حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اثرات و پیامدهای اجتماعی «مهمونی ۱۰ کیلومتری» گفت: جشن و راهپیمایی عید غدیر که در اقصی نقاط ایران شاهدش بودیم، پدیده دینی و اجتماعی منحصر به فرد و بزرگی محسوب می‌شود و حتماً باید از جهات مختلف توسط جامعه شناسان مورد تحلیل و ارزیابی قرار بگیرد.
وی با اشاره به اینکه این رویداد باید از دو جهت برای جامعه شناسان محل تأمل و بررسی باشد، ادامه داد: یکی از این جهت که مردم ایران با وجود همه هجمه‌هایی که در طول ۴۴ سال به دین و عقایدشان شده است نسبت به دین و مذهب همچنان علاقه مند هستند و این علاقه در آنها کاهش پیدا نکرده است. گرچه شکل دین داری قدری تغییر کرده و یا توازن در دین داری مشاهده نمی‌شود اما عشق و علاقه به دین و مذهب و آئین‌های دینی همچنان یک عشق و علاقه والاست که باید مورد بررسی قرار بگیرد. اینکه چه چیزهایی موجب شده تا با وجود حملاتی که به دین شده این امر در جامعه زنده باشد و در مناسبت‌های دینی حضور پررنگ و حماسه گونه مردم را داشته باشیم، نیاز به بررسی دارد.
مردم در حال پیدا کردن الگویی خوب و بومی برای مراسم‌های شاد مذهبی هستند
حجت الاسلام غلامی ادامه داد: دومین نکته بحث شادی و نشاط است در گذشته فکر می‌کردیم در زمینه برگزاری مراسم‌های عزاداری در مساجد و هیئت‌های مذهبی از سبک‌های متنوعی استفاده می‌کنند و حجم مناسبت‌های عزاداری بر شادی غلبه دارد و در آن زمان نبودِ الگویی برای شادی احساس می‌شد. این جشن اخیر که غدیر رقم خورد نشان داد که مردم به شکل خودجوش در حال پیدا کردن الگویی خوب و بومی برای مراسم‌های شاد در موقعیت‌های مذهبی هستند و می‌توانند این الگو را در کشور پیاده کنند.
وی افزود: این صحنه چند کیلومتری نشان داد مردم می‌توانند با روش‌های مختلف شادی کنند و آن را بروز دهند و ساعتهای مفرح برای خانواده بیافرینند. در این نوع مناسبت‌ها مردم در کنار فعالیت‌های فرهنگی و آموختن از تعالیم اسلامی شاد بودن را تجربه کرده و به دیگران انتقال دادند. این جنبه برای جامعه شناسان قابل تأمل و بررسی است و در آینده می‌توان پیش بینی کرد این الگو را گسترش داده تا توازنی بین عزاداری و شادی در مناسبت‌های مذهبی ایجاد شود.
راهپیمایی غدیر در ایجاد نشاط و روحیه تازه ای بین مردم بسیار اثر گذار بوده است
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی ادامه داد: ما در کشورمان فضاهای شاد کم داریم به رغم اینکه در خرده فرهنگ‌های ایرانی، سنت‌های شاد بسیار زیاد بوده اما رفته رفته این سنت‌ها را به فراموشی سپردند و زندگی امروز خالی از شادی آفرینی شده و این خودش را نشان می‌دهد. این حرکت جشن غدیر در ایجاد نشاط و روحیه تازه ای بین مردم به ویژه کودکان و نوجوانان بسیار اثر گذار بوده است.
