غلامحسین ساربان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه استان خراسان رضوی بیش از ۹۲ هزار هکتار مزارع زعفران در اختیار دارد که معادل ۷۶ درصد وسعت مزارع زعفران کشور است، گفت: بالغ بر ۱۱۹ هزار خانوار بهره بردار زعفران در این استان مشغول فعالیت هستند و باید اظهار کرد که هر یک هکتار مزرعه زعفران برای ۲۱۰ نفر (روز) شغل ایجاد می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: این گیاه به شدت به دو متغیر دما و بارندگی وابسته است، در سال‌هایی که دما متناسب بوده و بارندگی‌های خوبی رخ می‌دهد شاهد عملکرد بسیار خوبی هستیم، به عنوان مثال در سال ۱۳۹۸، ما ۳۲۸ تُن زعفران در خراسان برداشت کردیم و در سال ۱۴۰۰ که بارندگی ۱۱۹ میلیمتر ثبت شد و گرما حادث شد، عملکرد ما ۱۴۸ تن ثبت شد.
وی گفت: در سال جاری پیش بینی ما برداشت ۲۰۰ تن طلای سرخ بود که متأسفانه با توجه به سرمای سخت دی ماه گذشته که پرفشار سیبری وارد خراسان رضوی شد و دمای منفی ۲۸ و ۶ دهم درجه در استان ثبت شد خسارت جدی به محصولات کشاورزی وارد شد که همان زمان برآورد ما این بود که بیشترین خسارت به زعفران وارد می‌شود.
سرما و کاهش شدید بارندگی از عوامل کاهش تولید زعفران امسال
ساربان اضافه کرد: در زمانی که سرما شدت پیدا می‌کند، زعفران قابلیت فعالیت ندارد و پیاز رشد نمی‌کند، از طرف علی رغم پیش بینی‌های خوب بارندگی شاهد بارندگی در استان نبودیم و میزان بارندگی به ۱۱۱ میلیمتر رسید که نسبت به دوره آماری ۵۳ و ۶ دهم درصد کاهش داشت و بر اساس همین اتفاقات با وجود اینکه برداشت ما از ۱۵ مهرماه آغاز شده است و تا ۱۰ آذرماه ادامه خواهد داشت، اما نتایج نشان از کاهش شدید عملکرد دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: این کاهش نسبت به سال‌هایی که روال عادی آب و هوایی و بارندگی دارد ۵۰ درصد و نسبت به سال گذشته پیش بینی می‌کنیم ۲۰ درصد کاهش تولید در زعفران استان را شاهد باشیم به همین دلیل برآورد می‌کنیم حداکثر محصول تولیدی ۱۵۰ تن باشد.
وی با بیان اینکه زعفران باید در اقلیم‌هایی کشت شود که شرایط مناسب‌تری دارند، گفت: در اقلیم‌های مرتفع استان ممکن است از هر ۷۵ کیلوگرم گل، یک کیلوگرم زعفران تولید شود و این عدد در دشت‌ها به ۱۰۵ تا ۱۱۰ کیلوگرم گل می‌رسد. توصیه می‌شود این گیاه در جایی کشت شود که آب به حد کافی وجود دارد زیرا زعفران گیاهی است که به ازای هر متر مکعب آب، درآمد بیشتری ایجاد می‌کند.
ساربان گفت: زمانی که قیمت زعفران ۴۰ میلیون تومان بود، به ازای هر مترمکعب آب، ۴۰ هزار تومان و امروز که این عدد به ۷۰ میلیون تومان رسیده است، به ازای هر متر مکعب آب ۷۰ هزار تومان درآمد ایجاد می‌کند. اینکه زعفران به آب احتیاج ندارد اشتباه است، بلکه ما در زعفران به حدود ۴ هزار متر مکعب آب در هر هکتار نیاز داریم اما در سال‌هایی که بارندگی خیلی عالی باشد، این حجم به ۳ هزار مترمکعب نیز می‌رسد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر زعفران در نقاطی کشت می‌شود که از نظر آبی دچار کمبود است، اظهار کرد: تصور کشاورز این است که آب را از نقطه‌ای دیگر خریداری و به محل کشت انتقال می‌دهیم، حتی برخی سال‌ها مسؤولین محلی اصرار دارند که اعتباری جهت آبیاری با تانکر فراهم شود؛ این کار در هیچ مرجع علمی توصیه نشده به همین دلیل توصیه می‌کنیم که افزایش سطح زیر کشت راه حل مناسبی نیست و باید به سمت مزارع آرمانی زعفران حرکت کنیم تا حداقل ۱۰ کیلوگرم در هکتار تولید کنیم.
وی تصریح کرد: در خراسان رضوی که آب ته نشین شده در موضوع زعفران باید به دنبال افزایش عملکرد در واحد سطح باشیم. خراسان رضوی رکوردهایی تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار ثبت کرده و کشاورزان متوسط به بالا به راحتی ۶ تا ۸ کیلوگرم برداشت دارند، طی همین سالی که وضعیت خراب بوده است کشاورزانی هستند که تا ۱۰ کیلوگرم تولید می‌کنند.
