دیدگاه‌های مثبت و منفی درباره مداحی-سرود/ سرود مردمی است؟

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی معاونت امور هنری، اولین نشست هم‌اندیشی صاحب‌نظران و فعالان سرود کشور با حضور محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد الهیاری مدیر کل دفتر موسیقی، حامد جلیلی مسئول دفتر سرود و جمعی از مسئولان و فعالان سرود و رسانه روز گذشته ۲۴ تیر ماه برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمود سالاری معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: حوزه سرود حوزه همدلی و هم افزایی است و امیدوارم که روزی برسد که بتوانیم موسیقی و سرود کشور را به جایی برسانیم که گروه‌های کر و سرود چند هزار نفره داشته باشیم و سرود به دوره کمال خود برسد.

بسیاری از آثار هنری تاریخ، سفارشی اما با خلوص نیت بوده است

وی ادامه داد: من در دانشگاه هنر خوانده‌ام و جنس هنر را می‌شناسم؛ اولین مؤلفه برای بقای یک اثر هنری اخلاص هنرمند بوده است. یادمان نرود که بخشی از تاریخ هنر، هنر سفارشی است. بخشی از مهم‌ترین آثاری که بر دیواه های کلیساهای جهان مانند ایتالیا و وین مانده سفارشی بوده است اما در این کارها هنرمند اخلاص خود را برای پول تعطیل نکرده است.

سالاری افزود: در نظر داشته باشیم از مسیری صحبت می‌کنیم که بیشتر راه را طی کرده‌ایم و حالا باید این راه آمده را تحلیل کنیم و ادامه دهیم. دیگر نمی‌توان در مورد ایجاد اتفاقات، صحبت کرد باید گام بعدی را برداشت. هنر ما این است که بتوانیم مسیر سرود را روان کنیم تا به مقصد درست برود. بنابراین دنبال متولی‌گری نیستیم.

سالاری اظهار کرد: باید در نظر داشت که همه مکاتب هنری تحت تاثیر اوضاع سیاسی اجتماعی هستند و این اوضاع موثر در تغییر فرم‌های هنری هستند. با احترام به دوستان چه بخواهیم و چه نخواهیم هرچقدر از سیاست و اجتماع خود را دور کنیم باز هم ما را در بر می‌گیرد و تاریخ هنر نیز همواره این را نشان داده که جنبش‌ها، فرم‌ها را تغییر داده‌اند.

سرود-مداحی اقتضای فضای اجتماعی جامعه شده است

معاون وزیر در امور هنری درباره پدیده سرود-مداحی بیان کرد: باید توجه داشت که سرود-مداحی امروز اهمیت دارد و این فرم هم محتوای خاص خود را تولید کرده است. سرود-مداحی اقتضای فضای اجتماعی جامعه شده است اما باید آن را هرس کنیم و معایبش را اصلاح کنیم.

سالاری درباره ضرورت زنده نگه داشتن امید در اثر هنری گفت: من در هر سفر استانی که می‌روم سعی می‌کنم به مدارس هم سر بزنم چرا که دانش آموزان بسیار همراه با عشق هستند و امیدوار. در دل این بچه‌ها و حتی در شهرها و روستاها امید زنده است، باید آن را زنده نگه داریم، نباید این امید را از بین برد.

دفتر سرود کار ساماندهی سرودهای کشور را انجام می‌دهد

محمد الهیاری مدیر کل دفتر موسیقی نیز در ادامه نشست گفت: نام دفتر موسیقی در گذشته دفتر سرود و آهنگ‌های انقلابی بوده است اما طی سال‌هایی در وزارت ارشاد سرود کم کم فراموش می‌شود و نهادهایی اندک در این حوزه فعالیت داشتند. اما از ۲ سال قبل این دغدغه مجدد ایجاد شد که سرود را احیا کنیم. در این چند سال متولیان سرود نیز زیاد شدند و در این زمینه فعالیت دارند. این نگرانی بود که کار همدیگر را خنثی کنند و یا در زمینه شعر و سرود نتوانند آنطور که باید فعالیت داشته باشند.

وی یادآور شد: بنابراین دفتر سرود با راهنمایی وزیر و معاونت هنری از سال گذشته راه اندازی شد و در گفتگوهایی که داشتیم قرار شد که در این حوزه وزارت ارشاد به ورطه تولید نیفتد و بیشتر کار ساماندهی را انجام دهد. تلاش داریم تا بتوانیم ساماندهی و شناسنامه دار کردن گروه‌ها را به شکل حرفه‌ای و درست پیش ببریم. ما همواره این دغدغه را داریم که صرفاً کودکان در این حوزه فعال نباشند و بزرگسالان نیز حضور داشته باشند و در عرصه سرود حلقه وصل از دوره کودکی به بزرگسالی باشیم.