وی با اشاره به برخی نقدها به این مراسم‌ها گفت: بخشی از نکات منتقدین درست است. اینکه فرهنگ‌ها از هم الگو می‌گیرند و از نقاط قوت هم استفاده می‌کنند. ما عادات و رفتارهایی از فرهنگ عراق گرفتیم و داد و ستد فرهنگی بین جوامع برقرار بوده است. اینکه بین پیاده روی جشن غدیر و اربعین شباهت‌هایی است فی نفسه امر بدی نیست. اگر کسی سفر اربعین رفته باشد پیاده روی اربعین توأمان با عزا و گریستن و اندوه است و فضای اربعین یک فضای عزاداری است. نوع برنامه‌هایی که در این پیاده روی شاهدیم شاد نیست. اما در نوع راهپیمایی غدیر در عین اینکه ایستگاه‌های صلواتی ایجاد شده بود شاهد کارهایی ابتکاری در صحنه بودیم که در پیاده روی اربعین امکان اجرایی کردن آن وجود ندارد و آن را مشاهده نکردیم. در برنامه غدیر سرود خوانی و بسیاری برنامه‌های مختلف دیگر که مردم به شکل ابتکاری اجرا کردند که در اربعین نمی‌تواند باشد.
حجت الاسلام غلامی بیان کرد: در روز راهپیمایی غدیر برنامه‌های آموزشی، تفریحی، مسابقه، سرود خوانی، سرگرمی برای مردم تدارک دیده شده بود؛ که هیچ کدام در مراسم اربعین تا به حال اجرا نشده است و جزئی از نوآوری‌های جشن غدیر به حساب می‌آید. ضمن اینکه در نهایت این کارها، مردم باید راضی باشند. مردم در نظر سنجی ها ابراز کنند که ساعات خوشی را با خانواده در این جشن سپری کردند یا نه و این برنامه صرفاً برنامه شاد نبوده بلکه برنامه فرهنگی و تفریحی توأمان با شادی بوده است. شادی تنها هدف نیست بلکه شادی آمیخته با برنامه‌های تفریحی و آموزنده از مهمترین دستاوردهای این جشن و راهپیمایی بوده است. در نظر گرفتن یکی از اینها بدون ملاحظه سایر اتفاقات نگاه ما را دچار ایراد و اخلال می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه در دومین سال این تجربه، فعالیت‌های خوبی رقم خورده است، افزود: این کارها تدریجاً پخته می‌شود و برای دومین سال برپایی، پیشرفت خوبی به حساب می‌آید. همین که مراسم شاد در مناسبت‌های مذهبی داشته باشیم که سلیقه‌های مختلف را اقناع کند و هم افزایی بین سلایق را به نمایش بگذارد بسیار ارزشمند است.
در جشن غدیر تیپ‌های متفاوت با پوشش‌های مختلف با ذائقه‌های سیاسی متنوع حضور داشتند
این استاد حوزه فلسفه و مطالعات اجتماعی اظهار داشت: در همین جشن غدیر تیپ‌های متفاوت با پوشش‌های مختلف با ذائقه‌های سیاسی متنوع حضور داشتند. همه مردم با تیپ‌های مختلفی آمدند که در کنار شادی، مباحثی را نیز یاد گرفتند. در جشن نمی‌شود خورد و خوراک مطرح نباشد. در هر جشنی طبع غذا و انواع نوشیدنی‌ها ارائه می‌شود و این امر جز لاینفک هر جشنی محسوب می‌شود اما لازم است در مناسبت‌های مذهبی شاد، کار فرهنگی را اصل و سایر امور را در حاشیه قرار دهیم. همه پیاده روی عید غدیر تنها خورد و خوراک نبود، بلکه صدها برنامه فرهنگی نیز در آن مسیر به اجرا در آمد.
حجت الاسلام غلامی در پایان گفت: میل و رغبت به دین و مذهب و شعائر دینی در بین مردم ما بسیار زیاد است که در این مناسبت‌ها بروز و ظهور پیدا می‌کند و این میزان استقبال بسیاری از افراد را متعجب کرد. مردم تدریجاً به یک الگوی شادی دست پیدا می‌کنند تا مناسبت‌های عزاداری در کنار مناسبت‌های شاد قرار بگیرد. این هم ارزشمند است گرچه این کارها در ابتدای راه است و هنوز زود است بتوانیم اظهار نظر متقنی در این خصوص داشته باشیم.
نظر شما