی به دنبال آن است که کشورهای منطقه را تهدید کند و به آنان القا می‌کند جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای شما یک تهدید باشد.
در این شرایط، اگر ارتباط ما با کشورهای همسایه و منطقه دایر و تقویت شود، این کشورها قطعاً این واقعیت را بهتر درک می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران و توان نظامی ایران به ضرر منطقه و تهدیدی برای منطقه نیست، بلکه همین توانمندی در خدمت همسایگان ماست. جمهوری اسلامی ایران در واقع تأمین کننده امنیت منطقه و همسایگان است و آن وحشت کاذبی که دشمنان از ایران در بین همسایگان‌مان ایجاد کردند، با این اقدامات خنثی می‌شود.
همکاری اقتصادی ایران و عربستان به ویژه در بخش نفت و گاز چه تأثیراتی برای دو کشور دارد؟
همکاری‌هایی که ما می‌توانیم در زمینه‌های نفت و گاز در مجامع بین المللی با عربستان داشته باشیم، بسیار مهم و به نفع دو کشور است. ما می‌توانیم در صورت برقراری روابط صمیمانه با عربستان، در اجلاس‌های بین المللی و اوپک منافع خودمان و کشورهای نفتی را به خوبی تأمین کنیم و در این بخش هم می‌توانیم تعامل و افزایش منافع داشته باشیم که نباید آن را نادیده بگیریم.
توافق ایران و عربستان چه پیامی برای آمریکا و کشورهای غربی دارد که بعد از چند سال مذاکره، هنوز هم به تعهدات خود عمل نمی‌کنند؟
ارتباطات اقتصادی میان ایران و عربستان سعودی مسأله‌ای بسیار مهم است. زمانی که ما صدها بار آمریکا و غربی‌ها را امتحان کردیم و متوجه شدیم آنان با ما خصومت جدی دارند و در تلاش هستند جمهوری اسلامی ایران در تحریم کامل اقتصادی باشد، ما باید روابط خود با کشورهایی مانند عربستان را تثبیت و تقویت کنیم. همچنین باید با کشورهای دیگر منطقه هم روابط مان بهبود پیدا کند که قطعاً با بهبود روابط خود با کشورهای منطقه می‌توانیم فشارها و تکانه‌های اقتصادی را کاهش دهیم.
لازم می‌دانم از رئیس جمهور و دستگاه‌های مربوطه که در تسهیل و بهبود روابط ایران با کشورهای منطقه و همسایگان تلاش‌های چشم گیر و برجسته ای انجام می‌دهند و آثار آن را می‌بینیم، تقدیر و تشکر کنم. آثار این رویکرد صحیح دولت را به خوبی می‌بینیم و حوزه روابط خارجی یکی از حوزه‌های موفقیت این دولت است و اتفاقات خوبی را تاکنون رقم زدند. رویکرد چندجانبه‌گرایی دولت باعث می‌شود در ادامه هم شاهد اتفاقات خوبی در روابط ایران با کشورها باشیم که در خنثی‌سازی تحریم‌ها بسیار مهم است.
نظر شما