به گزارش خبرنگار مهر، تدوین سند هوش مصنوعی در معاونت علمی ریاست جمهوری، از سال ۹۸ در معاونت آغاز شد و نهایتاً سال ۱۴۰۰ نسخه اولیه سند آماده شد و در حال حاضر پیش نویس این سند در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال بررسی است. بعد از تصویب سند در شورا و حداکثر طی ۶ ماه، «مرکز ملی هوش مصنوعی» موظف است با همکاری دستگاههای مرتبط برنامههای ملّی کاربست هوش مصنوعی در حوزههای کاربردی اولویتدار را تهیه و به اطلاع ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برساند.
تدوین سند راهبرد ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران گام مهمی برای استفاده بهینه از ظرفیتهای هوش مصنوعی برای تقویت بنیانهای علمی و پژوهشی در راستای پیشرفت کشور در همه عرصههای مرتبط با حکمرانی ملی، منطقهای و ارتباطات جهانی است. همچنین نقش هوش مصنوعی در همه قلمروهای مرتبط با مدیریت شهری، فرایندها و تعاملات صنعتی، کشاورزی، خدماتی و تنظیم نظام مند روابط بین دستگاهی و همچنین ارتباط هوشمند با همه عناصر مرتبط با کسب و کارها و همه حوزههای علم و دانش مرتبط با سلامت و درمان، امنیت غذایی، محیط زیست و هوای پاک، ترابری زمینی، ریلی و هوایی و البته امور مرتبط با صنایع مهم و راهبردی اعم از هوافضا، زیست فناوری، نانو، علوم شناختی و سایر عرصههای علم و فناوری، منشأ تغییرات و تحولات بزرگ است.
اگر در دورهای صنعت نفت، صنعت برق و فناوری اطلاعات باعث تحول همهجانبهی صنعت شد، امروزه یکی از مهمترین حوزههای فناورانهای که با توجّه به گذشته، حال و آینده تحوّلآفرین خود بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است، علوم و فناوری های هوش مصنوعی است. با عنایت به ذات فناوریهای نوین و مزیتهای حاصل از پیشگامی در این فناوری ها، کشورهای بسیاری، بر هوش مصنوعی و کارکردهای آن در بخشهای مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متمرکز شدهاند.
کشور ما نیز، یکی از کشورهای پیشرو در زمینهی خلق دانش و انتشار مقالات علمی در حوزه هوش مصنوعی است و توسعهی زیستبوم کسبوکارهای نوپا و شکلگیری شرکتهای دانشبنیان این حوزه، نشان میدهند که با برنامهریزی منسجم و جامع، میتوان دستاوردهای قابل توجهی را از توسعهی هوش مصنوعی در کشور انتظار داشت.
بدون شک برای ارتقای جایگاه کشور در حوزه هوش مصنوعی و کسب جایگاه خود از بازارهای جهانی و رسیدن به جمع کشورهای برتر دنیا، راه پرفرازونشیبی در پیش است و لازمهی آن بالا بردن کیفیت زندگی، رضایتمندی جامعه، خودباوری، رشد اقتصادی، توانمندسازی نیروی انسانی، توجه ویژه به نخبگان، فرهنگسازی، ترویج و آموزش مفاهیم و مبانی علمی، تسهیل فضای کسبوکار، توجه ویژه به بخش خصوصی، تسهیل انتقال فناوری و توسعهی فناوریهای زیرساختی و تنظیمگری متناسب با الزامات این حوزه است.
جایگاه ایران در هوش مصنوعی در افق ۱۴۱۲
براساس آنچه که به عنوان چشم انداز در پیش نویس سند هوش مصنوعی معاونت علمی آمده، ایران در افق ۱۴۱۲ باید با برخورداری از زیستبوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور مبتنی بر اصول و ارزشها، اتکا بر قابلیتها و توانمندیهای ملی و تعاملات بینالمللی، بین کشورهای پیشرو هوش مصنوعی دنیا قرار بگیرد و با استفاده از این فناوری در حکمرانی، موضوعات کلان کشور، ثروتآفرینی و رفاه اجتماعی بیشترین بهرهوری را ایجاد کند.
