جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه چند سالی است پیشرفتهای علمی ایران توجه جهانیان را جلب کرده و علاوه بر این، موسسات و سازمانهای متعددی وجود دارند که پیشرفتهای علمی کشورهای جهان از جمله ایران را رصد می کنند، خاطر نشان کرد: در سالهای گذشته نظامهایی مانند ISI و Scopus و در سالهای اخیر ISC با استفاده از روند تحلیل استنادی مبتنی بر انتشارات علمی به ویژه نشریاتی که توسط دانشگاهها، انجمنهای علمی و موسسات پژوهشی منتشر می شوند، نرخ تولیدات علمی را اندازه گیری و اعلام می کنند.
وی ادامه داد: هرچند این روش بیشتر جنبه کمی دارد اما پرداختن به استناد و میزان استناد دهی به مقالات علمی نشان دهنده این واقعیت است که هرچه میزان استنادها بیشتر باشد به همان نسبت نیز تولیدات علمی از کیفیت لازم و با اهمیت برخوردار خواهند بود، از این رو استناد در بحث تولید علم، مولفه ای با اهمیت است که دلالت بر کیفیت فعالیت علمی و تحقیقاتی کشورهای مختلف دارد.
به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، علاوه بر نظامهای استنادی بالا، تقریبا یک دهه است که نظامهای رتبه بندی بین المللی نیز اندازه گیری رتبه علمی دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی را آغاز کرده اند که در این بین نظامهای رتبه بندی تایمز، QS و شانگهای و در دو سال گذشته نظام رتبه بندی ISC از همه مهمتر است. بدین ترتیب، رفتار علمی کشورها و روند حرکت علمی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی بر اساس معیارها و شاخصهای علم سنجی و رتبه بندی تحت مدیریت و کنترل سیستم هایی است که برای سنجش عملکرد پژوهشی تاسیس شده اند.
مهراد در ادامه با بیان اینکه اسکوپوس که وابسته به بنگاه انتشاراتی الزویر است، اکنون نزدیک به 20 هزار نشریه علمی معتبر جهانی را نگاشته، گفت: از میان تمام کشورهای نوظهور علمی، ایران در تولید علم از جایگاه ممتازی برخوردار است به طوری که در یک دهه اخیر کاری که دانشمندان و پژوهشگران ایران بر اساس سیاستهای موثر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام داده اند، کاری برجسته و بسیار درخشان است.
وی در این باره تاکید کرد که دانشمندان ایران در رشته هایی مانند علوم کشاورزی، مهندسی شیمی (که در مقایسه با سایر رشته های دانشگاهی یک رشته نسبتا جدید است)، علوم کامپیوتر، شیمی و مهندسی در سطح منطقه و بین کشورهای نوظهور علمی بسیار پرتوان ظاهر شده اند.
رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان این مطلب که اسکوپوس در فاصله زمانی سال های 1996 تا 2010 میلادی 10 هزار و 999 مدرک از ایران ثبت کرده، خاطر نشان کرد: بر اساس داده های مستخرج از پایگاه اسکوپوس، این انتشارات در حوزه علوم کشاورزی 40 هزار و 442 استناد دریافت کرده است.
| کشاورزی |
2010-1996 |
| اچ ایندکس |
52 |
| تعداد مدارک |
10.999 |
| مدارک قابل استناد |
10.872 |
| تعداد کل استنادهای دریافتی |
40.442 |
| تعداد خود استنادی |
14.231 |
| نسبت تعداد استناد به مقاله | 3.68 |
این مقام مسئول در ادامه با یادآوری این موضوع که سالهای اخیر بخاطر پیشرفتهای حاصل در صنعت نفت و گاز به ویژه پتروشیمی و نظر به تاسیس این رشته ها در دانشگاههای بزرگ کشور همچنین جذب دانشجو در این دانشگاهها در کنار رشته مهندسی شیمی، تعداد مدارک ثبت شده از اعضای هیات علمی و متخصصان مهندسی شیمی در بازه زمانی 1996 تا 2010 در اسکوپوس 6 هزار و 568 مدرک اعلام شده است.
مهراد همچنین خطاب به جامعه علمی کشور تاکید کرد: جامعه علمی به اهمیت این نکته واقف باشد که تعداد استناد به هر مقاله در مهندسی شیمی 49/6 اعلام شده که در نوع خود منحصر به فرد است و بی اغراق می توان ادعا کرد ایران در این حوزه سرآمد کشورهای نوظهور علمی است.
| مهندسی شیمی |
2010-1996 |
| اچ ایندکس |
58 |
| تعدا مدارک |
6.568 |
| مدارک قابل استناد |
6.485 |
| تعداد کل استنادهای دریافتی |
42.616 |
| تعدا خود استنادی |
18.316 |
| نسبت تعداد استناد به مقاله | 6.49 |
به گفته سرپرست ISC، در قلمرو علوم و مهندسی کامپیوتر بسیاری از کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه فعالیتهای چشمگیری دارند که ایران یکی از این کشورهای برجسته در حوزه مهندسی کامپیوتر است.
مهراد افزود: در رتبه بندی سال 2012 میلادی که توسط QS بر حسب رشته های موضوعی صورت گرفته و دانشگاه صنعتی شریف تنها دانشگاه ایران است که در این رشته جزء 200 دانشگاه تراز اول جهان قرار گرفته و سهم دانشمندان و پژوهشگران ایران در تولید علم حوزه علوم و مهندسی کامپیوتر در همان فاصله زمانی 5900 مقاله است که به این تعداد مدرک 20 هزار و 859 استناد صورت گرفته، این موضوع رقمی درخور توجه و میزان خود استنادی به این مدارک رقمی برابر با 7 هزار و 692 استناد است.
رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در ادامه ضمن اشاره به اینکه رشته شیمی به خاطر سابقه دیرینه ای که این رشته از نظر آموزش و پژوهش در دانشگاههای کشور دارد به ویژه آنکه دوره دکتری این رشته زودتر از سایر رشته های علوم پایه در ایران تاسیس شده، اظهار داشت: میزان تولیدات علمی نیز به همان نسبت از رقم بالایی برخوردار است. در فاصله زمانی 1996 تا 2010 بر روی هم 16 هزار و 429 مقاله توسط متخصصان علم شیمی تولید شد که در این علم تعداد استنادهای هر مقاله رقمی معادل 8.15 اعلام شده است.
به گفته مهراد، متوسط جهانی استناد به هر مقاله رقمی در حدود 12 است که مقایسه این رقم با رقم استناد به مقالات شیمی فاصله اندکی را نشان می دهد. همچنین تعداد کل استنادهای دریافتی در علم شیمی 133 هزار و 978 استناد و تعداد خود استنادیها نیز 71 هزار و 271 مورد است.
نظر شما