بهبود عدالت و ارتقای شفافیت با تحلیل داده‌های قضایی ممکن است

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین مهدی هادی، رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه درباره اهمیت داده‌های قضائی و آمادگی برای تحلیل این داده‌ها در قالب آزمایشگاه حکمرانی داده پیشران در گفت‌وگو با میزان گفت: تحلیل داده‌های قضائی منبعی ارزشمند برای بهبود عدالت، کارایی و شفافیت سیستم قضائی است، داده‌های قضائی که طیف وسیعی از اطلاعات مربوط به روند دادرسی، تصمیمات حقوقی، آمار جرم و جنایت و حتی داده‌های شبکه‌های اجتماعی را در بر می‌گیرد، جز حیاتی نظام حقوقی و حاکمیت کلی یک جامعه است.

وی با بیان این که داده‌ها حرف اول را در دنیای امروز می‌زند، گفت: در عصر حاضر، ظهور کلان‌داده‌ها و ابزارهای تحلیلی پیشرفته، نحوه تدوین سیاست‌ها و جهت‌دهی افکار عمومی را تغییر داده است و زمینه منحصربه‌فردی را برای آزمایشگاه‌های سیاست‌گذاری بر پایه روش شناسی مبتنی بر داده به وجود آورده است.

حکمرانی داده محور؛ ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مدیریت کارآمد

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی، حکمرانی داده محور را ضرورت مدیریت در نهادهای حاکمیت دانست و اظهار کرد: حجم عظیم داده‌های موجود در قوه قضائیه، اعم از پرونده‌های قضائی، آمار و ارقام مربوط به جرم و جنایت، و نظرات مردم، گنجینه‌ای ارزشمند برای ارتقای شفافیت، پاسخگویی و حکمرانی داده‌محور در این نهاد است و با اتخاذ سیاست‌های مؤثر می‌توان از ظرفیت این داده‌ها برای ارتقای کارایی و تصمیم‌گیری مناسب بهره‌برداری کرد.

وی دسترسی دشوار به داده‌ها در حوزه‌های قضائی، ساختار ناقص یا متناقض برخی داده‌ها و حفظ حریم خصوصی را از جمله چالش‌های این حوزه برشمرد و اظهار کرد: برای به دست آوردن دیدگاه جامع و تحلیل‌های گره‌گشا باید برای سطح دسترسی به داده‌ها و طبقه بندی آن‌ها قواعد منطقی در نظر گرفت.

مشارکت ذی‌نفعان و رویکرد پیشگیرانه برای تدوین سیاستگذاری مطلوب

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه، مشارکت فعال ذی‌نفعان در فرایند سیاستگذاری دستگاه قضائی را ضروری خواند و گفت: با مشارکت مردم، سازمان‌های جامعه مدنی و متخصصان در فرایند سیاستگذاری قوه قضائیه، نیازها و چالش‌های جامعه بهتر شناسایی می‌شوند و در نهایت سیاست‌های موثرتری برای حل مشکلات واقعی مردم تدوین می‌شود.

وی با اشاره به این که در سیاستگذاری، رویکرد واکنشی مؤثر نیست، اظهار کرد: در این شیوه، عمدتاً سیاست‌ها در پاسخ به مسائل و چالش‌های بالفعل تدوین می‌شوند و به جای پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی، بر حل و فصل آن‌ها پس از وقوع تمرکز می‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی توجه به یافته‌های پژوهشی را در اتخاذ تصمیمات مدیریتی مهم خواند و گفت: استفاده مطلوب از یافته‌های پژوهشی در فرایند سیاست‌گذاری، منجر به اتخاذ تصمیمات علمی و کارآمد می‌شود.

وی تحلیل داده‌های قضائی با مشارکت پژوهشگاه قوه قضائیه و مرکز آمار و فناوری دستگاه قضا را مهم دانشت و گفت: آزمایشگاه داده پیشران به عنوان یکی از ارکان و پایه‌های حکمرانی قضائی می‌تواند با جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها و ارائه راه حل‌های نوآورانه، نقش مؤثری در ارتقای کیفیت سیاستگذاری در قوه قضائیه و تصمیم‌سازی مبتنی بر تحلیل‌های هوشمند ایفا کند.

داده‌های ناهمگن و نامعتبر، دقت تحلیل را کاهش می‌دهد

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به برخی چالش‌ها برای جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، تحلیل و استفاده از داده‌ها در قوه قضائیه گفت: داده‌هایی که از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شوند، یکپارچگی ندارند و این پراکندگی، تجزیه و تحلیل را دشوار می‌کند. همچنین بسیاری از داده‌های موجود در سامانه‌ها ناقص و نامعتبر بوده و یا به‌روزرسانی نشده‌اند. این امر دقت و قابلیت اتکای تحلیل‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی تقویت فرهنگ جمع‌آوری و استفاده از داده‌ها و تأمین زیرساخت‌های مناسب برای پیش پردازش و تحلیل آن را برای بهره برداری کارآمد از داده‌ها لازم دانست و گفت: قوه قضائیه برای تحلیل و استخراج اطلاعات از داده به زیرساخت‌های مناسب برای پیش پردازش علمی، ذخیره‌سازی ایمن و کارآمد داده‌ها نیاز دارد.

آزمایشگاه داده پیشران، تصمیمات سیاست‌گذاران را واقع‌بینانه می‌کند

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی از آزمایشگاه داده‌های قضائی به عنوان راهکاری مؤثر برای کاربردی ساختن تحلیل داده‌ها نام برد و گفت: با ارائه بستر متمرکز برای گردآوری، پیش پردازش، ادغام و تجزیه و تحلیل هوشمند داده‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت علوم بین‌رشته‌ای می‌توان به سیاست‌گذاران و محققان برای درک بهتر روندها و اتخاذ تصمیمات واقع‌بینانه کمک کرد.

وی بینش مبتنی بر داده را برای اصلاحات به موقع و تصمیمات سیاستی لازم برشمرد و گفت: قضات و مدیران قضائی می‌توانند از ابزارهای تحلیلی برای بهبود مدیریت پرونده، شناسایی ناکارآمدی‌های رویه‌ای و ارتقای نتایج عادلانه‌تر بهره برداری کنند. همچنین سازمان‌های جامعه مدنی و گروه‌های ذینفع می‌توانند از یافته‌های آزمایشگاه برای پاسخگویی بیشتر سیستم قضائی و در راستای شفافیت بیشتر استفاده کنند.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با تاکید بر این که آزمایشگاه داده‌ها از ارکان حکمرانی قضائی است، بهبود حس عدالت در فرآیندهای قضائی با شناسایی و کاهش سوگیری‌ها در تصمیم‌گیری و افزایش کارایی، رسیدگی‌های به موقع دادگاه، کاهش حجم پرونده‌ها و هزینه‌ها، افزایش اعتماد عمومی و اعتماد به بی طرفی و یکپارچگی سیستم قضائی و نیز درک بهتر الگوها در روندهای جرم و تکرار جرم برای حمایت از مداخلات پیشگیرانه را از دیگر مزایای آزمایشگاه داده‌های پیشران قضائی عنوان کرد.