شوتی؛ سلطان جاده‌ها

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: اگر ساکن پایتخت باشید، اتوبان قم-تهران نزدیک‌ترین جایی است که می‌توانید پدیده‌ای به نام «شوتی سواری» را ببینید. آنها با استفاده از خودروی سواری به قاچاق کالا یا انسان می‌پردازند.

اصطلاح شوتی برای مردم استان‌های جنوبی، جنوب غربی و شرق کشور اصطلاحی آشناست؛ استان‌هایی مانند بوشهر، خوزستان، لرستان و سیستان و بلوچستان و در کل استان‌های بندری و مرزی مبدأ آنها و بازار پایتخت مقصدشان است.

آنها اسم خود را سلاطین جاده‌ها گذاشته‌اند اما همه ما آنها را به نام «شوتی سوار» می‌شناسیم.

شوتی سوارها علاقه خاصی به خودروهای: پژو پارس، پژو ۴۰۵، زانتیا و سمند دارند؛ سرعت بالا آنها باعث شده است که شغل پرخطری داشته باشند و احتمال تصادف برای آنها بسیار زیاد است همین باعث شده که از خودروهای گران‌قیمت استفاده نکنند.

شوتی؛ یک سبک زندگی

هنگامی که واژه «شوتی» را در شبکه‌های اجتماعی به فارسی جست و جو می‌کنیم؛ به بخش عظیمی از نام‌های کاربری می‌رسیم که نام خودشان را شوتی‌سوار گذاشته‌اند و به نوعی در فضای مجازی معروف شده‌اند.

دسته‌ای از جوانان هستند که شوتی‌سوارهای مرزی را حتی الگوی خود کرده‌اند و ظاهر خودروهایشان را به شکل آنان در آورده‌اند تا در سطح شهرها مثل تهران هم جلب توجه کنند. آنها شوتی نیستند و فقط دوست دارند خود را شبیه آنان کنند.

گروه‌های شوتی‌سوار واقعی با کسانی که فقط ادای شوتی‌ها را در می‌آورند در فضای مجازی به شدت رقابت می‌کنند و شوتی‌های واقعی معتقدند وقت ندارند تا در سطح شهر وقت تلف کنند و فقط به سرعت بارهایشان را جا به جا می‌کنند.‌

شوتی‌گری از کجا آمد؟

فقر و آمار بالای بیکاری در مناطق جنوبی، هم جنوب غربی و هم جنوب شرقی عامل اصلی به وجود آمدن شوتی‌ها هستند. کم آبی هم عامل دیگری است که باعث از بین رفتن فرصت کشاورزی در این استان‌ها شده است. مدیریت نادرست منابع آبی و مشکلات اقتصادی و معیشتی مرز نشینان موجب شده که بسیاری از مردم این استان‌ها به این شغل روی بیاورند.

البته امروزه دیگر از روی ناچاری و فقر نیست که افراد به شوتی‌گری بپردازند؛ دستمزدهای میلیونی و معروفیت در فضای مجازی دلیل اصلی انتخاب شوتی‌گری به عنوان شغل در جوانان مناطق مرزی شده است.

خطراتی مانند تصادف و مرگ در جاده‌ها همچنین دستگیر شدن به وسیله پلیس هم نتوانسته شوتی‌سوارها را از این کار منصرف کند.

ماشین شوتی

ویژگی خودروهای شوتی به گونه‌ای است که با بعضی تغییرات به شوتی تبدیل می‌شوند. مهم‌ترین و ملموس‌ترین آن هم ارتفاع در کمک فنر این خودروهاست؛ به گونه‌ای که قسمت عقب خودرو ارتفاع بیش‌تری دارد. این کار به دلیل آن است که وقتی بار سنگین داخل خودرو می‌گذارند؛ خودرو تازه حالت عادی به خود بگیرد و زیاد از حد پایین نیاید و حالت غیر طبیعی نداشته باشد.

بعضی از مواقع این خودروها پلاک هم ندارند یا آن را دست‌کاری کرده‌اند تا توسط مأموران انتظامی شناسایی نشوند.