سرود باید وارد سبد فرهنگی خانواده‌ها شود

حامد جلیلی مسئول دفتر سرود اداره کل موسیقی وزارت ارشاد نیز طی سخنانی کوتاه گفت: سرود تا امروز دارای نهاد مستقل و متخصصی با کار ویژه سرود نبوده است اما این اتفاق در حال رخ دادن است. لازم است دور هم جمع شویم و بزرگان صحنه نظر دهند. امروز شور انقلابی خوبی داریم اما باید هدفمند شود. در بسیاری از کارهایی که انجام می‌دهیم به شکل موازی هزینه انجام می‌دهیم و اگر فکر واحدی پشت آن باشد می‌توانیم بیشتر بهره‌مند شویم. ماموریت ما در دفتر سرود این است که سرود جزئی از سبد فرهنگی خانواده‌ها شود و مردم با کمال میل برای شنیدن سرود هزینه کنند. این را می‌توان در جامعه فرهنگسازی کرد و قطعاً با همفکری دوستان اتفاق خوبی رخ خواهد داد. ما برای آینده در دفتر سرود طرح و برنامه‌ریزی داریم؛ ساماندهی گروه‌های سرود، طرح بهره‌مندی از صندوق اعتباری هنر، بیمه گروه‌ها، حضور گروه‌ها در فستیوال‌های جهانی، برگزاری جشنواره‌ها در این حوزه از جمله برنامه‌هایی است که مدنظر قرار داده‌ایم.

باید هر سرود در جای خود خوانده شود

سید جواد هاشمی که در عرصه سرود از گذشته فعالیت داشته است، در این باره بیان کرد: اینکه بیان شد سرود در سبد فرهنگی خانواده‌ها باشد اتفاق خوبی است و من همواره به سرود به شکل کمی نگاه کردم تا کیفی. عدم مربوط بودن اشعار به سنین مختلف و جایگاه‌های مختلف به نظرم بزرگترین آفت سرود امروز شده و بی ربط بودن محتوای اشعار به کودکان باعث می‌شود خانواده‌ها بچه‌های خود را از این سبد دور نگه دارند و احساس کنند آنچه خوانده می‌شود ربطی به حضور فرزندان خود ندارد. هرکجا متناسب با فضای خود باید سرود داشته باشد. در فضای مسجد متناسب با همان حال و هوا، در مدرسه نیز با همان حال و هوا، در فضای بسیج هم همین طور، عرق دینی و ملی در کنار هم باید قرار گیرد. در آستان قدس به همین شکل؛ اما متاسفانه مربیان ما یک دست شده‌اند و همین اشکال ایجاد کرده تا تمام سروده‌های ما یک شکل باشند و متناسب با حال وهوای اصلی قرار نگیرند.

باید مربیان سرود متخصصین عرصه موسیقی باشند

بهزاد عبدی آهنگساز نیز در این نشست اظهار کرد: اول باید تعریفی از سرود داشته باشیم و اینکه چرا باید سرود بخوانیم. باید جوی حاکم شود که همه یک مفهوم را بخوانند با یک محتوای درست و با توجه به مضمون پیش برویم. از همه مهم‌تر تربیت متخصصان سرود است. در زمان کودکی ما متخصصان سرود، همه موزیسین بودند از خلعتبری گرفته تا شجاعی و همه شناخته شده بودند، در حالی که امروز مربیان نه می‌توانند ارتباط با دانش آموز برقرار کنند و نه دانش این حرفه را دارد. ما در کشور تعداد زیادی فارغ التحصیل رشته موسیقی داریم که بیکار هستند. سرود، موسیقی است و باید کسی که در این زمینه کار می‌کند نت‌خوانی بلد باشد. باید برای محتوا تعریف داشته و برای هر چیزی سرود داشته باشم. سرود جای کنسرت را نمی‌تواند بگیرد اما می‌تواند در کنار آن باشد همانطور که جماعتی می‌روند و کنسرت یک خواننده را می‌بینند می‌توانند برای گروه سرود نیز این کار را انجام دهند.

