استمرار خشکسالی با بارش های دیرهنگام در اردبیل

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - عادله جوادزاده: مدیریت منابع آب در کشور و به تبع آن در استان اردبیل در دو دهه اخیر بی نتیجه مانده و ما شاهد استقرار صنایع آب بر به ویژه در شهرک‌های صنعتی شماره یک و دو اردبیل و نواحی صنعتی شهرستان‌ها هستیم که سهم عمده‌ای در زوال منابع آبی اردبیل دارند.

بارش‌های چند روز گذشته در اردبیل که بسیار اندک بود، خبر از استمرار خشکسالی می‌دهد و به رغم آغاز بارش برف و کولاک در مرکز استان و شهرستان‌ها هنوز هم سایه سنگین خشکسالی بر سر زمین سنگینی می‌کند.

امروز گرچه آسمان سفره سخاوت خود را بر زمین تفتیده گسترده است اما در روزهای اخیر اخبار خوشایندی از ترمیم سفره‌های زیرزمینی آب به گوش نمی‌رسد.

مدیریت خشکسالی در اردبیل با ورود وزارت نیرو

ورود وزارت نیرو برای مدیریت خشکسالی و کمبود منابع آب در روزهای اخیر قطعی شده و رئیس حوضه آبریز رودخانه ارس اعلام کرده است؛ وزارت نیرو و شرکت‌های آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب استان اردبیل برای کنترل و مدیریت خشکسالی‌های پی‌درپی چندساله در این استان اقدام‌هایی را به انجام رسانده‌اند.

احمد قندهاری خاطرنشان کرد: به منظور کنترل و مدیریت خشکسالی‌های پی‌درپی چند ساله که منجر به کاهش شدید منابع آب در استان اردبیل به ویژه در آب ورودی به سد «یامچی» شده است، اقدامات گسترده‌ای توسط وزارت نیرو و به تبع آن از سوی شرکت‌های آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب استان انجام گرفته است.

وی این اقدامات را تشکیل قرارگاه آب شرب استان اردبیل و پایش وضعیت منابع آبی استان به طور مستمر و تنظیم و تدقیق برنامه منابع و مصارف سد یامچی و سایر منابع تأمین‌کننده آب شرب استان اردبیل اعلام کرد.

قندهاری ادامه داد: انجام تعمیرات اساسی بر روی سازه‌های برداشت آب از سدها به ویژه سد یامچی و تکمیل برج و بارج‌های شناور و پیش‌بینی تمهیدات لازم به منظور برداشت آب با کیفیت از سطوح فوقانی مخزن این سد در فصل گرما از جمله دیگر این اقدام‌های انجام شده است.

برداشت‌های غیرمجاز و فقر منابع آبی دشت اردبیل

اقدامات اجرایی و ارتقای تصفیه‌خانه اردبیل برای تأمین آب شرب با کیفیت نیز در دستور کار قرار گرفته که برای کنترل و مدیریت خشکسالی مدیریت منابع آب میان حوضه‌ای و ذخیره‌سازی آب در مخزن «شورابیل» برای استفاده مواقع بحرانی، به‌کارگیری اکیپ‌های گشت و بازرسی برای پایش مستمر رودخانه‌های بالادست سد یامچی، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و برنامه‌ریزی استفاده از چاه‌های در حال بهره‌برداری توسط اشخاص و ارگان‌ها که دارای شرایط کمی و کیفی مناسب هستند، از آن دست است.

شروع عملیات اجرایی مخزن ۲۰ هزار مترمکعبی اقدام آگاهی‌رسانی برای مصرف بهینه آب توسط مشترکان با تقویم زمانی مشخص توسط شرکت آب و فاضلاب و اجرای خط دوم انتقال آب از سد یامچی به تصفیه‌خانه نیز در نظر گرفته شده است تا در پی کاهش شدید منابع آب در استان کنترل لازم انجام شود.

کانون تولیدات کشاورزی اردبیل درگیر خشکسالی

شمال استان اردبیل با وجود اینکه در نیم قرن اخیر به کانون تولیدات محصولات کشاورزی مشهور بوده و بیله سوار را به انبار غله ایران می‌شناسند اما خشکسالی در این مناطق داد کشاورزان را درآورده و معجزه‌ای از سوی آسمان باید باشد تا زمین خشک مغان را سیراب کند.

منابع آبی اردبیل در حالی به مرز هشدار رسیده است که نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل نیز در خطبه‌های نماز جمعه چند هفته پیش نسبت به پایان منابع آبی در سد یامچی هشدار داد.

آیت الله سیدحسن عاملی با بیان اینکه سد یامچی به سطح لجن رسیده است، اظهار کرد: امسال از حیث بی‌آبی از سال‌های استثنایی است و دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد سال جدید میلادی گرم‌ترین سال تاریخ بشر خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: همه باید بدانند که آب در سد یامچی تمام شد و آب سد به لجن رسید. این سخن برای ایجاد دلهره نیست بلکه برای این است که همه باید در مصرف آب نهایت صرفه‌جویی را بکنند من بارها شستشوی ماشین با آب شهری را در کوچه‌ها و معابر می‌بینم اگر زمانی قطعی آب یا جیره بندی آب درست شود در وهله اول فریاد همان کسی که آب شهری را با شست و شوی ماشین و امثال آن هدر می‌دهد به آسمان بلند خواهد شد.

تمامی این هشدارهای مقامات استان نشان از وضعیت نامناسب منابع آبی در اردبیل است به طوری که خشکسالی سه ساله استان اردبیل به ویژه مرکز این استان را با چالش‌های جدی مواجه کرده و در حال حاضر هشت شهر استان با تنش آبی مواجه هستند و در صورت ادامه این روند باید راهکارهای اساسی برای تأمین آب مورد نیاز شهروندان این استان اتخاذ کرد.