فضای داخل خودروهای شوتی را نیز تغییراتی می‌دهند تا بار و اجناس قاچاق را به راحتی در آن پر کنند. خودروهای شوتی باید با سرعت بالایی حرکت کنند زیرا هم به موقع باید سر قرار خود با صاحب بار برسند؛ هم پلیس نتواند آنها را متوقف کند. این خودروها را در قسمت موتور دستکاری می‌کنند و به نوعی موتورشان را تقویت می‌کنند تا با سرعت بسیار بالاتری از سایر خودروها حرکت کنند.

گاهی در این خودروها کاتالیزور اگزوز نیز حذف می‌شود و بعضی نیز به دودزا مجهز می‌شوند. زیرا انتشار دود غلیظ سفید موجب اختلال در دید خودروی تعقیب کننده آنها می‌شود. به‌طورکلی سرعت بسیار بالا، بالابودن کمک فنرها، مخدوش بودن پلاک خودرو و تولید دود سفید از مهم‌ترین مشخصه‌های این خودروها هستند

تأثیر مستقیم بر قیمت‌ها

کالای قاچاق از هر راهی که وارد شود بر چرخه اقتصاد کشور ضرر وارد می‌کند؛ در نتیجه تولیدات داخلی و اشتغال‌زایی را با مشکل مواجه می‌کند.

واردات بعضی از کالاهای خارجی که در ایران ممنوع است و به نوعی راه ورودی جز قاچاق برای آمدن به داخل کشور را ندارند یکی دیگر از عواملی است که باعث گرانی کالای خارجی شده است.

شوتی‌ها هم با گرفتن دست‌مزدهای نجومی برای قاچاق کالا در روند قیمت‌گذاری کالاهای خارجی بسیار مؤثرند و نقش اول را ایجاد می‌کنند؛ به همین دلیل هم است که شما بابت خرید یک کالای خارجی مبلغی بیش‌تر از قیمت واقعی کالا را پرداخت می‌کنید.

بعضی از آنها حتی صاحب بار را هم فریب می‌دهند و بار را خودشان بر می‌دارند و می‌گویند پلیس بار را توقیف کرده است و با هر مبلغی که دوست دارند به مردم می‌فروشند.

تمام مواردی که گفته شد فقط و فقط مردم را متضرر می‌کند و به راحتی، مشکلات اقتصادی مردم را افزایش می‌دهد و موجب بدتر شدن شرایط موجود می‌شود.

از شلیک به شوتی‌ها تا دستگیری آنها

۶ مرداد ۱۴۰۰؛ «مرتضی محمودوند» نماینده مردم خرم آباد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به سردار سرتیپ پاسدار «حسین اشتری» فرمانده نیروی انتظامی نامه‌ای فرستاد مبنی بر جلوگیری از هرگونه تیراندازی به خودروهای شوتی این استان و متن نامه ایشان به شرح ذیل است: «سلام علیکم

احتراماً همانگونه که مستحضر هستید جوانان برومند و پاک طینت لرستان که همواره جانانه و صادقانه مدافع تمامیت ارضی ایران و نظام اسلامی بوده‌اند؛ متأسفانه این روزها به دلیل بی‌مهری‌ها، بی‌تدبیری‌ها، تبعیض‌ها و مسئولیت ناپذیری‌های مسئولان علیرغم داشتن هوش سرشار و تحصیلات عالیه از سر ناچاری و نبود شغل در این استان به مشاغلی نظیر شوتی سواری روی آورده‌اند؛ کاری پر خطر که گاهاً به پرپر شدن این جوانان مظلوم می‌انجامد.

پیرو مذاکرات حضوری با حضرتعالی و دکتر رحمانی وزیر محترم کشور مستدعی است دستور فرمائید از هرگونه تیراندازی به این جوانان مظلوم توسط عوامل انتظامی اکیداً خودداری گردد. ان‌شاءالله در اسرع وقت با حضور دلسوزانی همچون حضرتعالی شاهد ساماندهی شوتی سواران باشیم پیروز و برقرار باشید.»

کمی جست و جو در فضای مجازی نشان می‌دهد که تیراندازی به سمت شوتی‌ها همچنان ادامه دارد با این تفاوت که مأموران به لاستیک ماشین‌شان شلیک می‌کنند.