توسعه سرمایه انسانی متخصص و متعهد متناسب با قرار گرفتن در جمع کشورهای پیشرو، ارتقا و تأمین زیرساختها با تاکید بر زیرساختهای شبکه ملی اطلاعات و کلانداده، زیرساختهای پردازشی و مدلهای بزرگ چندوجهی بومی با رویکرد شتابدهی به پیشرفت هوش مصنوعی و کاربردیسازی آن، رشد و جهش مداوم تولیدات فکری، علمی و فناورانه و تبدیل شدن به قطب تحقیقاتی هوش مصنوعی منطقه با هدف رفع نیازهای کشور و مرجعیت بینالمللی حداقل در یکی از شاخههای این حوزه و ارتقای رقابتپذیری اقتصادی کشور با استفاده از هوش مصنوعی در سطح بازار داخلی و جهانی و دستیابی به رشدهای جهشی در اقتصاد هوش مصنوعی از جمله اهداف کلان عنوان شده است.
استفاده از مزایای هوش مصنوعی برای تحریک رشد اقتصادی، اشتغال و نوآوری
سیاستهای راهبردی این سند در ۱۴ ماده تنظیم شده که عبارت است از جهت دهی هوش مصنوعی در مسیر پیشرفت مبتنی بر ارزشهای اسلامی ایرانی با توجه به اولویتهای مرتبط با نیازهای اساسی زندگی، ضرورت نظارت و مراقبت بر تصمیمات و خودمختاریِ هوش مصنوعی که موجب ضرر به فرد و جامعه میشود، پیشبرندگی و فرصتآفرینی برای زیستبوم هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران در روابط و تعاملات بینالمللی، تقدم و اولویت طرحها و کاربستهای هوش مصنوعی با دامنهی فراگیر و اثرگذاری بالا، زنجیرهی کامل، متوازن، رقابتی و توانمند در چرخه ایده تا ثروت (مصرف) هوش مصنوعی، توجه به مسئولیتپذیری هوش مصنوعی، تقویت مردممحوری و روحیه تعاون در توسعه هوش مصنوعی، التزام به توسعه فناوری هوش مصنوعی در عین اهتمام به رعایت اخلاق، کرامت انسانی و حفظ حریم خصوصی، اولویت دهی به کاربردی شدن هوش مصنوعی برای حل چالشهای ملی، استفاده از مزایای هوش مصنوعی برای بهبود خدمات و مأموریتهای عمومی، استفاده از مزایای هوش مصنوعی برای تحریک رشد اقتصادی، اشتغال و نوآوری، توجه به مخاطرات هوش مصنوعی و صیانت از ارکان سرمایه انسانی از قبیل حافظه انسانی، اعتماد به نفس، کسب دانش و یادگیری و خلاقیت و نوآوری در مواجهه با هوش مصنوعی، توجه به گسترش روابط انسانی و پرهیز از کاهش روابط اجتماعی طبیعی و رفتارهای کلیشهای در توسعه هوش مصنوعیو توجه به بکارگیری هوش مصنوعی جهت گسترش عدالت فراگیر، حکمرانی نظاممند، هشداردهنده و اقدامکننده هوشمند.
راهبردها و اقدامات ملی؛ از شبکه سازیهای بین المللی تا تجاری سازی محصولات فناورانه
در این سند راهبردها و اقدامات ملی در ۷ بخش زیرساختهای حکمرانی، آموزش و پژوهش، زیرساخت داده و پردازش، توسعه محصولات فناوری و تجاری سازی، توسعه بازار، تعاملات بین المللی، ترویج و فرهنگسازی در نظر گرفته شده است.
