جهاد تبیین در سیره امام رضا/مروری بر ابتکارات امام در برابر مأمون

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - علی ستاری: یکی از ابتکارات مؤکد مقام معظم رهبری برای جلوگیری از انحرافات در جامعه اهتمام به جهاد تبیین است؛ جهادی که درون مایه دین اسلام از آن تشکیل شده است و گواه آن نیز تشخیص خداوند متعال برای قرار دادن معجزه‌ای از جنس تبیین برای آخرین پیامبرش است؛ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًی وَرَحْمَةً وَبُشْرَیٰ لِلْمُسْلِمِینَ (آیه ۸۹ سوره نحل)

حضرت زهرا سلام الله علیها نخستین شهید در راه جهاد تبیین

رسول گرامی اسلام (ص) را باید اسطوره جهاد تبیین بدانیم؛ این وجود مقدس چه قبل از بعثت و چه بعد از بعثت تمام گام‌هایشان همراه با روشنگری برای مردم بود و تبیین را هم در عمل و هم در گفتار برای همگان عینیت بخشیده بودند و اگر غیر از این بود و محمد (ص) شخصیتی مبین برای جامعه به شمار نمی‌رفت هیچ گاه او را در صدق و امانت به عنوان پیشتاز نمی‌پذیرفتند اما این حقیقت جزو ذات نبی مکرم اسلام (ص) شده است تا بعد از بعثت دعوتش به حق باورپذیر تر باشد.

بعد از رسول گرامی اسلام (ص) نیز بیرق تبیین و روشنگری به دست اهل‌بیت مبارک ایشان افتاد و در همین راه بود که حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها به شهادت رسیدند چرا که زهرای مرضیه در همان مدت کوتاهی که بعد از رسول گرامی اسلام (ص) زیست کردند از تمام ابزارها برای تبیین حقایق استفاده کردند تا از حق جانشین راستین پیامبر (ص) دفاع کنند و مخفی بودن مزار گوهر نشان ایشان نیز برگرفته از دوراندیشی ایشان بوده که یک علامت سوال برای تاریخ از خود باقی گذاشته‌اند تا اهالی تبیین با تمسک به سرگذشت انکار ناپذیر ایشان جلوی تحریف آنچه بعد از رسول گرامی اسلام (ص) رخ داد و منجر به عاشورا شد را بگیرند.

امامان شیعه و جهاد تبیین

وقتی در سکنات اهل‌بیت عصمت و طهارت ریز می‌شویم؛ می‌بینیم که همه گام‌های ایشان در راستای جهاد تبیین و نفیری جهت بیدارباش جامعه بوده است؛ خانه نشینی ۲۵ ساله امیری که هیچ چیزی تاب مقاومت در برابر شمشیرش را ندارد و استاد کلام و خطابه است برای این بود که جامعه را به این رشد برساند که هیچ راه دومی جز پذیرش راهی که خداوند به واسطه رسول گرامی‌اش ابلاغ کرد وجود ندارد؛ صلح امام مجتبی علیه السلام در راستای تبیین چهره جریانی شکل گرفت که اشک تمساح برای خلیفه سوم می‌ریخت و با ادعای خونخواهی از او روزی حاکمیت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را راحت نگذاشته بود؛ صلح امام مجتبی علیه السلام و پیمان شکنی سریع السیر معاویه اتمام حجت با مرددین بین مصاف اهل‌بیت (ع) و آل سفیان بود که مشخص کنند در کربلا در کدام سوی میدان خواهند ایستاد.

امامان بعد از حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام نیز تمام تار و پودشان با جهاد تبیین آکنده شده بود و همین بیرق را در دست داشتند؛ روزگاری در قالب دعا و اشک و سجاده نشینی و روزگاری دیگر در قالب تعلیم و تعلم و تقیه!

همه امامان شیعه امامان تبیین هستند که اگر نبودند حکومت وقت هیچ گونه احساس خطری از جانب آن‌ها نمی‌کرد که بخواهد به روش‌های مختلف نقشه برای حذف فیزیکی‌شان بکشد.

یکی از ائمه‌ای که نقش برجسته و سازنده‌ای در جهاد تبیین و روشنگری جامعه دارند حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام است که به دلیل تفاوت در ظاهرِ برخورد حکومت عباسی با ایشان شیوه‌ای متفاوت را در جهاد تبیین در پیش گرفته‌اند که در این گزارش تلاش خواهیم کرد با استفاده از کارشناسان مذهبی در این حوزه معرفت خود را به فریضه قطعی جهاد تبیین افزایش دهیم.

امام رضا علیه السلام با رد کردن پیشنهاد خلافت جلوی جریان تحریف را گرفت

حجت‌الاسلام والمسلمین رسول صیاحی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در تشریح شیوه امام رضا علیه السلام در جهاد تبیین، گفت: دوران امامت امام رضا علیه السلام به دلیل اینکه مأمون شخصیتی سیاست ورز است و به نوعی چون عمر و عاص حیله‌گری‌اش بر غضب و اظهار بغضش می‌چربد دوران خاص‌تری است از یک سو خود حکومت امام را در معرض توجهات قرار می‌دهد و از سوی دیگر عمده تلاش برای این است که به جای ترور فیزیکی امام را ترور شخصیتی کنند تا بدنامی خلفای گذشته گریبان‌گیر مأمون نشود از این رو در این برهه شاهدیم خلیفه عباسی در اوج تزویر و نفاق خلافت را به حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام پیشنهاد می‌دهد.