همچنین بحث‌های زیادی در مرداد سال ۱۴۰۲ مبنی بر اینکه دستگیری شوتی‌ها اصلاً وظیفه کدام ارگان است هم شده. در این خصوص سرهنگ علی‌اصغر شریفی مسئول اطلاع رسانی پلیس راهور تهران گفت: این مساله مربوط به پلیس راهور کشور بوده و به استان تهران ارتباط ندارد و باید از آنها سوال شود.

اما سرهنگ مجید غفاری رئیس اطلاع رسانی پلیس راهور کشور نیز گفت: موضوع برخورد با خودروهای شوتی مربوط به پلیس اقتصادی و پیشگیری است و در حوزه وظایف راهور نمی‌شود.

وی درپاسخ به نقض قوانین راهنمایی و رانندگی توسط شوتی‌ها، توضیح داد: پلیس راهور در حوزه متخلفان قوانین رانندگی برخورد لازم را انجام می‌دهد کما اینکه هر روزه تعداد بسیاری از این خودروها را متوقف و با تشکیل پرونده قضائی به پارکینگ منتقل می‌کند.

سرهنگ بابک نمک‌شناس رئیس مرکز اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ اما مسئولیت متمرکز برخورد با خودروهای شوتی را متوجه پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌داند و معتقد است که متولی رسیدگی به موضوع خودروهای شوتی این نهاد است و به نوعی مرکز هماهنگ کننده مجموعه انتظامی در برخورد با این هنجارشکنان را دارد.

نهایتاً اما رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز فراجا کامل‌ترین توضیخات را درباره نحوه برخورد و مدیریت خودروهای شوتی ارائه کرد.

سرهنگ جلال امینی، گفت: هیچ نهاد انتظامی تخصصی در حوزه مبارزه با شوتی ها فاقد وظیفه نیست. وی ادامه داد: طبق دستورالعمل و ابلاغیه صریح «سردار رادان» فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی برای تمامی رسته‌های پلیس مرتبط با موضوع قاچاق به خصوص برخورد با خودروهای شوتی وظایفی تعیین شده است که به تمامی این نیروها ابلاغ شد.

رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز فراجا وظایف پلیس راهور اظهار داشت: اطلاعات فراجا، پلیس پیشگیری، مرزبانی و پلیس آگاهی در دستورالمعل ستاد مبارزه با قاچاق کالا نقش دارند و در تمامی این رسته‌ها عملیات توقیف خودروهای شوتی و دستگیری رانندگان نشان می‌دهد تمامی نیروهای پلیس درگیر هستند.

پلیس ایران در سال ۱۴۰۲ اعلام کرده طی سه سال ۴۲ هزار شوتی را توقیف کرده و روز به روز به تعداد آنها هم افزوده می‌شود؛ به همان دلیلی که در ابتدا گفته شد یعنی درآمد چند ده میلیونی فضا را برای هرگونه قاچاق و ایجاد انگیزه، مساعد است.

راه بازکن‌های شوتی و رانندگی مرگ‌بار

شوتی‌سوارها بین خودشان یک اصطلاحی به عنوان «راه بازکن» دارند. آنها هنگامی که می‌خواهند یک بار را جا به جا کنند به همراه چند خودرو شوتی راه می‌افتند. بین آنها فقط یک ماشین است که داخلش بار قاچاق دارد و بقیه ماشین‌ها نقش راه بازکن را ایفا می‌کنند.

راه بازکن‌ها وظیفه سرگرم کردن پلیس نیروی انتظامی را دارند تا ماشین اصلی بتواند فرار کند و به مقصد برسد.

شاید سوال کنید که چطور انقدر برای یک‌دیگر از خود گذشتگی می‌کنند با اینکه می‌دانند راه بازکن‌ها دستگیر می‌شوند؟

به گفته خود شوتی‌ها جواب این سوال آن است که: «زمانی که نیروی انتظامی شوتی را بگیرد که داخلش بار نداشته باشد فقط چند ساعتی ماشین توقیف می‌شود و جریمه نقدی و حبس ندارد».