سرود احیا شده و قرار نیست دوباره احیا شود

احسان خداپرست یکی از مدیران ماوا نیز بیان کرد: از نظر ما سرود احیا شده است و قرار نیست احیا شود. دنیا از حکمرانی سخت به حکمرانی نرم تغییر یافته و دیگر سیستم‌های دولتی کار خاصی نمی‌توانند انجام دهند و آن دوره تمام شده است. به نظرم سرود راه خود را یافته و مربیان این کار را انجام داده‌اند. سرود یک زیست بومی دارد که شاعران، مربیان، آهنگسازان در این زمینه مشغول فعالیت هستند. اگر هر کدام از مجموعه‌ها در جای خود نقششان را پیدا کرده و فعالیت درستی انجام دهند مسئله تا حد زیادی حل می‌شود.

باید برای موضوعات کاربردی در زندگی مردم، سرود داشته باشیم

میلاد عرفان پور مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری بیان کرد: ما باید برای موضوعات کاربردی در زندگی مردم، سرود داشته باشیم. ما از یک سنی به بعد سرود نداریم، یکی از خلاهای سرود نیز همین است و سرود نباید صرفاً در موضوعات حماسی، سیاسی و آیینی تعریف شود و بلکه باید بچه‌ها در آیین‌های زندگی نیز سرود داشته باشند. ضمن اینکه همه موسیقی ما سرود نیست و پرداختن افراطی به آن نیز درست نیست. این آسیب در برخی متولیان موسیقی هست که همه تلاش خود را معطوف سرود کردند در حالی که نهاد موسیقایی هستند.

وی ادامه داد: من به راه‌هایی که پیوندش با مردم را حفظ کند و از دل مردم برآید و پیشرفت کند اعتقاد دارم بیش از کارهایی که ما در نهادهای دولتی سفارش دادیم و تولید کردیم کارهای اثرگذار آثاری بودند که دلی بودند و پیش رفته‌اند. از نظر من ۲ وظیفه عمده بر دوش نهادهای دولتی نهاده شده است اول هموار کردن مسیر برای گروه‌های مردمی که اگر توانمند هستند به آنها کمک کنیم. دوم مراقبت از طراز هنری است چرا که لازم است و نباید در نهادهای حاکمیتی سرودی را ترویج کنیم که عیناً در موسیقی پاپ خوانده می‌شود. باید آنچه که مطلوب هنر ایرانی اسلامی است ترویج کنیم.

مداحی‌ها در حال تبدیل شدن به سرود هستند

عارفه دهقانی شاعر نیز گفت: مداحی‌ها در حال تبدیل شدن به سرود هستند و قبلاً مخاطب از شنیدن مداحی دسته جمعی لذت می‌برد اما حالا به جایی رسیده که حتماً باید موسیقی نیز همراه آن باشد و در حال ورود به سرود مداحی هستیم و این ذائقه مخاطب را تغییر داده است.

برخی از آثار بحران شدید اعتقادی دارند

سید جواد پرئی شاعر نیز در سخنانی بیان کرد: امروز همه چیز وارونه شده است. ما سه خطر بزرگ را رقم می‌زنیم نهادهایی مانند ارشاد و سازمان تبلیغات قبل از رسیدن زمان‌های تقویمی به من تولیدکننده سفارش یکسان می‌دهند و از یک خروجی این لیست بیرون آمده است. دوم اینکه مجموعه‌هایی که توانمند هستند عرف‌ها را برهم می‌زنند و متاسفانه برخی از آثار بحران شدید اعتقادی دارند. استانداردهای مداحی نیز برهم خورده است.

در تولیدات سرود باید جمعی کار کرد نه انفرادی

امید رهبران دیگر آهنگساز حاضر در نشست گفت: روزگار به سمت سرعت در حال حرکت است و ما نسبت به تولید سرود نباید مانند گذشته حرکت کنیم. باید شعر را بازسازی کنیم. سرود باید از حاکمیت درآمده و خصوصی شود که راه‌های مختلفی دارد. سرود مردمی است و قرار نیست حاکمیت بالای سر آن باشد. در تولیدات سرود باید جمعی کار کرد نه انفرادی؛ سفارش دهنده باید تنها موضوع را بیان کند و شاعر و آهنگساز و گروه از همان ابتدای تولید در کنار هم و گروهی باشند.

