وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه

به گزارش خبرگزاری مهر، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در پاسخ به درخواست محمدرضا تابش رییس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی، ضمن بررسی عوامل موثر در بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه اعلام کرد: بر اساس بررسی‌های انجام شده و گزارش‌های موجود در حال حاضر دریاچه ارومیه به دلیل وقوع خشکسالی‌های پی‌در‌پی و کمبود جریانات ورودی و کاهش قابل توجه تراز آبی آن در شرایط بحرانی قرار داشته و تغییرات زیادی در خصوصیات و عملکردهای آن به وجود آمده است که از مهمترین آنها می‌توان به افزایش شوری آب و آثار آن بر بخش آبی اکوسیستم اشاره کرد.

مرکز پژوهشها افزود: در یک دید کلی، عوامل مؤثر در کاهش حجم آب ورودی به دریاچه به صورت خشکسالی، توسعه منابع آب بدون استفاده از سدها (آب‌های زیرزمینی ، برداشت‌های مستقیم از رودخانه و... ) و سدهای احداث شده ، قابل تقسیم‌بندی است. بر اساس آمار و ارقام موجود در دوره وقوع خشکسالی شدید (طی سال‌های آبی 1377-1378 تا 1379-1380)، سهم خشکسالی، احداث سدها و توسعه منابع آب در کاهش حجم آب ورودی به دریاچه به ترتیب برابر 1/67 ، 6/5 و 3/27 درصد بوده است.

البته لازم به ذکر است که این سهم‌بندی در دوره خشکسالی شدید صورت گرفته است و اگر این تحلیل در دوران قبل از خشکسالی نیز انجام شود، بر اساس آمار و ارقام موجود، سهم توسعه منابع آب و در مرحله بعد سدسازی در کاهش حجم آب ورودی به دریاچه به طور متوسط هم وزن خشکسالی و حتی بالاتر خواهد بود.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: بحران کنونی دریاچه برآیند شرایط و فعالیت‌ها در کل حوضه آبریز است و به همین دلیل هر اقدامی باید به طور یکپارچه و هماهنگ در استان‌ها واقع در سطح حوضه اعمال شود.

بر اساس گزارش‌های موجود در وزارت جهاد کشاورزی حتی در فصول خشکسالی همانند سال‌های معمولی در این منطقه شاهد افزاش محصول بوده‌ایم که این امر نشان دهنده برداشت بی رویه آب و فشار به منابع و آب‌های زیرزمینی، سطحی و چاه‌هاست.

همچنین جدیدترین مطالعات و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با ادامه وضعیت موجود روند نزولی کاهش آب و افزایش نمک دریاچه ارومیه ادامه می‌یابد و بدین ترتیب آرتمیا مهمترین و ارزشمندترین موجود این دریاچه نابود خواهد شد و حتی در صورتی که بعدها هم دریاچه احیا شود دیگر اثری از این موجود نخواهد بود.

از سوی دیگر با توجه به حجم بالای آب قابل تنظیم در حوضه دریاچه ارومیه (طی سال‌های بهره‌برداری، اجرایی و مطالعاتی) و همچنین عدم وجود الگوی مناسب توسعه در بالادست، در صورت ادامه روند گذشته و به بهره‌برداری رسیدن سایر طرح‌های اجرایی و مطالعاتی، بیش از 90 درصد منابع آب حوضه مهار خواهد شد و حجم آب دریاچه ارومیه به شدت کاهش خواهد یافت و رو به زوال خواهد رفت.

مرکز پژوهشها در پایان گزارش خود در جهت رفع معضل به وجود آمده برای دریاچه ارومیه، پیشنهاداتی اجرایی ارائه داد. مراحل اولیه قابل ارائه هستند.