وی افزود: همه ائمه هدفی بزرگ تحت عنوان تشکیل حکومت راستین اسلامی را دنبال می‌کردند اما امام رضا علیه السلام پیشنهاد مأمون را نپذیرفتند چرا که مأمون فقط به دنبال تظاهر بود و تلاش داشت از این طریق اعتماد شیعیان و محبین خاندان اهل‌بیت علیهم السلام را که با تلاش‌های امام صادق علیه‌السلام و امام کاظم علیه السلام افزایش قابل توجهی پیدا کرده بودند را جلب کند و دور از انتظار نبود که بلافاصله بعد از پذیرش خلافت با روش‌های مختلف ایشان را حذف کند و خود را جانشین امام معرفی کند و برای همیشه به عنوان کسی که خلافت را به آل محمد (ص) برگردانده است تبدیل به یک اسطوره در تاریخ شود اما درایت امام رضا علیه السلام جلوی این نقشه شوم را گرفت و این عملکرد امام معصوم نمونه عینی جهاد تبیین است که جلوی جریان تحریف را گرفت.

شیخ رسول صیاحی ادامه داد: وقتی مأمون در دیکته‌کردن اراده‌اش به امام در پذیرش خلافت شکست خورد این بار با خدعه‌ی انتصاب امام به ولایتعهدی پیش آمد؛ این پیشنهاد یک تاکتیک حساب شده سیاسی بود و هیچ بویی از صدق در آن وجود ندارد چرا که نمی‌توان از شخصیتی مانند مأمون که برای به دست آوردن حکومت حتی به برادرش امین نیز رحم نکرده است انتظار داشت که دو دستی خلافت را تقدیم امام رضا علیه السلام کند از این رو امام هم خلافت و هم ولایتعهدی مأمون را شجاعانه رد کرد و به تبیین اهداف شوم مأمون پرداخت.

رفتار هوشمندانه امام رضا علیه السلام تداوم حیات تشیع را ضمانت کرد

مبلغ علوم دینی در پایان خاطرنشان‌کرد: در دوره‌های قبل از مأمون همان‌هایی که هیچ انتصابی به اهل‌بیت (ع) نداشتند بلاها و مصائب زیادی را بر سر جامعه اسلامی و جریان فکر و عقیده اسلامی آورده بودند شما فرض بفرمائید با خلیفه‌ای روبرو هستید که علاوه بر زور شمشیر تأییدی هر چند دروغین از امام معصوم نیز دارد و مرتباً با دستگاه عریض و طویل تبلیغاتی‌اش واگذاری حکومت به امام را تبلیغ می‌کند؛ بعد از امام رضا علیه السلام چه بر سر تشییع که بزرگترین مانع راه طاغوت بود می‌آمد؟ قطعاً این جریان فکری شیعی نیز تحریف می‌شد و شکاف‌ها بین شیعیان بیش از اینکه هست می‌شد؛ از این رو باید بگوییم که ایستادگی حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام در برابر مأمون و تبیین چهره نفاق تداوم حیات تشیع را تضمین کرد.

نقل حدیث سلسله الذهب یکی از تبیینی‌ترین حرکات امام رضا علیه السلام

حجت‌الاسلام مهدی خوش‌پوش کارشناس حوزه علوم دینی نیز در همین رابطه با گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: امام رضا علیه السلام به عالم آل محمد (ص) معروف هستند؛ تبیین بدون علم ممکن نیست از این رو امام رضا علیه السلام به دلیل نشر علم و معرفتی که در جامعه داشتند در تمام لحظات به جهاد تبیین پرداخته‌اند.

وی افزود: شما بدو ورود امام رضا علیه السلام به خراسان را ببینید؛ ایشان حدیث سلسله الذهب را روایت می‌کنند؛ انتخاب حدیث سلسله الذهب برای روایت در شرایطی که خیل کثیری از مردم قلم به دست برای ثبت نصیحت امام رضا علیه السلام جمع شدند اگر نمونه واضح جهاد تبیین نیست پس چیست؟ تاکید بر ولایت اهل‌بیت علیهم السلام در روزگاری که جریان نفاق مسلط است و هر مخالفتی را در نطفه خفه می‌کند یکی از تبیینی‌ترین حرکات امام رضا علیه السلام است.

شیخ مهدی خوش‌پوش عنوان‌کرد: وقتی ماجرای ولایتعهدی امام رضا علیه السلام نگاه می‌کنیم شاهد این هستیم که امام چاره‌ای جز پذیرش ندارند اما این پذیرش را به آسانی انجام نمی‌دهند بلکه مقاومت‌های زیادی انجام می‌دهند تا در امروزِ من و شما کسی پیدا نشود که حکومت مأمون را به واسطه ولایتعهدی امام رضا علیه تأیید کند.

دستور امام رضا علیه السلام برای گریه قبل از سفرش به خراسان جهان تبیین بود

مبلغ علوم دینی تأکید کرد: مأمون امام رضا علیه السلام را به زور از مدینه به مرو آورد؛ شما ببینید امام قبل از حرکت به سمت خراسان چگونه رفتار می‌کنند، چندین بار آئین وداع در حرم رسول گرامی اسلام (ص) برگزار می‌کنند و حزن و اندوه خود را از این سفر به نمایش عموم می‌گذارند از سویی دیگر ایشان قبل از خروج از مدینه همه خویشاوندان خود را جمع می‌کنند و به همه امر می‌کنند که برای ایشان گریه کنند؛ این گریه‌ها برای تبیین است؛ برای اینکه به مردم جامعه بفهمانند؛ مأمون به دلیل علاقه و ارادت به امام نیست که می‌خواهد او را به مرو ببرد؛ بلکه می‌خواهد نظارت شدیدتری بر امام داشته باشد.