به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «امارت شرفا (سادات حسنی و حسینی) بر حرمین شریفین» اثر سید محمود سامانی است که در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۵۴۶ صفحه به چاپ رسید.
در نیمه دوم سده چهارم هجری و در اوضاع آشفته و توأم با رقابت فاطمیان و عباسیان، سادات حسنی در مکه مکرمه و سادات حسینی در مدینه منوره موفق شدند بر امارت این دو کانون مقدس دست یابند. در دهه‌های نخستین حکومت شرفا، امارت آنان بیشتر تحت نفوذ فاطمیان و با سقوط آنان، ایوبیان و پس از آنان دولت ممالیک در مصر و شام و عثمانی بر حرمین بود؛ شرفا با خواندن خطبه به نام سلاطین این سلسله‌ها، خود را تابع آنها می‌دانستند. این دولت‌ها با توجه به حرمت شرفا و نفوذ معنوی ایشان در حجاز، امارت ایشان را تأیید می‌کردند؛ در ضمن برای نفوذ بیشتر در این دو شهر مقدس، به عنوان دو مرکز و پایتخت معنوی جهان اسلام، و کاستن از نفوذ رقبای خود، در ارسال کمک به شرفا و حجاج و ساکنان حرمین تلاش وافر داشتند.
ساختار اثر
این کتاب در شش فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان کلیات پژوهش به تبیین پرسش‌ها، فرضیه‌ها و روش پژوهش پرداخته و کتاب‌ها، مقالات، تحدید واژگان و مفهوم شناسی و بررسی منابع پژوهش را بیان می‌کند.
نویسنده در فصل دوم با عنوان «زمینه‌ها و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری امارت شرفا در حرمین» ادعای خلافت علویان در عصر اموی، تقابل علویان و عباسیان در حرمین و مشروعیت و مقبولیت علویان برای امارت راه شرح داده و وضعیت نابسامان عباسیان، تأثیر موقعیت حجاز به عنوان کانون دینی در شکل‌گیری امارت شرفا و تأثیر بومی بودن علویان بر شکل‌گیری امارت شرفا را مورد تأکید قرار داده است.
«تاریخچه سیاسی و مذهبی امارت شرفای حجاز» عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در آن تشکیل امارت شرف‌های حسنی در مکه، خاندان‌های حکومت‌گر شرفا در مکه و تشکیل امارت شرفای حسینی در مدینه بررسی شده و حکومت خاندان‌های شرفای حسینی در مدینه، قلمرو امارت شرفا، مشکلات و چالش‌های امارت شرفا و مذهب شرفا تبیین شده است.
فصل چهارم با عنوان «مناسبات شرفا با قدرت‌های معاصر» ضرورت مناسبات شرفای حجاز با قدرت‌های همجوار، مناسبات شرفا با قدرت‌های حاکم بر مصر و شام و مناسبات شرفا با عباسیان و دولت‌های حامی آنان تشریح شده و مناسبات شرفای حسنی مکه با شرفای حسینی مدینه و روابط شرفا با آل سعود به رشته تحریر درآمده است.
فصل پنجم با عنوان «وضعیت فرهنگی و تمدنی حرمین در عصر امارت شرفا» به بررسی وظایف و اختیارات شرفا، حاکمیت شرفا بر حرمین و منابع مالی شرفا در حرمین پرداخته و وضعیت علمی حرمین در عصر شرفا و جلوه‌های تمدن حرمین در امارت شرفا را به نگارش درآورده است.
«بررسی عوامل پایایی امارت شرفا» عنوان ششمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن عوامل درونی (انتساب شرفا به خاندان پیامبر (ص) و نفوذ معنوی آنان در حجاز، مقبولیت شرفا و بومی بودن شرفا) و عوامل بیرونی (روابط توأم با احترام متقابل شرفا با قدرت‌های همجوار و حمایت قبایل بادیه‌نشین از شرفا) بیان شده است.
نظر شما