خبرگزاری مهر_گروه استانها: محرم و صفر همواره با برگزاری مراسم‌هایی که گاهاً مختص یک منطقه خاص است همراه بوده و همین آئین‌ها هستند که فرهنگ آن منطقه را شکل می‌دهند.
هر شهر و روستا به سبک و شیوه خود در این ایام عزاداری می‌کند و آیین‌هایی که از سوی مردم هر منطقه برای عزاداری و بازسازی صحنه‌های جان‌سوز کربلا اجرا می‌شود تبدیل به فرهنگ مردم آن منطقه شده است.
اما برخی از این مراسم‌ها مختص یک روز است و در روزهای تاسوعا و عاشورا که عزاداری‌ها به اوج خود می‌رسد بیشتر هستند، چاق چاقو یکی از این آئین‌ها است که در شهرستان سامان برگزار شده، قدمت ۲۵۰ ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
روایات بسیاری در خصوص فلسفه چاق چاقو وجود دارد
کارشناس مسائل فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: در این مراسم مردم سامان شب عاشورا از ساعت ۲۱ به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند و ساعت دو بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ویژه و صف‌بندی با کوبیدن چوب یا سنگ، به هم و «یا علی» گفتن به عزاداری در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و این مراسم به اذان صبح و برگزاری نماز صبح ختم می‌شود.
مهران روستایی تصریح کرد: مراسم به این شیوه است که مردان شهر دو سنگ تخت را در دست می‌گیرند و آن‌ها را با آهنگ خاصی به هم می‌کوبند، گذشتگان در این شهر بر این اعتقاد بوده‌اند که مراسم چاق چاقو یادآور شب عاشورا و زمانی است که امام حسین (ع) بیعتش را از یاران خود برمی‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند، سپس از فرزندانش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.
این کارشناس مسائل فرهنگی گفت: روایات بسیاری در خصوص علت برگزاری مراسم چاق چاقو وجود دارد و در یکی دیگر از روایات آمده است که امام حسین (ع) و یارانشان با کوبیدن سنگ‌ها به هم مانع از رسیدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا یارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نیابند و امید خود را از دست ندهند.
روستایی افزود: یکی دیگر از فلسفه‌های برگزاری مراسم چاق چاقو این است که سیزدهم محرم حرام سال ۶۱ هجری قمری زمانی که عده‌ای از قبلیه بنی اسد، از سرزمین کربلا عبور می‌کردند با تن مبارک شهدای کربلا مواجه شدند و اقدام به خاکسپاری آن‌ها کردند، افراد این قبیله به گروه‌های کوچکی تقسیم شدند و چون هوا تاریک بود عده‌ای از زنان بنی اسد اجساد مطهر شهدا را یافته و با کوبیدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر ساخته و به این ترتیب همه اجساد جمع‌آوری شدند.
وی ادامه داد: بر اساس این باور امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد آزاد شده و در دفن بدن مطهر شهدا یاری رساندند، عده‌ای دیگر نیز بر این باور هستند که واقعه عاشورا و دفن شهدا آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ‌های بیابان نیز بهم خورده و صدا کردند.
نوحه خوانی ترکی در چهارمحال
این کارشناس فرهنگی یادآور شد: در این مراسم نوحه ترکی نیسان سامانی که زبان حال حضرت زینب (س) خوانده می‌شود و شهرستان سامان همه ساله میزبان عده زیادی از استان‌های دیگر است که برای تماشای مراسم چاق چاقو به این شهرستان سفر کرده‌اند.
روستایی بیان داشت: مراسم چاق چاقو در دیگر استان‌های کشور نیز برگزار می‌شود، اما علت اینکه چاق چاقو در شهرستان سامان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و رتبه نخست را دارد این است که سوز و گداز برگزاری آن بیش از سایر نقاط است و سنگینی اشعار آن در این شهرستان جایگاه نخست را برای استان ما به ارمغان آورده و این مراسم را به نام استان ما به ثبت رسانده است.
شب عاشورا همه شهر به عشق اباعبدالله (ع) تا صبح عزاداری می‌کنند
یکی از شهروندان سامانی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: همه مراسم‌های عاشورا و تاسوعا به یک طرف مراسم چاق چاقو به یک طرف، سوز و گدازی که این مراسم دارد وصف ناشدنی است.
حسین درخشان اضافه کرد: وقتی نیمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هیئت چاق چاقو می‌روند، شور و حال عجیبی به مردم دست می‌دهد و همه منتظر هستند تا مراسم برگزار شود، جمعیت جوانان رفته رفته بیشتر و بیشتر می‌شود و صدای سنگ‌ها سکوت شب را در هم می‌شکند.
این شهروند سامانی بیان داشت: زمانی که مردان سنگ‌کوبان راه می‌افتند و با آهنگی حزن‌انگیز نوحه مخصوص این مراسم را به زبان ترکی می‌خوانند، همه شهر مملو می‌شود از غمی سنگین، زنان و کودکان بر بام منازل رفته و یا جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و این مراسم را نظاره می‌کنند و در غم سید و سالار شهیدان اشک می‌ریزند.
درخشان یادآور شد: هیئت‌های چاق چاقو تا هوا تاریک است خیابان‌های شهر را طی کرده و زمانی که به مسجد جامع شهر می‌رسند مؤذن اذان صبح را داده و نماز جماعت در این مکان اقامه می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، فرهنگ‌های عاشورایی خود نشان‌دهنده قدمت و تمدن مردم هر شهر و دیاری ست و لازم است در شناساندن و معرفی این آئین‌ها گام برداشت، چاق چاقو، فرهنگی ۲۵۰ ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده است و طرفداران بسیاری دارد، اما متأسفانه دستگاه‌های فرهنگی استان آنگونه که باید و شاید در معرفی این فرهنگ قدیمی در کشور کار نکرده‌اند و لازم است در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد.
نظر شما