همه چیز سرود نیست

مهدی زنگنه شاعر و منتقد ادبی اظهار کرد: امیدوارم این جلسات استمرار داشته و به نتیجه عملی برسد. باید گفت که همه چیز سرود نیست، سرود محصولی است که ساختاری دارد و درباره هرچیزی نمی‌توان سرود ساخت. زمانی می‌توان صحبت از آن کرد که حرف یک جماعت باشد نه فرد. آثاری به اسم موسیقی مذهبی در حال ارائه است که دینی نیستند و اگر حواسمان نباشد آسیب‌های آن جدی خواهد بود. باید شورای نظارتی داشته باشیم که فقط مختص به یک نهاد نباشد بلکه همه نهادها در آن حضور داشته باشند و با تغییرات دولتی عوض نشود و کسی هم نتواند از آن سواستفاده کند و کاملاً در یک فضای منطقی آثار بررسی و مجوز دریافت کنند.

سرود-مداحی را نمی‌توان حذف کرد

حسین صیامی مدیر باشگاه سرود نهضت و شاعر بیان کرد: ما نه تنها در تهران بلکه در شهرستان‌ها نیز سرود نداریم و اصل آن در روستاهاست. جریان سرود در دل مردم وجود دارد اما الحمدلله ضریب رسانه ندارد چرا که هرجا ضریب رسانه ورود کرد کار خراب شد. به نظرم نیاز است که به یک نقشه راه برای بدنه سرود برسیم. جریان سرود - مداحی نوظهور است و درگیر یکسری تجربه‌ها و اتفاقات شبیه به این است. اگر معتقدیم مسیر رفته غلط است باید برای آن یک مسیر تازه داشته باشیم اما نمی‌توان آن را به طور کلی حذف کرد.

بسیاری از سرودها مداحی است

شهروز حقی مدرس نیز گفت: سرود با پول حاکمیت تولید می‌شود ولی همه آدم‌ها ایده خود را در آن آزادانه مطرح می‌کنند. حتی موسیقی پاپ که به نظر می‌رسد رهاست این‌طور نیست و هر شعری مجوز نمی‌گیرد. اما در حوزه سرود کسی به دنبال مجوز نبوده است و از کسی اجازه نگرفته‌ایم. کار ساخته شده و اگر گروهی شکل گرفته کار اجرا شده است. به نظرم اگر بخواهیم وارد حوزه مجوز شویم، سرود ماهیت خود را از دست می‌دهد. این چیزی که امروز می‌شنویم سرود نیست بلکه مداحی است. حوزه بالادستی سرود، اجرای کر است و متاسفانه در سال‌های گذشته قبل از این دولت از جشنواره فجر حذف شد در حالی که اتفاق بسیار خوبی بود. ما در دانشگاه رشته‌های مختلفی داریم که افراد در آن فارغ‌التحصیل می‌شوند اما برای مربی‌گری سرود ما رشته نداریم.

غرب در حوزه هنر برای مردم خوراک تولید می‌کند

مهدی استخر شاعر گفت: متاسفانه در بخش انقلاب اسلامی آنقدر روی متعهد بودن فکر شد که روی هنرمند بودن آن فکر نشد. از سوی دیگر سفارش دهنده نیز هنرشناس نیست و کاملاً حکومتی فکر می‌کند و آنچه را که در ذهن دارد فکر می‌کند و به هنر کاری ندارد. از هنر امروز کاملاً دور هستیم و نسبت به هر اتفاق جدیدی موضع داریم که این اتفاق خوشایندی نیست. غرب در حوزه هنر خوراک تولید می‌کند ولی ما این‌طور نیستیم و خوراک مناسب تولید نمی‌کنیم. سرود به صنعت موسیقی ورود نکرده است و مردم هم از آن استقبال نمی‌کنند بنابراین سرود مردمی نیست.

اگر سرود با دل مردم همراه باشد خیلی بیشتر می‌توانیم موفق باشیم

احسان جوادی آهنگساز نیز در پایان بیان کرد: به نظرم موضوعاتی را که آسیب زننده هستند باید از سرود کنار بگذاریم. مخاطب خیلی راحت به موسیقی نگاه می‌کند. اگر با دل مردم همراه شویم خیلی بیشتر می‌توانیم موفق باشیم. موسیقی که به دل مخاطب می‌نشیند الزاماً موسیقی نیست که خیلی پیچیده باشد. اگر بتوانیم کیفیت تولیدات را به نحوی پیش ببریم و سرودی تولید کنیم که مخاطب را خوشحال کند و راضی‌کننده باشد، قطعاً موفق خواهیم بود.