ضرورت هم‌اندیشی دانشگاهیان ایران و ترکیه برای توسعه دیپلماسی علمی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی رییس دانشگاه تهران در دیدار با سفیر جمهوری ترکیه در تهران که در محل دفتر رییس دانشگاه تهران برگزار شد، افزود: برای گسترش همکاری‌های علمی بین‌المللی بین دانشگاه تهران و دانشگاه‌های بزرگ کشور ترکیه علاقمند هستیم تا این همکاری‌ها در همه حوزه‌های علم و رشته‌ها به گونه‌ای توسعه پیدا کند که هر دو کشور اسلامی بتوانیم با به اشتراک گذاشتن نقاط قوت یکدیگر، در زمینه تقویت جایگاه علمی دو کشور هم‌افزایی داشته باشیم.

وی با اشاره به اشتراکات فرهنگی فراوان و روابط فرهنگی نزدیک بین دو ملت ایران و ترکیه، گفت: شرایط جهان می‌طلبد که ارتباطات دو کشور ایران و ترکیه گسترش بیشتری پیدا کند، بویژه با توجه به شرایطی که امروز در غزه شاهد هستیم. تجمع باشکوه مردم ترکیه در حمایت از مردم غزه، نشان‌دهنده تعصب ارزشمندی است که مردم شریف ترکیه نسبت به مسائل کشورهای اسلامی و سرنوشت جهان اسلام دارند.

رییس دانشگاه تهران، افزایش همبستگی و گسترش روابط دو کشور را مستلزم تقویت ارزش‌های مشترک در موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای، فرهنگی و دانشگاهی دانست و تصریح کرد: دولت آیت‌الله رییسی، اولویت خاصی برای توسعه روابط با کشورهای همسایه و کشورهای مسلمان قائل است و گسترش تعاملات دو کشور ایران و ترکیه باعث تقویت جهان اسلام می‌شود.

نقش گسترش همکاری‌های علمی در پایداری، ماندگاری و اثربخشی روابط کشورها

مقیمی با بیان اینکه دانشگاهیان با گسترش همکاری‌های علمی بین‌المللی می‌توانند در پایداری، ماندگاری و اثربخشی روابط کشورها نقش‌آفرین باشند، بیان داشت: اعتقاد داریم برای اینکه دیپلماسی علمی بتواند مایه قوام دیپلماسی سیاسی شود، نیازمند هم‌اندیشی بیشتر سیاستمداران و دانشگاهیان هستیم و در چارچوب این هم‌اندیشی، ضمن یافتن راهکارهایی برای توسعه محتواهای ارتباطات دانشگاهی، نهادسازی‌هایی نیز در این زمینه انجام دهیم.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در تعاملات بین دانشگاهی ایران و ترکیه، با نوعی غفلت مواجه بوده‌ایم، چراکه علی‌رغم همه اشتراکات دو کشور، تعاملات دانشگاه‌های دو کشور اثربخش نبوده است و نظام‌های دانشگاهی ما پیوند قابل توجهی در زمینه‌هایی نظیر فرصت‌های مطالعاتی، ایجاد رشته‌های مشترک و دیگر فعالیت‌های علمی مشترک نداشته‌اند.

انعقاد ۵۳ تفاهم‌نامه بین دانشگاه تهران و دانشگاه‌های ترکیه طی دو دهه اخیر

وی به انعقاد ۵۳ تفاهم‌نامه فی‌مابین دانشگاه تهران و دانشگاه‌های مختلف ترکیه طی دو دهه اخیر اشاره کرد و یادآور شد: وقتی حجم تبادلات و تعاملات علمی دانشگاه تهران با دانشگاه‌های ترکیه در زمینه‌های مختلف اعم از تبادل دانشجو و استاد، تحقیقات مشترک و سایر برنامه‌ها بررسی می‌شود، ملاحظه می‌کنیم که این تعاملات خیلی ناچیز است.

مقیمی افزود: به گونه‌ای که در حال حاضر فقط ۱۵ دانشجو از کشور ترکیه در دانشگاه تهران در رشته‌های علوم انسانی، حقوق و هنرها مشغول به تحصیل هستند و این نمی‌تواند منعکس‌کننده ظرفیت‌های واقعی تعاملات علمی بین دو کشور باشد.

پیشنهاد نهادسازی بین دانشگاه‌های بزرگ ایران و ترکیه

رییس دانشگاه تهران، به یک دهه تجربه تعاملات سازمان‌یافته بین دانشگاه‌های بزرگ ایران و روسیه در قالب برگزاری هفت دوره اجلاس روسای این دانشگاه‌ها در تهران و مسکو اشاره کرد و افزود: در دیدار با سفیر چین در تهران و همچنین رییس دانشگاه نانجینگ نیز در زمینه برگزاری اجلاس روسای دانشگاه‌های بزرگ ایران و چین توافق صورت گرفت؛ که برگزاری این رویداد مشترک یک گام فراتر از انعقاد تفاهم‌نامه‌های بین دانشگاهی برای گسترش روابط علمی است.