آمارهای هواشناسی شرایط پیچیده‌ای از لحاظ وضعیت بارندگی‌های استان در فصل پاییز امسال نشان می‌دهد به طوری که امسال گرم‌ترین پاییز استان از ابتدای راه‌اندازی ایستگاه‌های هواشناسی در این استان رقم خورد و با توجه به افزایش دمای استان در حال حاضر کوه سبلان به عنوان ذخیره‌گاه و منبع تأمین آب اردبیل تقریباً بدون برف است و کوهنوردان در این موقع سال به راحتی می‌توانند به سبلان صعود کنند.

این شرایط باعث شده است وضعیت منابع آبی استان به مرز هشدار برسد. به طوری که به گفته مسئولان شرکت آب منطقه‌ای اردبیل، در حال حاضر سد یامچی به عنوان اصلی‌ترین تأمین کننده آب شرب شهروندان اردبیلی و برخی از روستاهای اطراف تقریباً خالی و به سطح غیرقابل مصرف رسیده است و همین امر متولیان امر را بر آن داشته است از همین الان به فکر تأمین آب شرب مورد نیاز شهروندان باشند.

تغییر اقلیم اردبیل از سرد و معتدل به گرم و خشک

تشدید کم آبی در اردبیل و تغییر اقلیم این استان از سرد و معتدل به گرم و خشک و رویداد النینو در این استان سبب شده است تا به اذعان برخی از بزرگسالان که بیش از نیم قرن از عمر آنان می‌گذرد این شرایط آب و هوایی را برای اردبیل نادر اعلام کنند.

زنگ خطر کمبود و حتی نبود آب مدت‌هاست به صدا در آمده و اگر به دلایل مهاجرت مردم در اطراف و اکناف دقت کنیم، کمبود آب نقش بسزایی در این مهاجرت‌ها داشته است که آن هم تبعاتی همچون حاشیه‌نشینی را به کلانشهرها تحمیل کرده است و برای جلوگیری از تداوم این روند باید فکری کرد.

در دشت اردبیل ۹۰ درصد چاه‌هایی که برای دستیابی به آب حفر می‌شود، آبی وجود ندارد، در حالی که زمانی از همین چاه‌ها ۷۵۰ تا ۹۰۰ لیتر در ثانیه آب برداشت می‌شد.

پاییز اردبیل تقریباً کم بارش‌ترین فصل استان در دهه‌های اخیر رقم خورده و با گذشته نزدیک به نیمی از دی ماه هنوز شاهد بارندگی در استان نبوده‌ایم.
بهبود شرایط آبی اردبیل با بارش‌های زمستانی

مدیرکل هواشناسی استان اردبیل با اشاره به برف سنگین هفته گذشته و سامانه بارشی پیش‌رو از بهبود شرایط این استان از نظر نزولات جوی و بارش باران و برف خبر داد.

مجید کوهی اظهار کرد: بارش‌های هفته گذشته به دلیل اینکه دمای هوا در مناطق جنوبی استان بالاتر از صفر بود، بیشتر بارش‌ها به شکل باران بود و تنها در مناطق مرکزی و شمالی استان شاهد بارش برف بودیم.

وی افزود: این سامانه که دارای رطوبت خزری قوی بود، در اردبیل و مناطق مرکزی تاثیرهای بارشی بیشتری داشت؛ به طوری که در شهرستان پارس‌آباد بارش ۲۰ سانتی‌متری برف محقق شد که در سال‌های گذشته به طور تقریبی بی‌سابقه بود.

مدیرکل هواشناسی اردبیل در خصوص تأثیر بارش‌های اخیر در جذب متوسط بارش‌های استان اظهار کرد: پیش از بارش‌های هفته گذشته میزان بارندگی در استان منفی ۱۹ درصد بود که ۲۵ رصد بهبود یافت و به رقم مثبت ۶ درصد رسید.

کوهی گفت: با توجه به اینکه آمارهای ثبت شده به صورت روزانه است و با میانگین بارش همان روز در سال گذشته و دوره بلند مدت ثبت و مقایسه می‌شود، بنابراین ممکن است این رقم به طور روزانه تغییر کند و در حال حاضر این رقم جابه‌جا شده باشد.

وی با اشاره به بارش‌های زمستانی پیش‌رو نیز تصریح کرد: پیش‌بینی بارش‌های فصل زمستان استان اردبیل نرمال است و براساس آن انتظار می‌رود حدود ۸۵ میلی‌متر بارندگی ثبت شود.

کوهی اضافه کرد: ۴۷ میلی‌متر بارندگی تا کنون در استان اردبیل ثبت شده است و اگر تا پایان فصل زمستان ۴۰ میلی‌متر بارش دیگر نیز ثبت شود، بارش‌های نرمال پیش‌بینی شده محقق خواهد شد.

در حال حاضر ۹۵ درصد آب زیرزمینی و رو زمینی در استان اردبیل برای کشاورزی و ۵ درصد برای شرب مصرف می‌شود و ۵ برابر آب‌های زیرزمینی نیز از آب سدها استفاده می‌کنیم و باز هم با توجه به تغییر اقلیم و کاهش بارش‌ها و نیاز روستاها و شهرها با مشکلات جدی مواجه هستیم.

سال‌هاست که توصیه به شهروندان برای مدیریت و مصرف بهینه آب ترجیع‌بند سخنان و اظهارات متولیان تأمین آب شده است با این حال امروز بیش از هر زمان دیگری عمل به این توصیه ضروری است.