در بخش زیرساختهای حکمرانی بر ارتقای زیرساختهای قانونی، تنظیمگری، و استانداردها برای جهتدهی، شتابدهی، و گسترش هوش مصنوعی تاکید شده و برای رسیدن به آن راهکارهایی چون تسهیل بهره برداری انتفاعی و غیر انتفاعی از دادههای تولیدی کشور از طریق اصلاح قوانین و مقررات موجود و به رسمیت شناختن مالکیت و حق بهره برداری انتفاعی هر شخص یا نهاد بر دادههای تولیدی خود با حفظ ملاحظات امنیت ملی و رعایت حریم خصوصی، تدوین لوایح قانونی مورد نیاز بهمنظور ایجاد زیرساختهای حقوقی مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی در کشور از قبیل تعیین مسئولیتپذیری فردی و اجتماعی هوش مصنوعی خودمختار و رعایت حریم خصوصی، پاسخگویی و عدم تبعی، تدوین استانداردهای مربوط به مالکیت، تولید، نگهداری، تبادل، و بهاشتراکگذاری داده و همچنین ایمنی و امنیت سیستمها و خدمات هوش مصنوعی و اصلاح قوانین لازم در حوزه مالکیت فکری تولیدات مبتنی بر هوش مصنوعی و ثبت اختراعات این حوزه و تسهیل در ایجاد سامانههای شناسایی خروجیهای این حوزه از طریق ابزارهایی مانند تَهنقش پیشنهاد شده است.
در بخش آموزش و پژوهش، ساماندهی آموزش، پژوهش و مهارتافزایی بهمنظور ارتقای نیروی انسانی مؤثر با رعایت تناسب بین پرورش نیروی انسانی در مرزهای دانش و آموزشهای مهارتی به عنوان اولویت مطرح شده و راهکارهایی چون حمایت از فعالیتهای پژوهشی هوش مصنوعی و جهت دهی به آنها در راستای اولویتها، نیازمندیها و حل چالشهای ملی، پیشبری تحقیقات در حوزه علوم پایه و علوم انسانی مرتبط با هوش مصنوعی به منظور فهم نسبت انسان و جامعه با هوش مصنوعی و نظریهپردازی و حمایت از این مقوله در مراکز دانشگاهی و حوزوی، پیشبری تحقیقات در حوزه علوم اسلامی مرتبط با هوش مصنوعی با تاکید بر فقه و اخلاق هوش مصنوعی و نظریهپردازی آن و حمایت از این مقوله در مراکز دانشگاهی و حوزوی، طراحی و اجرای پژوهشهای ضروری برای سنجش تأثیر تعامل دوسویه هوش مصنوعی و جسم و جان انسان بر یکدیگر و بررسی تأثیر توسعه هوش مصنوعی بر عملکردهای شناختی، احساسی، اخلاقی و معنوی انسان و پیامدهای اجتماعی و اصلاح نظام آموزشی کشور به منظور تقویت مزیتهای انسان در برابر هوش مصنوعی و اجتناب از رقابت نابرابر انسان و هوش مصنوعی، همچنین تبدیل تهدیدهای هوش مصنوعی به فرصتی برای ظهور وجوه انسانی برای اجرایی کردن این اولویت تعیین شده است.
توسعه بینرشتهایهای هوش مصنوعی
تدوین منابع آموزشی و ارائه آموزشهای مربوط به حوزههای فناورانه هوش مصنوعی و کاربردهای آن در مقاطع مختلف تحصیلی، از جمله دوره متوسطه و دانشگاه، حمایت از برگزاری دورههای آموزشی و مهارت آموزی فشرده برای توانمندسازی نیروی انسانی متخصص در حوزه هوش مصنوعی، تقویت دانش عمومی استفاده از راهکارهای هوش مصنوعی با ارائه بستههای آموزشی تخصصی برای آموزش و بازآموزی شاغلین کشور، حمایت از انجمنها و اجتماعات علمی و صنعتی حوزه هوش مصنوعی به منظور هم افزایی و تبادل دانش و تجربیات، توسعه بینرشتهایهای هوش مصنوعی در حوزههای اولویتدار سند، حمایت از تأسیس و گسترش اندیشکده ها، کانونهای فکری و حلقههای میانی در حوزه هوش مصنوعی و حمایت از تحقیق و توسعه در خصوص موجودات زنده هوشمند در فضای بین رشتهای هوش مصنوعی و علوم شناختی از دیگر موارد مطرح شده در بخش آموزش و پژوهش به شمار میرود.
