به گزارش خبرگزاری مهر، آیندهپژوهی یا آینده‌شناسی یا علم آینده درصدد است تا منابع، الگوها و دلایل تغییر یا ثبات یک مسأله به منظور توسعه آینده‌نگری و گسترش دامنه دوراندیشی را بررسی کند و انتخاب‌ها و احتمالات مختلف را در نظر بگیرد.
همان‌طور که در تاریخ (گذشته‌پژوهی) به دنبال توضیح حوادث و اتفاقات گذشته و کشف دلایل و زمینه‌های رخ دادن آنها هستیم، آیندهپژوهی به دنبال درک نیروهای نهفته و خفته زمان حاضر و امکان بروز رخدادهای آینده است. در آیندهپژوهی تمام احتمالات وقوع یک حادثه خوب یا بد، در آینده با دقت تمام سنجیده می‌شود.
کتاب حاضر از نوزده فصل تشکیل شده است: در فصل اول با عنوان «کلیات» نگارنده در مورد پیش‌بینی و آینده‌نگری، مفهوم پیش‌بینی، پیش‌بینی و تاریخ تحول علم بشر، آیندهپژوهی، رویدادها، روندها و مسائل نوظهور، اقدام‌ها و تصویرها، اهمیت آینده‌نگری و علل توجه به آن، روانشناسی آینده‌نگری: ارزش‌های آگاهی از آینده (تأثیر آینده بر تفکر و اعمال)، اهداف آیندهپژوهی، جایگاه علمی پیش‌بینی و آینده‌نگری به عنوان حوزه مطالعاتی بین‌رشته‌ای، پیش‌بینی معرفتی بین‌رشته‌ای (بررسی جایگاه پیش‌بینی در علوم مختلف) و ... بحث کرده است.
در فصل دوم با عنوان «مبانی معرفت‌شناختی پیش‌بینی و آینده‌نگری» پیرامون علم و مفاهیم پایه‌ای شناخت علمی، تعمیم و تکرار به مثابه پایه علم، معنای فلسفی و معرفتی پیش‌بینی در علم، دسته‌بندی موارد، جایگاه پیش‌بینی در معرفت علمی، علم، فلسفه و آینده‌نگری، ویژگی‌های پیش‌بینی علمی، منزلت قوانین در تبیین علمی، منزلت و مفهوم قوانین علمی، مدل قانون فراگیر، قانون علی و مکانیسم علی(اصل علیت): بررسی روابط علی از طریق بررسی تغییرات متقارن و ... بحث شده است.
در فصل سوم با عنوان «تکنیکهای پیش‌بینی و آیندهپژوهی» پیرامون مباحث روش‌شناختی در آینده‌نگری، استلزامات و اصول علمی حاکم بر پیش‌بینی، مراحل پیش‌بینی، انواع تکنیکهای پیش‌بینی، عوامل مؤثر بر انتخاب تکنیک‌ها یا روش‌های پیش‌بینی، حوزه‌ها و عرصه‌های پیش‌بینی، کاربرد نظریه‌ها در آینده‌نگری، مدل‌آفرینی: استخراج مدل از نظریه، ساختن مدل‌های ترکیبی، ملاحظات روش‌شناختی در پژوهش‌های آینده‌شناسی، شفافیت، صحت ذاتی، توصیه‌پذیری، دخل و ربط داشتن، وضعیت اضطراری و ... بحث شده است.
در فصل چهارم با عنوان «تکنیک سناریونویسی» در مورد تاریخچه سناریونویسی، اهداف سناریو، انواع سناریوها، مراحل بیان سناریو، گام‌های سناریوسازی، مقدمات اصلی برای طراحی سناریو، مکانیسم سناریونویسی، مثال‌هایی عملی از تحلیل سناریو، تحلیل سناریوی چندلایه‌ای برای حمل و نقل بین‌المللی برای سال 2020، تحلیل سناریو به منظور بررسی پویایی‌های تورم در ترکیه، طراحی سناریو درباره آینده اروپا و ویژگی‌های اصلی و عوامل تحول بحث شده است.
در فصل پنجم با عنوان «تکنیک تحلیل ماتریس تأثیر متقاطع» در مورد تعریف و پیشینه تاریخی، مبانی روش تحلیل تأثیر متقاطع، فرآیند انجام روش، پیاده‌سازی تکنیک تحلیل ماتریس تأثیر متقاطع، راهنمای اجرای تکنیک تحلیل ماتریس تأثیر متقاطع، محسنات و ایرادات این روش بحث شده است. در فصل ششم با عنوان «تکنیک دلفی» پیرامون پیشینه، پیشینه به کارگیری دلفی، تعاریف و برداشت‌ها، روش عمومی، قضاوت کارشناسان، خروجی‌های روش دلفی، فرآیند دلفی، امتیازهای روش دلفی و کاستی‌ها و نواقص روش دلفی بحث شده است.
در فصل هفتم با عنوان «نظریه بازی‌ها» در مورد تاریخچه جوهره نظریه بازی‌ها سرشت نظریه بازی‌ها: عقلانیت و رفتار عقلایی، مفروضات نظریه بازی‌ها، عقلانیت در تئوری بازی، مفاهیم اصلی در نظریه بازی، انواع بازی‌ها، فرم گسترشی یا درخت بازی، ماهیت علامت‌ها، کاربرد نظریه بازی‌ها در پیش‌بینی و پیاده‌سازی تکنیک بحث شده است. در فصل هشتم با عنوان «شبیه‌سازی» پیرامون زمینه‌های کاربرد، انواع شبیه‌سازی، مبانی شبیه‌سازی و مکانیسم پیاده‌سازی تکنیک شبیه‌سازی بحث شده است. فصل نهم در مورد تحلیل‌های رگرسیونی بحث شده است.
فصل دهم با عنوان «تکنیکهای گروهی برای خلق راه‌کارها» در مورد تکنیک گشت و گذار، مشاهدات مربوط به تکنیک گشت و گذار بحث شده است. فصل یازدهم در مورد روش تحلیل لاک وود بحث شده است. فصل دوازدهم در مورد روش طوفان فکری بحث شده است. فصل سیزدهم در مورد آینده پژوهی براساس تحلیل‌های گروه‌های رقابتی بحث شده است. در فصل چهاردهم با عنوان «اتاق فکر» در مورد تعریف اتاق فکر، تاریخچه اتاق فکر، کارویژه‌های اتاق فکر، انواع اتاق فکر، نمونه‌هایی از اتاق‌های فکر جهان و اتاق‌های فکر در ایالات متحده بحث شده است.
فصول پانزدهم تا هجدهم به ترتیب در مورد تحلیل مرفولوژیک یا ریخت‌شناسانه، تکنیک تجسم، چشم‌اندازسازی و روش پیش‌بینی نابغه و قضاوت کارشناسی بحث شده است و فصل نوزدهم نیز در مورد رویکرد آینده‌نما؛ رویکرد عدم قطعیت‌های بحرانی، رویکرد منطق شهودی، مدل‌های اقتصاد سنجی، تکنیک غربال‌گری، دسته‌بندی و ارزیابی روش‌ها، دسته‌بندی روش‌ها و تکنیکهای آیندهپژوهی و تکنیکهای ترکیبی (آیندهپژوهی ترکیبی) بحث شده است.
«مبانی، اصول و روش‌های آیندهپژوهی»، تألیف ابراهیم حاجیانی، به همت انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) در سال جاری به بهای 90000 ریال منتشر شد.
نظر شما