سنت قربانی در ادیان ابراهیمی/ کشتن نفس اماره نوعی قربانی است

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: امروز دهم ذی الحجه الحرام عید سعید قربان است.

عید الأضحی از اعیاد بزرگ اسلامی به شمار می‌رود. در چنین روزی حضرت ابراهیم (ع)، فرزندش حضرت اسماعیل (ع) را به قربانگاه برد که جبرئیل به همراه «قوچی» بر او نازل شد و ابراهیم (ع) را مأمور به ذبح آن کرد. قربانی کردن در این روز بر حاجیانی که در سرزمین منا حضور داشته باشند واجب و برای سایر مسلمانان مستحبّ مؤکد است.

حجت الاسلام غلامی قائم مقام بنیاد هدایت در گفت و گو با خبرنگار مهر، در خصوص جایگاه قربانی در ادیان ابراهیمی گفت: در خصوص مبدا پیدایش قربانی در تاریخ زمان مشخصی را نداریم اما در سوره مائده آیه ۲۷ به عنوان امتحان و ابتلای فرزندان آدم خداوند سبحان برای تقربشان آنها را آزمود به اینکه هر یک از آنها برای خداوند سبحان قربانی بیاورند و آن داستان معروف که از یکی قربانی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد ذکر شده است.

وی افزود: همین پذیرفته نشدن قربانی ابتلاء و امتحان و فتنه‌ای شد تا هابیل قابیل را بکشد و شرط پذیرفتن قربانی را خداوند فرمود ما از متقین قربانی را می‌پذیریم و در جای دیگر درباره قربانی که نماد و مبدا عید قربان لحاظ شده مربوط به ابتلاء حضرت ابراهیم است که مأمور شد اسماعیل را به قربانگاه ببرد و این امتحان و ابتلایی برای حضرت ابراهیم بود و حضرت ابراهیم این موضوع را با فرزندش در میان گذاشت و حضرت اسماعیل فرمود آنچه که خدا امر کرده انجام ده و خواهی دید که من از صابران خواهم بود وقتی حضرت ابراهیم اسماعیل را به قربانگاه برد و از آزمون الهی سربلند. خارج شد قرآن می‌فرماید خداوند از حضرت ابراهیم آزمون را پذیرفت و سربلند خارج شد و برای ابراهیم یک قربانی فرستاد تا به جای اسماعیل قربانی کند و این شد مبدا عید قربان در دین اسلام شد از این رو حاجیان وظیفه دارند در روز عید قربان یک قربانی ذبح کنند و مأمور هستند برای تکمیل حج خودشان قربانی را داشته باشند.

قائم مقام بنیاد هدایت ادامه داد: قربانی کردن شرایطی دارد که یکی از آنها سالم بودن است و برای فرزندی که به دنیا می‌آید مستحب است انسان عقیقه کند و همه اینها نمونه‌های است که در دین اسلام به عنوان قربانی یاد شده است. در قربانی انسان آن چیز خوب و بهترینی که دارد را باید تقدیم خدا کند و در ابتلاء فرزندان آدم قربانی به عنوان تقرب الی الله شرط شد و قرار شد انجام دهند بنابراین قربانی مانند عبادت است. کسی که قربانی می‌کند باید قصد تقرب به خدا در انجام قربانی داشته باشد.

غلامی اظهار داشت: از جمله نکاتی که در قربانی لازم است این است که انسان باید تقرب الی الله داشته باشد و این کار را برای قربت الهی انجام دهد در قرآن است نه خون و نه گوشت این قربانی به خدا نمی‌رسد و آن چیزی که از این قربانی به خدا می‌رسد نیت‌هایی است که انسان دارد بنابراین انسان باید نیت خودش را در قربانی خالص برای خداوند داشته باشد و لذا از طرفی هم تاکید شده در این قربانی فقرا اطعام شود.

وی با بیان اینکه مراسم قربانی در همه ادیان الهی سنتی بوده که وجود دارد گفت: در چهار دین زرتشتی، مسیحی، یهودی و اسلام قربانی یک سری ویژگی‌ها، آداب و توصیه‌های خاص دارد قربانی در دین یهودیت یک سنتی است که نزد قوم عبری از عبادات محسوب می‌شود و پیروان یهود در مناسکی اقدام به قربانی می‌کنند و قربانی آنان دو نوع قربانی خونی و قربانی غیر خونی است و مراسم‌های قربانی را با ویژگی‌هایی در قربانگاه‌های خصوصی یا معبدهای کوچکی انجام می‌دهند.

قائم مقام بنیاد هدایت ادامه داد: قربانی‌های خونین سه دسته هستند نخست خود قربانی که انجام می‌شود دوم قربانی‌هایی که برای رفع گناهان و خطاها صورت می‌پذیرد و دیگر قربانی‌هایی که برای سلامتی انجام می‌شود. در خصوص قربانی‌های غیر خونین اینکه در این حالت، قربانی را نمی کشند و ذبح نمی‌کنند بلکه کاهن معبد دست خودش را روی سر بز نری قرار می‌دهد و بعد از اعتراف به تمام گناهان بنی اسرائیل حیوان را بدون سر بریدن رها می‌کنند این قربانی غیر خونین آئین یهودیت است.

غلامی درباره قربانی در آئین زرتشت گفت: قبل از آئین زرتشتی قربانی وجود داشته است اما به روایتی در زمان زرتشت هر گونه قربانی کردن حیوان ممنوع بود و اعتقاد داشتند که حیواناتی که غذای بشر است و برای انسان کار می‌کند باید مورد احترام باشد و گاتاها کسانی را که حیوانات را با شادی و خوشحالی قربانی می‌کردند مورد نفرت و نفرین اهورا مزدا می‌خواند اما پس از مرگ زرتشت این آئین تغییر کرد و زرتشتیان در معبد و اعیاد خودشان آئین قربانی را داشتند و در قرن‌های متمادی خانواده‌های ایرانی زرتشتی به ویژه در جشن مهرگان گوسفند قربانی می‌کردند.

وی با بیان اینکه قربانی در آئین مسیحیت یک نگاه عرفانی و نمادین به خودش گرفته و در آئین مسیحیان مظهر قربانی را شخص حضرت عیسی می‌دانند خاطرنشان کرد: آنها معتقد هستند که حضرت عیسی خودش را قربانی امت کرده است و اینجا نگاه مسیحیان به این صورت است که صلیب شدن حضرت مسیح مظهر یک نوع قربانی عرفانی برای همه انسان‌ها می‌دانند و خود قربانی در آئین مسیحیت وجود داشته و انجام شده و همچنان انجام می‌شود.

قائم مقام بنیاد هدایت در پایان گفت: برخی از علما هر کار نیک و عمل خیری را که باعث تقرب انسان به مقام قرب و رحمت الهی شود را قربانی می‌گویند و گاهی قربانی را به معنای کشتن نفس اماره تلقی می‌کنند و زمانی که انسان در مبارزه با نفس اماره خود را می‌کشد تلقی و تعبیر به قربانی در فرهنگ دینی شده است.