چرا قیمت دلار در بازار آزاد کاهشی شد؟

به گزارش خبرنگار مهر، بانک مرکزی در یک سال اخیر عملکرد قابل قبولی داشته و با وجود تنش‌های مختلف سیاسی، بین المللی و اقتصادی توانسته دلار را کنترل کند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از عواملی که بانک مرکزی توانسته دلار را کنترل کند اختیارات جدیدی است که سیاست گذار اقتصادی به بانک مرکزی داده است، ساماندهی کانون صرافان، ایجاد بازار مبادله ارز و طلا از ابتکاراتی است که بانک مرکزی انجام داده است.

افزایش اختیارات بانک مرکزی عامل اصلی کنترل ارز

مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان این‌که بانک مرکزی باید اختیار مطلق ارز را در دست داشته باشد، گفت: این یک اصل بنیادی بوده و در کشورهایی که این سیاست اجرا شده موفقیت آمیز بوده است، در چند ماه اخیر نیز روندی که شروع شده سیاست نسبی موفقی بوده است.

حریری افزود: با وجود این که در چند ماه گذشته با یک اتفاق بزرگ بین المللی به نام جنگ غزه مواجه بودیم، اگر در شرایط دیگری بودیم می‌توانست نوسانات شدیدی را ایجاد کند، اما بانک مرکزی آن نوسان را هم به صورت خوب کنترل کرد.

هدف دلار قله ۷۰ هزار تومان بود

دلار در هفته‌های گذشته باز هم مانند سنوات گذشته افسار پاره کرده و به یک باره بعد از چند روز به نزدیکی فتح قله ۶۰ هزار تومانی بود، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند اگر بانک مرکزی نتواند جلوی رشد را بگیرد، دلار به اهداف ۶۰ تا ۷۰ هزار تومانی نیز خواهد رسید.

اما عرضه دلار در بازار و افت قیمت دلار در هفته گذشته اقدام قابل تحسین بانک مرکزی بود، دلار بازار آزاد اکنون در هرات به نرخ ۵۴ هزار تومان رسیده و این مورد می‌تواند سیگنال مثبتی برای کاهش قیمت دلار در بازار سبزه میدان نیز باشد.

میثم مهرپور، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، مهم‌ترین علت افزایش نرخ ارز در روزهای گذشته را انتظارات تورمی خواند گفت: باتوجه به اتفاقاتی که در هفته‌های اخیر در سطح کشور، منطقه و مسائل بین‌المللی رخ‌داده طبیعی است که شاهد افزایش نرخ ارز در کشور باشیم.

وی ادامه داد: روند نرخ ارز در یک سال گذشته نشان می‌دهد دولت و بانک مرکزی به‌عنوان سیاست‌گذار پولی کشور عملکرد مطلوب و خوبی داشته است. عموماً افزایش نرخ ارز با تقویت نظارت و ورود بانک مرکزی به بازار یا به عبارتی با دخالت مثبت در بازار مهار شده است.

۳ عامل مؤثر بر رشد نرخ ارز

مهرپور در رابطه با عوامل مؤثر در رشد نرخ ارز تصریح کرد: چند عامل تشدید انتظارات تورمی به‌خاطر مسائل موجود در کشور، شرایط منطقه‌ای و شروع سال نو چینی تأثیر به سزایی در افزایش نرخ ارز اخیر داشته است البته اثر سال نو چینی تا چند روز آینده یعنی بیستم بهمن‌ماه نقش خود را از دست خواهد داد.

این کارشناس اقتصادی افزود: از طرف دیگر، همواره در ماه‌های پایانی سال با افزایش تقاضا برای درخواست ارز مواجه می‌شویم. البته هیچ‌کدام از این عوامل به‌تنهایی نقش اصلی را در رابطه با افزایش نرخ ارز بازی نکرده؛ بلکه هرکدام از این موارد در این افزایش قیمت‌های اخیر سهم دارد و نقش عمده این افزایش قیمت‌ها به انتظارات تورمی و مسائل منطقه‌ای مربوط می‌شود.

مهرپور با اشاره به عملکرد مثبت بانک مرکزی بیان کرد: باتوجه به حجم اتفاقات رخ‌داده می‌توان گفت افزایش نرخ ارز از حدود ۵۲- ۵۱ هزار تومان به حدود ۵۶-۵۷ هزار تومان یعنی رشد ۱۰-۱۵ درصدی آن نشان‌دهنده عملکرد مثبت بانک مرکزی است. قیمت ارز و قیمت طلا به‌عنوان دو بازار مالی که بسیاری از سفته‌بازان در آن ورود کرده و منابع ریالی خود را وارد این بازارها می‌کنند به نسبت مدت مشابه سال قبل حتی کاهش قیمت هم داشته است.

اقدام درست بانک مرکزی برای مهار کردن رشد قیمت‌ها

این کارشناس اقتصادی با اشاره به‌اتفاق مثبت انتشار گواهی سپرده خاص بانک مرکزی بیان کرد: در شرایط فعلی این اقدام بانک مرکزی به نظر می‌رسد با استقبال قابل‌توجهی از سوی بخش حقیقی و حقوقی و به‌طورکلی از سوی افرادی که منابع ریالی مازاد دارند روبرو می‌شود؛ اما بهتر بود این تصمیم زودتر گرفته می‌شد؛ یعنی اگر این مسئله یک ماه پیش رخ می‌داد شاید می‌توانست این افزایش و نوسانات نرخ ارز در بازار را مدیریت کند.