شوتی‌ها با سرعت بالا در جاده‌های کشور بدون هیچ ملاحظه‌ای حرکت می‌کنند تا زودتر بارها و کالاهای جاسازی‌شده و افراد بخت برگشته را به مقصد برسانند. تردد با سرعت بالا خطرناک است زیرا کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد.

مسئله دیگر حرکت زنجیره‌ای و گروهی این خودروهاست که واقعاً ترسناک بوده و دست کمی از فیلم‌های اکشن هالیوودی ندارد. در این شیوه شوتی‌ها به شکل یک کاروان خودرویی با سرعت غیرمجاز در راه‌ها حرکت می‌کنند که متأسفانه موجب تلفات و خسارت‌های سنگینی شده و می‌شوند.

هم انسان می‌آوریم هم غذای گربه

شاید برای همه سوال باشد که شوتی‌ها چه اجناسی را از شهرهای مرزی و بندری به تهران و شهرهای مرکزی می‌آورند؛ از اجناسی که تا امروز پلیس از آنها کشف کرده است مشخص می‌شود آنها چه کالاهایی را قاچاق می‌آورند؛ همیشه هم مواد مخدر و انسان را قاچاق نمی‌کنند و خودشان می‌گویند هرچه در پایتخت خریدار خوبی داشته باشد را بار می‌زنند.

در یکی از اقدامات پلیس بوشهر؛ تعداد ۱۱۰ دستگاه پخش، انواع نوشیدنی، تعداد ۱۲۲ دستگاه مانیتور در مارک‌های مختلف، تعداد ۶۰۰ دستگاه سشوار و دستگاه موزر و دستگاه اتو مو به مارک‌های مختلف و دستکاه جوان سازی و زیبایی، ۱۱۰۰ عدد انواع قفل درب و انواع ابزار آلات با مارک‌های مختلف ،۲۲۰۰ عدد انواع لوازم آرایشی که همگی خارجی و فاقد هرگونه مدارک مثبت گمرکی وقانونی بودندکشف کردند.

جالب است بدانید حتی تخمه خام و غذای خشک گربه و دیگر حیوانات خانگی هم در دسته کالاهایی که شوتی‌ها قاچاق می‌کنند بوده است.

یکی از شوتی‌های سابق که در حال حاضر راننده اسنپ نیز شده است؛ اظهار می‌کرد در یک پژو ۴۰۵ تعداد ۶ عدد کولر گازی را از سمت بانه به تهران می‌آورده.

واکنش‌های مجازی

تعدادی از فعالان فضای مجازی نسبت به ابعاد مختلف پدیده شوتی‌گری واکنش‌هایی را نشان دادند. این واکنش‌ها به شرح ذیل است:

حساب کاربری راننده نیسان خسته در شبکه اجتماعی ایکس نوشته: «نود درصد اینایی که تو شهر بد رانندگی میکنن اصلاً شوتی نیستند، اونایی که بیرون شهر بد رانندگی میکنن شوتی‌اند»

یکی دیگر از شبکه ای کسی‌ها با اشاره به عکسی از یک جلوبندی سازی که بر دیوار مغازه‌اش یک کاغذ چسبانده و روی آن نوشته «تنظیم ارتفاع با رضایت والدین» نوشت: «شوتی سواری هم بچه‌بازی شده»

حساب کاربری دیگری نوشته: «همین شوتی ها و کولبر ها هستند که رسماً در تمام قیمت‌ها تأثیر مستقیم دارند و هر چقدر دلشون بخواد کرایه‌ها رو زیاد می‌کنند و هر باری هم دلشون بخواد یهو برمیدارند برای خودشون یا صاحب بار رو به بهونه پلیس و شورته تلکه می‌کنند

گندی که اینها تو بازار زدن و تأثیری که اینا دارند دلار نداره»

از طرف دیگر یکی از کاربران در مورد استاندار خوزستان نوشته: «خدا حفظ کند استاندار با غیرت خوزستان رو که موجب شد حمل کالاهای مجاز با ماشین سواری آزاد بشه (شوتی) قبل از این اقدام افراد زیادی کشته و مجروح شدند»