حذف ساعت تابستانی و نماز صبح‌های مومنین که قضا می‌شود

خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: پیشینه نخستین ایده برای تغییر ساعت در تابستان به بیش از چند قرن پیش باز می گردد که این ایده در روزنامه پاریسی نوشته شد و نویسنده مقاله این پیشنهاد را داد تا وقتی هوا روشن است از روشنایی روز بیشتر بهره ببریم و به این ترتیب از اسراف برای مصرف کردن حتی یک شمع بیشتر جلوگیری کنیم.

پس از این ایده اولیه حدود یک قرن قبل یک مرد انگلیسی که نقل است به بازیکن گلف بود، پیشنهاد داد و پیگیری زیاد انجام داد تا برای هدر ندادن روشنایی روز و استفاده بیشتر از نور خورشید در تابستان ساعت به جلو کشیده شود.

سابقه این مسئله در ایران به دهه پنجاه شمسی بر می گردد و هدف از اجرای این طرح این بود که به منظور بهینه سازی مصرف انرژی در فصل های بهار و تابستان همانند کشورهای توسعه یافته ساعت یک ساعت به جلوتر برود و یک ساعت از روشنایی روز بیشتر بهره برده شود.

جالب آنکه در برخی از کشورهای اروپایی در ابتدای امر ساعت رسمی دو ساعت به جلو کشیده می شد.

رژیم پهلوی که از ابتدای تاسیس تا روزهای انتهایی آن یکی از برنامه های دائمی خود را مقابله با مظاهر دین و ایمان در کشور و در میان جامعه ایرانی کرده بود و بارها و بارها و به بهانه های مختلف این را با سیاست هایش به جامعه گوشزد می کرد که سر ستیز با دین و معنویت و اسلام دارد، باعث شده که جامعه ایرانی که در همه ادوار تاریخی جامعه ای مومن بود و هست، نسبت به همه کارهای این رژیم سفاک، به دیده تردید بنگرد و حتی تغییر ساعت هم از این مسئله بی نصیب نماند و جامعه مومنین گمان کرده بود که در راستای دیگر فعالیت های ضد دینی حکومت پهلوی اول و دوم مثل تغییر تاریخ هجری شمسی به تاریخ مجعول شاهنشاهی، تغییر ساعت هم برای از بین بردن ساعت حقیقی اذان است. اصطلاح «ساعت قدیم و جدید» دقیقا از همین جا آغاز شد.

با مسافت هایی که در همه شهرها به ویژه شهرهای بزرگ کشور نظیر تهران، مشهد مقدس، شیراز، اصفهان، تبریز و ... وجود دارد مردم برای رسیدن به موقع در سر کار خود لازم است ساعت ۵ صبح از خانه حرکت کنند و در شهرهایی شرقی کشور اگر برای جلوگیری از قضای شدن نماز صبح بخواهند شب بیدار بمانند و ساعت ۲ و نیم بامداد نماز صبح را اقامه کنند تا ۵ و ۵ و نیم که از خانه باید برای کار بیرون بیایند تنها دو ساعت و نیم امکان خواب دارند و اگر بخواهند طبق متوسط زمان لازم برای خواب شب، ۶ ساعت بخوابند، نمازهای صبح شان قضا می شود

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی مسئله تغییر ساعت به کنار گذاشته شد تا اینکه در سال ۱۳۷۰ شمسی، یعنی هنگامی که کشور در تکاپوی تلاش برای سازندگی ویرانی های دوران جنگ و توسعه و پیشرفت اقتصادی بود، تغییر ساعت و داشتن ساعت تابستانی احیا شد.

این اتفاق در طول سالهای مختلف ادامه داشت و جز چند سال در اواسط دهه هشتاد شمسی، ساعت در اول فروردین ماه به جلو و در روز پایانی شهریور ماه به عقب کشیده می شد.

با این حال و در سال گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی برای عدم تغییر ساعت و حذف ساعت تابستانی ارائه دادند که به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان قانون اساسی رسید و از اول فروردین ۱۴۰۲ ساعت به جلو کشیده نشد.

با وجود این که در بیش از ۷۰ کشور جهان، همچنان برای بهره مندی بیشتر از نور خورشید در روز، ساعت خود را در شش ماهه اول سال به جلو برده و از ساعت تابستانی استفاده می کنند.کشورهایی نظیر: استرالیا، اتریش، بلژیک، بوسنی و هزرگووین، بلغارستان، کانادا، شیلی، کرواسی، قبرس، چک، دانمارک، مصر، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایرلند، لبنان، مراکش، هلند، نیوزیلند، پاراگوئه، لهستان، پرتغال، رومانی، اسپانیا، سودان، سوئیس، انگلستان، آمریکا و ...

در روزهای نخست اجرای این طرح جدید به دلیل همزمانی با ایام پرفضیلت ماه مبارک رمضان و برنامه همیشگی مردم برای بیدار شدن در سحر و خوردن سحری و اقامه نماز صبح و هم چنین اینکه ساعت اذان صبح در بیشتر شهرهای کشور حوالی ساعت ۴ بامداد بود، اشکالاتی که این تغییر ساعت برای نماز صبح مومنین ایجاد می کرد به چشم نمی آمد.