وی گفت: ابتکار برگزاری اجلاس روسای دانشگاه‌های بزرگ ایران و سایر کشورها می‌تواند در تعامل با دانشگاه‌های بزرگ ترکیه نیز اجرایی شود.

مقیمی با اشاره به استقرار دبیرخانه اجلاس روسای دانشگاه‌های بزرگ ایران در دانشگاه تهران، از دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، امیرکبیر، شهیدبهشتی، تربیت مدرس، علامه طباطبائی، خواجه نصیرالدین طوسی، الزهراء (س)، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز، اصفهان و صنعتی اصفهان به عنوان ۱۴ دانشگاه عضو این اجلاسیه نام برد و تعاملات و هم‌اندیشی‌هایی که به طور مستمر بین روسای این دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد را مایه هماهنگی سیاست‌ها و پررنگ‌تر شدن نقش دانشگاه‌ها در عرصه‌های مهم نظیر تدوین برنامه هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دانست.

آخرین وضعیت تاسیس شعبه دانشگاه تهران در عراق و گرجستان

رییس دانشگاه تهران در بخش دیگر سخنانش، به برنامه ایجاد شعبه دانشگاه تهران در کشورهای هدف اشاره کرد و با اعلام اینکه کشور ترکیه یکی از کشورهای هدف دانشگاه تهران برای راه‌اندازی شعبه است، گفت: شعبه دانشگاه تهران در دو کشور عراق و گرجستان در آستانه تاسیس است.

وی گفت: همچنین برخی کشورهای حوزه خلیج فارس، شبه قاره هند و آسیای میانه نیز به عنوان کشورهای هدف راه‌اندازی شعبه دانشگاه تهران در نظر گرفته شده‌اند. در پی سفر اخیر رییس‌جمهور کشورمان به آفریقای جنوبی نیز در نامه‌ای به دکتر رییسی، آمادگی دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران برای افتتاح شعبه دو دانشگاه در ژوهانسبورگ اعلام شد.

اعطای امتیاز ویژه به اساتیدی که دانشگاه‌های کشورهای همسایه را برای فرصت مطالعاتی انتخاب می‌کنند

مقیمی خاطرنشان کرد: مشوق‌هایی را برای اساتید تعیین کرده‌ایم که اگر دوره فرصت مطالعاتی را در دانشگاه‌های کشورهای همسایه بگذرانند، مزایایی به ایشان اختصاص پیدا کند. البته برای توسعه پیوندهای دانشگاهی بین ایران و ترکیه لازم است مشوق‌های بیشتری در نظر گرفته شود.

دانشگاه تهران در ۱۳ گروه و رشته علمی در فهرست ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارد

مقیمی در این دیدار، به تشریح جزییات جایگاه جهانی دانشگاه تهران در حوزه‌های مختلف علم نیز پرداخت و گفت: بر اساس رتبه‌بندی موضوعی شانگهای در سال ۲۰۲۳، دانشگاه تهران در رشته منابع آب با رتبه ۳۷ جهانی دارای بهترین رتبه در میان دانشگاه‌های ایرانی است.

وی افزود:براساس همین رتبه‌بندی، حضور دانشگاه تهران در میان ۷۵ دانشگاه برتر دنیا در رشته‌هایی نظیر مهندسی مکانیک، مهندسی پزشکی، مهندسی عمران و مهندسی معدن؛ قرارگیری در بین ۱۰۰ دانشگاه اول دنیا در علوم کشاورزی و رشته‌های علوم و فناوری ابزار و علوم و صنایع غذایی و حضور در فهرست ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا در علوم دامپزشکی و همچنین رشته‌های مهندسی برق و الکترونیک، علوم و مهندسی کامپیوتر، علوم و مهندسی انرژی و علوم و فناوری حمل‌ونقل، زمینه مناسبی برای گسترش همکاری‌های علمی بین‌المللی در این عرصه‌ها ایجاد می‌کند.

بهبود چشمگیر جایگاه جهانی دانشگاه تهران در چند رشته مهندسی، علوم کشاورزی و مدیریت

رییس دانشگاه تهران، رشد علمی چشمگیر در برخی رشته‌های کلیدی را نتیجه همت اعضای هیات علمی و پژوهشگران دانشگاه تهران دانست و توضیح داد: در ویرایش ۲۰۲۲ رتبه‌بندی موضوعی شانگهای شاهد بودیم که دانشگاه تهران در رشته مهندسی مکانیک جزو ۱۵۰ دانشگاه برتر دنیا، در مهندسی عمران جزو ۲۰۰ دانشگاه، در منابع آب جزو ۷۵ دانشگاه، در علوم کشاورزی جزو ۲۰۰ دانشگاه، در مدیریت جزو ۳۰۰ دانشگاه و در علوم و مهندسی محیط زیست جزو ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار داشت.