تاکید بر توسعه بومی مدلهای زبانی بزرگ چندوجهی در هوش مصنوعی
در بخش «زیرساخت داده و پردازش»، ارتقای زیرساختهای داده و پردازش در جهت نگهداری دادههای بزرگ و ارتقای کیفیت، دسترسی، و امنیت دادههای داخلی و تسهیل بهره برداری شرکتها و نخبگان از ظرفیتهای دادهای و امکانات دادهپردازی به عنوان راهبرد اصلی معین و ایجاد دادگان، پیکره، کلانداده و محیطهای مشترک عمومی برای آموزش و آزمون، محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی، گسترش زیستبوم دادهباز در راستای پیشرفت فناوری هوش مصنوعی، تهیه فهرست دادههای دولتی و عمومی مورد نیاز برای آموزش و آزمون محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی مبتنی بر تقاضای شرکتهای مرتبط و تسهیل دسترسی شرکتهای این حوزه به آن دادهها بهمنظور آموزش و آزمون محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی، کمک به فراهم شدن زیرساختهای پایه هوش مصنوعی به منظور تولید، نگهداری و پردازش داده به ویژه سخت افزارهای تخصصی هوش مصنوعی، حمایت از ایجاد زیرساختهای اشتراکی پردازشی هوش مصنوعی و تسهیل دسترسی نخبگان و شرکتها، توسعه توان طراحی و ساخت سخت افزارهای اختصاصی هوش مصنوعی، گردآوری و آمادهسازی اسناد (متنی، تصویری و …) بومی حوزه تمدنی ایران و اسلام بهمنظور توسعه آموزش هوش مصنوعی مبتنی بر این منابع و حمایت از توسعه بومی مدلهای زبانی بزرگ چندوجهی در هوش مصنوعی به ویژه مدلهای متناسب با زبان و فرهنگ ایرانی-اسلامی به عنوان اقدامات در این حوزه تعیین شده است
تسهیل توسعه کسبوکار و تجاریسازی محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی
در بخش «توسعه محصولات فناورانه و تجاریسازی»، حمایت از توسعه فناوری و تجاریسازی دستاوردها با تاکید بر تسهیل فعالیتهای کارآفرینانه به عنوان راهبرد و ترغیب شرکتهای بزرگ و صنایع به منظور شبکهسازی و بهرهگیری از ظرفیت شرکتهای نوپا و دانشبنیان برای کاربست ابزارها و راهکارهای حوزه هوش مصنوعی، حمایت از تجاری سازی طرحهای بدیع و دارای نوآوری جهانی در حوزه هوش مصنوعی، حمایت از توسعه آزمایشگاهها و ایجاد شبکهی آزمایشگاهی هوش مصنوعی، حمایت از ایجاد و توسعه سکوها، میان افزارها، کتابخانهها، و جعبهابزارهای نرمافزاری متناسب با نیازهای ملی و منطقهای، حمایت از توسعه توان فناورانه در حوزههای راهبردی هوش مصنوعی قابل اعتماد، توضیحپذیر، روشهای کمهزینه یادگیری ماشینی، هوشهای مصنوعی مولد، تصمیمگیر و تعاملی، حمایت از ایجاد و گسترش نهادهای حمایتی اختصاصی هوش مصنوعی از قبیل مراکز نوآوری، شتابدهندهها، پارکها، مراکز رشد، و مراکز تحقیقات صنعتی در زیست بوم نوآوری کشور، ایجاد محیطهای حقیقی و مجازی آزمون تنظیمگری بهمنظور فراهمآوری زیرساخت بهرهبرداری آزمایشی محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی در مقیاس محدود، ایجاد دالانی بهمنظور تسهیل توسعه کسبوکار و تجاریسازی محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی و توسعه سرمایهگذاری در کسبوکارهای فناور این حوزه از طریق توانمندسازی سرمایهگذاران خطرپذیر بخش خصوصی به عنوان اقدامات لازم مشخص شده است.