اما این اتفاق از ابتدای خردادماه، بارها و بارها از زبان مومنین شنیده شد که با عدم تغییر ساعت، ساعت اذان صبح در همه شهر ها به ویژه شهرهای شرق کشور، نظیر مشهد مقدس باعث شده که مردم برای بیدارشدن و اقامه نماز صبح مشکلات زیادی داشته باشند.

نگاهی به جدول زیر که در آن ساعت اذان صبح در شهرهای مختلف کشور در روز ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ به نمایش درآمده است، این امر را به وضوح نشان می دهد.

زندگی امروزه مردم در این عصر و همه جوامع به آنها اجازه نمی دهد که ساعت ۸ شب بخواهند خواب شب را آغاز کنند و این امر نشدنی است.تغییر ساعت ادارات به ۶ صبح و یا ۶ و نیم صبح از روزهای گذشته لزوم بازنگری این مسئله را بیشتر کرده است.چرا که با مسافت هایی که در همه شهرها به ویژه شهرهای بزرگ کشور نظیر تهران، مشهد مقدس، شیراز، اصفهان، تبریز و ... وجود دارد مردم برای رسیدن به موقع در سر کار خود لازم است ساعت ۵ صبح از خانه حرکت کنند و در شهرهایی شرقی کشور اگر برای جلوگیری از قضای شدن نماز صبح بخواهند شب بیدار بمانند و ساعت ۲ و نیم بامداد نماز صبح را اقامه کنند تا ۵ و ۵ و نیم که از خانه باید برای کار بیرون بیایند تنها دو ساعت و نیم امکان خواب دارند و اگر بخواهند طبق متوسط زمان لازم برای خواب شب، ۶ ساعت بخوابند، نمازهای صبح شان قضا می شود.

این درحالی است که درخصوص قضا شدن نمازهای واجب، احادیث مضامین مهمی دارند.مرد تاجری تصمیم داشت برای تجارت به سفر برود. به همین منظور خدمت امام صادق (علیه السلام) رسید و درخواست استخاره ای کرد، استخاره اش بد آمد، آن را نادیده گرفت و به سفر رفت، اتفاقا به او خوش گذشت و سود فراوانی هم برد اما ار آن استخاره در تعجب بود.

پس از مسافرت خدمت امام (علیه السلام) رسید و عرض کرد: یابن رسول الله! یادتان هست چندی پیش خدمت شما رسیدم، برایم استخاره کردید و بد آمد، استخاره ام برای سفر تجارت بود، به سفر رفتم، سود فراوانی بردم و به من خوش گذشت.امام صادق (علیه السلام) تبسمی کرد و به او فرمود: در سفری که رفتی یادت هست در فلان منزل خسته بودی، نماز مغرب و عشایت را خواندی، شام خوردی و خوابیدی و زمانی بیدار شدی که آفتاب طلوع کرده و نماز صبح تو قضا شده بود؟عرض کرد: آری، ای فرزند رسول خدا. حضرت فرمود: اگر خدا دنیا و آنچه را که در دنیاست به تو داده بود جبران آن خسارت قضا شدن نماز نمی شد.

همچنین در سیره علمای ربانی این مسئله بسیار گوشزد شده است که قضا شدن نمازهای انسان آثار سوء زیادی دارد.مرحوم آیت الله شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی در وصیت خود به فرزندش می گوید: اگر آدمی چهل روز به ریاضت و عبادت بپردازد، ولی یک بار نماز صبح از او فوت شود، نتیجه آن چهل روز عبادت بی ارزش و هباء منثورا خواهد شد.فرزندم! بدان که در تمام عمرم تنها یک بار نماز صبحم قضا شد. پسر بچه ای داشتم که شب آن روز فوت شد. سحرگاه در عالم رویا به من گفتند که این مصیبت به علت فوت آن نماز صبح به تو وارد آمد.اکنون اگر یک شب، نماز شبی از من فوت شود، صبح آن شب، انتظار بلایی را می کشم که به من نازل شود.پسرم ! تو را سفارش می کنم که نمازت را اول وقت بخوان و از نماز شب تا آنجا که می توانی غفلت مکن.

از مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم نقل‌شده که می‌فرمود: مرد آن است که حرفش دو تا باشد.منظور ایشان از این مطلب این بود که وقتی انسان متوجه شد که اشتباه کرده است، نباید بر خطای خود پافشاری کند. بلکه باید کارش را اصلاح‌کرده و درصدد جبران اشتباهش برآید.

پسندیده است با عنایت به این سیره اخلاقی بزرگان دین در اصلاح کارها، در خصوص این مساله تغییری رخ دهد تا با جلو آمدن ساعت نماز خصوصا نماز صبح، از قضا شدن حتی یک نماز از مومنین ایران اسلامی جلوگیری شود.