وی گفت: اما جایگاه دانشگاه تهران در این رشته‌ها بر اساس ویرایش ۲۰۲۳ شانگهای به طور چشمگیری بهبود پیدا کرده است؛ به گونه‌ای که در رشته‌های مهندسی مکانیک و مهندسی عمران در فهرست ۷۵ دانشگاه اول دنیا، در منابع آب در جایگاه ۳۷ دنیا، در علوم کشاورزی جزو ۱۰۰ دانشگاه برتر، در رشته مدیریت جزو ۲۰۰ دانشگاه اول دنیا و در رشته علوم و مهندسی محیط زیست نیز جزو ۴۰۰ دانشگاه اول دنیا قرار گرفته است.

درخواست برای راه‌اندازی گروه زبان ترکی در دانشگاه تهران

پروفسور حجابی کرلانگیچ، سفیر ترکیه در ایران نیز در دیدار با رییس دانشگاه تهران، با اذعان به اینکه دانشگاه تهران یکی از ریشه‌دارترین دانشگاه‌های منطقه است، گفت: دانشگاه تهران برای من جایگاه ویژه‌ای دارد و علاقمندی من به دانشگاه‌های ایران بخصوص دانشگاه تهران، علاقه‌ای وافر است.

وی با اشاره به علاقمندی دولت ترکیه برای تعامل با ایران در زمینه علم و فناوری، به سابقه حضور خود در دانشگاه آنکارا به عنوان معاون این دانشگاه اشاره کرد و گفت: وقتی ارتباط دانشگاهی بین دو کشور مطرح می‌شود، اولین محوری که به ذهن می‌رسد گسترش همکاری‌ها در زمینه تاسیس گروه‌های زبان فارسی و زبان ترکی در دانشگاه‌های دو کشور است. هر چند تاسیس این گروه‌ها موثر است، ولی کافی نیست.

پروفسور حجابی کرلانگیچ افزود: در ترکیه، ۵ دانشگاه دارای گروه زبان فارسی است و هر کدام از این گروه‌ها سالانه حدود ۳۰ دانشجو پذیرش می‌کند. در ایران نیز از سال ۲۰۰۴ تاکنون گروه زبان ترکی در دانشگاه علامه طباطبائی دایر است اما خواسته دولت ترکیه این است که در دانشگاه تهران نیز گروه زبان ترکی راه‌اندازی شود. البته در زمینه‌های مهندسی، کشاورزی و انتقال فناوری نیز علاقمند همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران هستیم.

راه‌اندازی دفتر پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در دانشگاه آنکارا

دکتر الهام امین‌زاده، معاون بین‌الملل دانشگاه تهران نیز در این دیدار، در کنار شکل‌های متداول همکاری‌های بین دانشگاهی نظیر تبادل استاد و دانشجو، اجرای طرح‌های مشترک تحقیقاتی، انتشارات مشترک، راهنمایی مشترک پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و …، از برگزاری هفته فرهنگی دانشگاه‌های ایران و ترکیه، برگزاری نمایشگاه‌های کتب خطی، شکل‌گیری همکاری‌های بین دانشگاهی با محور گردشگری، اعزام اساتید دانشگاه‌های ایران و ترکیه برای فرصت مطالعاتی، راه‌اندازی دفتر پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در دانشگاه آنکارا و راه‌اندازی گروه زبان ترکی در دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران به عنوان محورهای عملیاتی برای گسترش همکاری‌های دانشگاهی ایران و ترکیه نام برد.

دکتر محمودرضا دلاور، مدیرکل اعضای هیات علمی و دانشجویان بین‌الملل دانشگاه تهران نیز از حوزه‌هایی نظیر تغییر اقلیم، آب، مدیریت بحران، کشاورزی، انرژی، خودرو، محیط زیست، بحران مهاجرین، فناوری‌های دیجیتال، فناوری فضایی، فناوری اطلاعات، اینترنت اشیاء، علوم شناختی و مدیریت زمین و کاداست به عنوان عرصه‌های تحقیقاتی مهم مورد علاقه دو کشور یاد کرد و ابراز امیدواری کرد همکاری‌های جدی در زمینه توسعه کرسی‌های مشترک، اقتصاد دیجیتال و توسعه فرهنگی، انجام بازدیدهای علمی و فرهنگی مشترک و آینده‌پژوهی در زمینه علم و فناوری بین ایران و ترکیه رقم خورد.

دکتر فریده علوی رییس دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی، دکتر عبدالمجید اسکندری مدیرکل امور بین‌الملل دانشگاه تهران، دکتر فرزانه اعظم لطفی رییس مرکز پژوهشی آسیا دانشگاه تهران (UTARC) و دکتر سید طاها مرقاتی حقوقدان و دانشیار دانشگاه تهران نیز به بیان دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود برای توسعه روابط علمی بین ایران و ترکیه پرداختند.