تسهیل جذب پروژههای بینالمللی در حوزه هوش مصنوعی
همچنین توسعه بازار ساماندهی و توسعه بازار محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی با تأکید بر نقش شرکتهای بزرگ به عنوان یکی دیگر از راهبردها تعیین و مواردی چون توصیف و ارزیابی نیروی کار هوش مصنوعی، حمایت از برگزاری جوایز ملی محصولات و خدمات برتر هوش مصنوعی، تسهیل جذب پروژههای بینالمللی در حوزه هوش مصنوعی با تاکید بر شکلگیری مجموعههای تخصصی فعال در جذب، شکست و توزیع این پروژهها بین متخصصان کشور به منظور ارزشآفرینی و نگهداشت متخصصان، حمایت از شرکتهای بزرگ داخلی برای ارائه خدمات و محصولات هوش مصنوعی رقابتپذیر در عرصههای بینالمللی، حمایت از تشکیل کنسرسیوم و همکاری شرکتهای فناور در طول زنجیره ارزش در جهت تولید راهکارهای یکپارچه و دستیابی به مقیاس اقتصادی و ارتقای سرویسهای دولتی و خدمات عمومی مبتنی بر هوش مصنوعی به عنوان اقدامات مد نظر در این بخش عنوان شده است.
«ارتقای تعامل و شبکه سازیهای بین المللی در حوزه هوش مصنوعی» به عنوان راهبرد دیگر تعیین شده است و همکاری در ایجاد یا گسترش اتحادهای بینالمللی هوش مصنوعی در مشارکت با کشورهای همسو و پیشرو، تدوین و انعقاد قراردادهای همکاری میان کشوری در حوزههای مرتبط با حکمرانی، مالکیت، و به اشتراکگذاری داده، توسعه همکاریهای مشترک با کشورهای هدف به منظور انتقال فناوری و تجارت محصولات و خدمات از طریق تعریف پروژهها و سرمایهگذاریهای مشترک، ایجاد مراکز تحقیقاتی، سکوها، و محیطهای آزمون مشترک در حوزه هوش مصنوعی، عضویت و مشارکت فعال در مجامع علمی مرتبط منطقهای و بینالمللی و نقش آفرینی فعال در تدوین استانداردها، توافقات و جریانسازیهای بینالمللی از اقدامات مورد انتظار در این بخش به شمار میرود.
ترویج، فرهنگسازی و ارتقای سواد عمومی بهمنظور گسترش استفاده صحیح از فناوری هوش مصنوعی در صنعت، دولت و جامعه متناسب با فرهنگ اسلامی به عنوان راهبرد آخر مشخص شده و در همین راستا تاکیده شده که ترویج استفاده صحیح از دستاوردها و کاربردهای حوزه هوش مصنوعی با بهرهگیری از ظرفیت مدارس، دانشگاهها، رسانههای عمومی و فضای مجازی، حمایت از برگزاری مسابقات، همایشها، کارگاهها و نشستهای علمی و ترویجی، آگاه سازی و ارتقای سطح دانش مدیران بخش عمومی نسبت به اهمیت، ملزومات، کاربردها و چشمانداز آینده هوش مصنوعی، درک و تبیین آثار و تبعات مثبت و منفی اجتماعی و اخلاقی هوش مصنوعی و نظام مند کردن بهرهگیری از هوش مصنوعی در جهت هوش انسان اله و استفاده از هوش مصنوعی برای گسترش ارزشهای اخلاقی، حقوقی و اجتماعی مبتنی بر اصول و ارزشهای تمدن نوین اسلامی در دستور کار متولیان قرار گیرد.
اولویتهای ملی بهکارگیری هوش مصنوعی
اولویتهای هوش مصنوعی، مبتنی بر نیازهای اساسی انسان با هدف استقرار تمدن نوین اسلامی، مزایا و موضوعات راهبردی کشور انتخاب شدهاند.
محورهای اولویتدار و کلانپروژههای بهکارگیری هوش مصنوعی دو بخش الف و ب بهصورت زیر است:
در ماده دیگری از پیش نویس این سند به سازوکار اجرایی و نظارت بر اجرای سند اشاره شده است که جزییات آن به شرح زیر است؛
۱- شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت کلان بر اجرای این سند را بر عهده دارد.
