به گزارش خبرنگار مهر، تفرجگاه طبیعی و تاریخی بش قارداش به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری بجنورد در پنج کیلومتری مرکز خراسان شمالی و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین واقع شده که از لحاظ واژه به معنی پنج برادر است.
پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل عبادتگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی قرار داشته و به سبب اقامت چهار فصل مغ «بزرگان دینی زرتشتی» به چهار مغان شهرت یافته است.
چشمه بش قارداش که از پنج چشمه تشکیل شده، در دامنه کوه آلاداغ از زیرتپه ای با دیواره‌های صاف و به ارتفاع سی مترمی جوشد.
این چشمه‌ها در استخری به هم پیوسته رود چهارمغان را تشکیل می‌دهند که از جنوب به سمت بجنورد جریان دارد و پس از مشروب کردن آبادی‌های مسیر به رودخانه سومْبار می‌ریزد.
طبق مدارک موجود آب چشمه به چهرمغان یا چرمغان موسوم بوده که هم اکنون نیز به این نام معروف است.
آب بش قارداش از آب‌های معدنی معروف ایران محسوب می‌شود و دارای خواص درمانی است.
نام این مکان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر جریان دارد، طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می‌کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران تحت تعقیب ماموران قرار داشتند، این پنج برادر به همراه هم از این شهر گریختند و ماموران نیز آنها را تا این مکان تعقیب کردند.
گفته می‌شود، این پنج برادر از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران به آنها پناه بردند و از سوراخ‌ها آب گوارایی جاری شد.
تا سال‌ها قبل و پیش از خشکسالی‌های شدید تعداد چشمه‌ها پنج عدد بود که تمامی آنها آب فراوانی داشتند.
البته بعضی از افراد این موضوع را این چنین نقل می‌کنند که چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نام آن را بش قارداش نام نهاده‌اند.
بر این اساس «قار» همان غار و «داش» که در ترکی همان سنگ است. البته احتمالا این روایت توسط مهاجران و کسانی آشنایی به زبان ترکی نداشته‌اند پدید آمده است.
در ترکی صفت قبل از اسم می‌آید. یعنی اگر این موضوع صحت داشت باید نام «بش داشلِه غار» به آن می‌دادند.
آب چشمه بش قارداش از کوهی سنگی و از پنج شکاف بزرگ و کوچک در پایین کوه بیرون می‌ریزد که در روزگار دیرین آب چشمه در سمت بالا و میانه کوه بیرون می‌زده و هم اکنون شکاف‌ها و مسیرهای آب نیز برروی کوه به جای مانده است.
در پایین کوه یک شعار سنگ تراشیده‌ای وجود دارد که شعار زرتشتیان یعنی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک برروی کوه حک شده، سنگتراش این اثر اسماعیل جزمی نقاش، خطاط و سنگ تراش بجنوردی است که در سال ۱۳۰۰ و اندی این سخن را تراشیده و به گفته خودش برای در یاد ماندن در دل‌ها تاریخ آن را به ۱۳۰۰ خورشیدی نوشته است.
در سمت چپ کوه و چشمه بش قارداش یک بنای تاریخی که به دستور ناصر الدین شاه قاجار ساخته شده هم اکنون پابرجاست و در سال‌های قبل، شماری از خاندان شادلو بجنورد در آن دفن شده‌اند.
ساختمان این بنا از آجر و گچ و دارای سه اتاق است و هر اتاق به ایوانی گشوده می‌شود که با پلکانی مرمرین به کناره استخر راه می‌یابد.
چهار منار به ارتفاع 12 متر و 33 سانتی متر در بخش بیرونی بنا و گنبدی به ارتفاع 11 متر و 80 سانتی متر بر روی بقعه قرار دارد.
ایوان‌ها، منارها و گنبد با کاشی کاری زیبایی تزیین شده، این کاشی‌ها در 1336 ش جایگزین کاشی‌های قبلی شده است، کاشی‌های پیشین بنا، که از بقعه مخروبه خواجه مهزیار در جاجرم آورده شده بود، اکنون در گنجینه ایران باستان نگهداری می‌شود.
سقف اتاق‌ها دارای گچبری است وپایین دیوارها تا ارتفاع یک و نیم متر با مرمر پوشیده شده است.
دو کتیبه مرمرین در یکی از اتاق‌ها نصب شده که در یکی سرگذشت بانی بقعه، سهام الدوله، حک و در آن تصریح شده که این محل آرامگاه هیچ یک از انبیا، اولیا و معصومان نیست و کتیبه دیگر وقفنامه ای است در شرح مقدار اراضی و آبی که به تعمیر و نگهداری بقعه اختصاص دارد.
تا سال 1350 ه. ش، در قسمت شمالی بنا، نزدیک استخر، سقاخانه‌ای آجری با تزیینات کاشی وجود داشته که اکنون اثری ازآن نیست، گویا پیش از آن به صورت تپه‌ای سنگی بوده و جایگاه خاصی برای روشن کردن شمع داشته است.
در جنوب بنای فعلی بش قارداش، گورهای قدیمی وجود داشته که اکنون بخشی از آنها در پی عملیات جاده سازی از بین رفته است.
نظر شما