تجلیل از ترجمه قرآن حدادعادل/ ترجمه‌های انگلیسی قرآن بیش از فارسی است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست "ویژگیهای زبانی و ادبی ترجمه دکتر حدادعادل از قرآن کریم" دوشنبه 18 مهرماه با سخنرانی دکتر مهدی محقق، استاد بهاء الدین خرمشاهی و دکتر حدادعادل در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.

 

در بخشی از این نشست که با حضور جمعی از پیشکسوتان حوزه ترجمه برگزار شد، استاد بهاءالدین خرمشاهی انتشار "ترجمه دکترحدادعادل از قرآن" را تحقق یکی از رؤیاهای خویش توصیف و با بیان نکاتی بر مهارت دکتر حدادعادل در صناعت ترجمه تأکید کرد.

 

ترجمه قرآن قدما واژه نامه است نه ترجمه

 

وی به تشریح اشکالات بسیار ترجمه های قدیمی قرآن پرداخت و گفت: ترجمه قدما گنج و مروارید غلتان است اما ترجمه زبان نیست بلکه واژه نامه یا پیش ترجمه است که آن را زیر آیات می نوشتند و به نظرم انقلابی شد از زمانی که در صفحه جدا نوشتند و دست باز شد که معنا را بگیر، نه اینکه هر کلمه ای آمده را همان را بنویسید و هزارسال این شیوه جواب نداد، برای اینکه بر بنیاد علمی استوار نبود.

استاد خرمشاهی هزارسال ترجمه تحت اللفظی را یک خواب طولانی تاریخی خواند و گفت: با همه نهضت عظیم علمی که در قرن 3 و 4 در گرفته بود، رساله ای درباره ترجمه و صناعت ترجمه نوشته نشده است و اگر هم باشد من از آن بی خبرم. البته " شاه ولی الله دهلوی" یک رساله کوچک پرمغز درباره مسائل ترجمه نوشته که برخی نکات اصلی را گفته است.

 

این مترجم برجسته کشورمان افزود: گاهی کلمات قرآنی برای خود مترجم شبهه انگیز می شود مثلا "مقام" را فکر می کنیم مثل مقام فارسی است؛ مثلا "و اما من خاف مقام ربه" را ترجمه کردند که از مقام پروردگارش بترسد در حالیکه ترجمه درست آن این است که " از ایستادن در پیشگاه عز ربوبی بترسد".

 

وی به ترجمه قرآن در زمان مشروطیت اشاره کرد و گفت: در این زمان با اینکه از 50 سال پیش ترجمه قرآن آغاز شده بود اما اوج  آن را در دوره مشروطیت می بینیم که ترجمه قرآن" بصیرالملک" از برجسته ترین آن به شمار می رود.

 

ترجمه حدادعادل در نهایت شیوایی، انسجام و روانی است

 

دکتر خرمشاهی با اشاره به ترجمه قرآن مرحوم الهی قمشه ای تصریح کرد: حق عظیمی به گردن همه مترجمان فارسی دارد چون ایشان ترجمه ای به فارسی شیوا نگاشتند اما اشکال این است که ترجمه ایشان تفسیری و تحقیقی است و بر متن مقدس افزوده هایی دارد و این اشکال است.

 

وی افزود: این حق خواننده است که بداند کدام قسمت قرآن است کدام بخش اضافات است که مرحوم الهی قمشه ای دریغ داشتند البته شاید چاپگران بعدی بودند که پرانتزها و حد و مرزها را برداشتند اما یک طلبه بسیار جوان و فاضلی در حال تصحیح این ترجمه است که بخش ترجمه را از تفسیر ایشان جدا کند.

 

وی تصریح کرد: در دهه 30 ترجمه مرحوم پاینده و در دهه 40 ترجمه رهنما و آل آقا می درخشد و در دهه 50  ترجمه درخشانی به یاد ندارم اما در دهه 60 ترجمه "استاد آیتی" را داریم که من بسی در مکتب این ترجمه، ترجمه آموختم و من وامدار مکتب ترجمه استاد آیتی هستم. از آن به بعد ترجمه های خوبی را شاهد هستیم که برخی عنوان می کنند که ترجمه های زیادی از قرآن صورت گرفته اما به عقیده من در یکصد سال اخیر ترجمه های انگلیسی و فرانسه بیش از فارسی است.

 

دکتر خرمشاهی در بخشی از سخنانش به ترجمه حدادعادل از قرآن اشاره کرد و گفت: تا آنجا که دیدم ما در زبان فارسی ترجمه ای که توأمان شیوایی، رسایی، روشنی، سلامت نحوی و روانی زبانی و بیانی را رعایت کرده باشد نمی شناسم الا این ترجمه دکتر حداد عادل. این ترجمه بسیار شیواست و با اینکه ادیبانه نیست اما ادیب پسند است.

 

دکتر حدادعادل: هدفم از ترجمه قرآن کمک به فهم قرآن نزد فارسی زبانان و مردم ایران بود

در پایان این نشست دکتر غلامعلی حدادعادل نیز به تشریح انگیزه های خود برای ترجمه قرآن کریم پرداخت و گفت: اگر تشویق و ترغیب برخی دوستان به ویژه استاد خرمشاهی نبود من جرأت ترجمه قرآن را پیدا نمی کردم. انگیزه من برای ترجمه قرآن که حدود 9 سال طول کشید کمک به فهم قرآن نزد فارسی زبانان و مردم ایران بود.

 

وی با اشاره به ترجمه های سخت و تحت اللفظی قرآن به زبان فارسی در دهه های گذشته تصریح کرد: در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از مجالس ما با تلاوت قرآن آغاز می شود اما 99 درصد شنوندگان معنای قرآن را نمی فهمند قرآن زیاد خوانده می شود اما کم فهمیده می شود که این مسئله تبعات منفی خواهد داشت.

 

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: در ترجمه قرآن سعی کردم ترجمه از نثر معیار امروز دور نباشد و هدفم این بود ترجمه ای را ارائه دهم که در عین اینکه از باستان گرایی و شیوه های قدمایی دور است و بوی کهنگی ندهد، از نثر عادی و امروزی نیز متمایز باشد.

 

وی با بیان اینکه فاخر بودن ترجمه قرآن نباید آن را از عامه مردم دور کند، تأکید کرد: امیدوارم این ترجمه سبب شود در مجالس رسمی و غیررسمی در کنار متن قرآن ترجمه خوانی نیز سنت شود.

 

وی با بیان اینکه در ترجمه فارسی قرآن از تجربه هزارساله ترجمه بهره مند بوده ام، تأکید کرد: سعی کردم اعتدال را از حیث آوردن لغات عربی و فارسی با هم رعایت کنم و خواننده و شنونده احساس عدم تعادل از نثر معیار فارسی را نداشته باشد.