۲- ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور مسئولیت رصد، پایش و نظارت این سند را در تعامل به شورای راهبری هوش مصنوعی و مرکز ملی هوش مصنوعی بر عهده داشته و پیشنهاد بازنگریهای لازم در سند و گزارش کلان مربوطه را در فواصل زمانی مشخص به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد نمود.
۳- به منظور برنامهریزی، هماهنگی، نظارت، پایش شاخصها و تسهیل اجرای سند، «مرکز ملی هوش مصنوعی» وابسته به معاونت علمی، فناوری، و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری تشکیل میشود.
۴- شورای راهبری هوش مصنوعی مسئولیت راهبری اجرائی شدن سند ملی هوش مصنوعی را بر عهده خواهد داشت.
۵- رئیس مرکز بالاترین مقام اجرایی مرکز است که به پیشنهاد معاون علمی، فناوری، و اقتصاد دانشبنیان و با حکم رئیس جمهور، به مدت ۴ سال به این سمت منصوب میشود و انتصاب مجدد ایشان بلامانع است.
۶- دولت موظف است بودجههای مورد نیاز این سند را متناسب با تحقق اهداف و شاخصهای این سند در قالب یک ردیف مستقل در لوایح بودجه سنواتی پیشبینی نماید.
همچنین در یک تبصره اینطور مطرح شده است که دستگاههای دولتی مجاز هستند در راستای اجرای این سند بخشی از منابع مالی خود را برای توسعه علم و فناوری حوزه هوش مصنوعی در حوزه مأموریت شان اختصاص دهند.
وظایف مرکز ملی هوش مصنوعی؛ از حمایت مادی از فناوران تا شرکتها تا تعیین مأموریتهای بخشی
وظایف مرکز ملی هوش مصنوعی در ۸ بخش تدوین شده که عبارت است از تقسیم وظایف کلی دستگاهها و تعیین مأموریتهای بخشی و هماهنگی آنها با شناسایی و بهرهگیری از زیرساختهای نهادی و ساختاری کشور برای پیادهسازی این سند، حمایت مادی، معنوی، علمی و تسهیلگری از فناوران و شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی، شرکتهای ارائهدهنده خدمات، صندوقهای تأمین مالی، طرحهای فناورانه و تجاریسازی آنها، ایجاد زیرساختهای مالی، فیزیکی، خدماتی، پشتیبانی، نرمافزاری، تجهیزاتی و فضاهای تولید نیمهصنعتی و صنعتی، تسهیل ارائه خدمات توسعه فناوری و تجاریسازی با تأمین منابع، امکانات و زیرساختهای موردنیاز مجریان پروژهها و کارگزاران خدمات فناوری بخش خصوصی و تدوین نقشه راه اجراییسازی سند شامل ارائه برنامههای عملیاتی به منظور اجرای اقدامات سند، تعیین دستگاههای مسئول و همکار اجرای برنامهها.
همچنین ایجاد سامانههای اطلاعاتی شرکتها و محصولات و خدمات تخصصی، ایفای نقش بهعنوان بازوی تخصصی نیازسنجی، اولویتگذاری، جهت دهی و آینده پژوهی در حوزه هوش مصنوعی کشور و ارائه زمانبندی اجرای برنامهها و بودجه مورد نیاز اجرای آنها، ارائه نقشه راه اجراییسازی سند به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور حداکثر شش ماه پس از ابلاغ سند و ارائه گزارش سالانه ارزیابی اجرای سند به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور از دیگر وظایف مرکز به شمار میرود.
مرکز موظف است ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ سند، عناوین شاخصهای سند در چهار سرفصل شاخصهای ورودی، فرایندی، خروجی و پیامدی شامل زیرساخت، نیروی انسانی، خدمات و پژوهشها را تدوین کرده و به تایید ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برساند.
گفتنی است؛ با حکم رئیسجمهور، ماموریت تشکیل «شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوشمصنوعی» به روح الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان محول شده است.
نظر شما