ساربان در خصوص دیگر مشکلات مزارع زعفران در خراسان رضوی به موضوع علف‌های هرز اشاره کرد و گفت: این گیاه قدرت رقابت با علف‌های هرز را ندارد و تنها راه کنترل علف‌های هرز در مزارع زعفران، راه علمی است، ما به جای اقدامات علمی در مزارع به دنبال افزایش سطح زیر کشت هستیم، این کار گره گشا نیست و به همین دلیل جهاد کشاورزی از افزایش سطح حمایت نمی‌کند و توصیه می‌کنیم کشاورزان کاشت کمتری داشته باشند.
نیروی کار توانایی افزایش سطح زیر کشت را ندارد
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اضافه کرد: در گذشته برداشت زعفران در واحد سطح جریب بود که هزار و ۷۲۰ مترمربع است و از هکتار کمتر بود، اما الان کشاورزی داریم که می‌خواهد ۲۰۰ هکتار کشت زعفران انجام دهد که در خراسان رضوی کارگر برای جمع آوری گل زعفران در این سطح نداریم و زعفران اگر قبل از طلوع آفتاب برداشت شود، درجه رنگ دهی آن ۳۲۰ درجه است و به ازای هر یک ساعت حضور در معرض آفتاب ۱۰ درجه رنگ دهی آن کاهش پیدا می‌کند.
وی گفت: در سال ۱۳۵۳ خراسان در هر هکتار ۶ کیلوگرم زعفران برداشت می‌کردیم که اینک این عدد در سال‌های خوب به ۳ کیلو و ۵۰۰ گرم و در سال‌هایی که شرایط آب و هوایی همراهی نکرده است این رقم به کمتر از ۲ کیلوگرم نیز رسیده است.
ساربان در پاسخ به این سوال که زعفران در خراسان از یک کشت به یک فرهنگ عمومی تغییر هویت پیدا کرده است و چه راهکاری برای رونق آن وجود دارد؛ به اهمیت آموزش اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه تمام هزینه‌های آموزش توسط جهاد کشاورزی پرداخت می‌شود به آموزش اهمیتی قائل نیستند، تمام مزارع بزرگ و یکپارچه باید کارشناس داشته باشند و کارشناس بر اساس عملکرد آن در مزرعه حق الزحمه دریافت کند تا به این صورت عملکردهای تولید ارتقا پیدا کند. در واقع همه کار با دولت نیست، بلکه شما اگر فرزندتان را به مدرسه می‌فرستید، کلاس‌های خصوصی برای ارتقای سطح علمی او هم برگزار می‌کنید، ما نتوانستیم کارشناسان بخش کشاورزی را به درستی جذب کنیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اضافه کرد: از طرفی جمعیت کارشناسان شاغل دولت در حال کاهش است و امکان اینکه همه افراد را به طور مطلوب آموزش دهد فراهم نیست و کشاورز خود باید از آموزش بیشتر استقبال کند، در هر منطقه‌ای کشاورزان پیشروی فعالی وجود دارند که از یک مهندس کشاورزی زعفران را بهتر می‌شناسند و هم بهتر می‌توانند صحبت کنند.
وی گفت: همه باید تلاش کنند تا بتوانیم علم را گسترش دهیم، رسانه در جای خود، دانشگاه‌ها با اولویت بیشتر در جای خود کمک کنیم تا علم کشاورزی به نحو مطلوب در هر منطقه گسترش پیدا کند، اما واقعیت این است که ما کلاس‌هایی هم برگزار می‌کنیم، جمعیت کشاورز به سه دسته تقسیم می‌شوند، برخی استقبال می‌کنند، برخی مدعی هستند وقت چنین کاری ندارند و برخی دیگر جوان دارای مدرک تحصیلی عالی از حضور در کلاس امتناع می‌کند و پدر کشاورز پیر خود را روانه کلاس می‌کند که برای این افراد آورده‌ای این کلاس‌ها نخواهد داشت. اگر جوانان تحصیل کرده وارد بخش کشاورزی شوند، می‌توانیم اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.
پسته و زعفران؛ ۳۰ هزار میلیارد تومان درآمد ناخالص بخش کشاورزی استان را دارند
ساربان بزرگترین مساله بخش کشاورزی را پایین بودن بهره وری دانست و گفت: بهره وری به معنای این است که کار خوب را خوب انجام دهیم؛ کشاورزی شغل بسیار خوبی است به شرط اینکه کار را خوب انجام دهیم، کشاورزی که یک هکتار زعفران داشته باشد و بتواند سطح برداشت را از واحد سطح ارتقا دهد به حمایت دولت هم نیازی ندارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص جایگاه زعفران در کشاورزی استان اظهار کرد: در خراسان رضوی زعفران دومین محصول پس از پسته است که بیشترین ارزش اقتصادی را برای استان ایجاد می‌کند، در شرایطی مانند سال جاری و قیمت‌هایی که وجود دارد، پسته با حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان رتبه اول و زعفران با حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان رتبه دوم تولید ناخالص استان را دارد.
وی اضافه کرد: این دو محصول ۳۰ درصد درآمد ناخالص بخش کشاورزی استان را به خود اختصاص داده‌اند و همچنین در حوزه صادرات نیز در سال‌هایی که تولید در وضعیت بهتری است تا ۲۴۰ تن در سال صادرات انجام می‌شود، البته در شش ماهه اول امسال صادرات زعفران رشد داشته است.
نظر شما