مهرپور با بیان اینکه در تمام دنیا انتشار و عرضه سپرده‌گذاری‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی که در اختیار دولت یا بانک مرکزی است مورداستفاده قرار می‌گیرد، گفت: در این تصمیم میزان سود در نظر گرفته برای سپرده‌گذاری قابل‌تأمل است؛ یعنی می‌تواند به‌نوعی منابع ریالی خرد و درشت سرگردان در جامعه را جمع‌آوری کرده و جلوی ورود و حضور آنها را در بازارهای سفته بازانه بگیرد؛ بنابراین این تصمیم در کنار سایر عملکرد روزمره بانک مرکزی اقدام مفید و مثبتی بوده به عبارتی به‌مثابه آب روی آتش است.

وی با اشاره به مدیریت صحیح بانک مرکزی توضیح داد: نوع عملکرد بانک مرکزی که در راستای کاهش انتظارات تورمی انجام داده نشان می‌دهد بانک مرکزی برنامه دارد. به طور مثال با برنامه‌ریزی روند تصاعدی افزایش نرخ ارز در سال گذشته را برگرداند و به‌نوعی نرخ ارز در مدت قابل‌توجهی با یک ثبات و آرامش نسبی همراه بود.

مهرپور ادامه داد: به طور مثال در چندین هفته گذشته با آغاز سال نو میلادی شاهد ثبات کامل در نرخ ارز بودیم درصورتی‌که هرساله به‌واسطه افزایش تقاضا برای دریافت ارز در این دوره نوسان حتی کوچکی در نرخ ارز به وجود می‌آمد.

نقش مؤثر پویایی بانک مرکزی در تعدیل قیمت ارز در آینده

به عقیده این کارشناس اقتصادی با توجه به اتفاقات داخلی، منطقه‌ای سیاسی و بین‌المللی افزایش ۱۰ -۱۵ درصدی نرخ ارز نشان دهنده مدیریت خوب بانک مرکزی است و تاکنون نرخ ارز حتی از سقف قیمتی آن در سال گذشته نیز پایین‌تر است و طی روزهای آینده این افزایش قیمت‌ها تعدیل شده و شاهد ثبات نسبی در نرخ ارز خواهیم بود.

وی با اشاره به فعال و پویا بودن و تحرک داشتن بانک مرکزی یا سیاست‌گذار پولی عنوان کرد: با توجه به شرایط و اتفاقاتی که در عرصه‌های مختلف رخ می‌دهد بانک مرکزی یک برنامه یا ایده جدید را پیاده می‌کند و جلوی اتفاقاتی که باعث شوک و افزایش قیمت می‌شود را با سیاست‌ها، تصمیم‌ها و فعالیت‌های جدید خود می‌گیرد به عبارتی منفعل نیست. در حال حاضر انتشار گواهی سپرده خاص یکی از این اقدامات مؤثر خواهد بود.

مهرپور تشریح کرد: به‌صورت کلی اقتصاد ایران یک اقتصاد تورمی است به عبارتی تورم مسئله جدید و تازهای نیست؛ اما مسئله‌ای که اقتصاد کشور را در افزایش نرخ ارز آزار می‌دهد این است که همواره ارز به‌صورت شوک و جهشی افزایش پیدا می‌کند و این موضوع بدین معناست که رشد ارز صرفاً از پارامترهای اقتصادی تبعیت نمی‌کند. انتظارات تورمی و برخی از سیاست‌ها منجر به جهش نرخ ارز شده است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به سیاست تثبیت اقتصادی در یک سال گذشته بیان کرد: در شرایط امروز اقتصادی کشور، برای تداوم تولید، ثبات در نرخ ارز و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها و به‌طورکلی ایجاد ثبات در اقتصاد کشور این سیاست‌گذاری کاملاً درست است البته این به معنای دائمی بودن فایده این سیاست نیست.

مهرپور گفت: به عقیده برخی چون تورم در ایران بالاست پس حتماً باید نرخ ارز نیز افزایش یابد اگرچه این مسئله بی‌تأثیر نیست؛ اما نمی‌توان به‌صورت قاطع مطرح شود؛ چون اقتصاد ایران تورم دارد ما باید شاهد افزایش نرخ ارز باشیم؛ چراکه تورم مهمان چند دهه‌ای اقتصاد این کشور است؛ اما درگذشته به‌واسطه استفاده از سایر ابزارها یا در شرایط مختلف کشور شاهد حداقل جهش نرخ ارز نبودهایم.

لزوم قیمت گذاری شفاف و اقتصادی برای دلار

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از دغدغه‌های فعالان اقتصادی قیمت گذاری شفاف و اقتصادی برای ارز است که می‌تواند در میان مدت منجر به ثبات اقتصادی و بالانس شدن هزینه- درآمد شود.

فعالان اقتصادی می‌گویند اقدامات اخیر بانک مرکزی برای کنترل ارز بسیار مثبت بوده اما برای بهتر شدن شرایط دلار باید در یک بازار رسمی مبادله شود تا با عرضه و تقاضا قیمت بازار آزاد دلار معین شود، اگر بانک مرکزی بتواند این ابزار را نیز عملیاتی کند، کنترل ۱۰۰ درصدی منابع ارزی کشور را در دست گرفته و خیال فعالان اقتصادی نیز از این بابت راحت می‌شود.