نقش وقف در تحول ساختار فرهنگی جامعه و شکوه تمدن اسلامی/ لزوم مدیریت در عمل به نیت واقف

به گزارش خبرنگار مهر، رسول خدا نظام وقف را در شهر مدینه برقرار کرد پس از آن به پیروی از سنتی که از رسول اکرم(ص) باقی مانده بود وقف نقش بسزایی در عمران و آبادی شهرهای اسلامی ایفا کرد و به این ترتیب وقف در جهان اسلام و همزمان با رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) تحقق پیدا کرد و متعاقب آن حضرت علی(ع) با عمران و آبادانی اراضی بایر و حفر چاه و ایجاد نخلستان تمامی ثمرات و منافع این اراضی را تحت عنوان وقف در جهت استفاده افراد مستمند قرار دادند و این روش و سیره پسندیده از طرف ائمه اطهار علیه السلام، علما، صالحین، افراد خیر و نیکوکار ادامه یافت.

در ادیان الهی موضوع وقف و صدقه جاریه جایگاه خاصی داشته است و در طول تاریخ ایران نیز روند ویژه ای را طی کرده تا آنجا که در دوران حکومت های ایران پیش از ظهور اسلام هم به مسئله وقف و نذر توجه شده است.

باید کاری کنیم تا وقف در جامعه، مردمی شود و همه آحاد جامعه در این سنت الهی مشارکت داشته باشند و علما و مبلغان در این زمینه می توانند مردم را با فرهنگ وقف آشنا کنند.

مدیریت در عمل به نیت واقف بسیار اهمیت دارد

معاون آموزشی حوزه ‏های علمیه کشور در این زمینه با بیان اینکه مدیریت در عمل به نیت واقف بسیار اهمیت دارد، افزود: امانت‏داری و اجرای صحیح نیات واقف همواره باید مورد توجه قرار گیرد.

حجت‏ الاسلام عبدالکریم فرحانی در همایش استانی "همه واقف باشیم" در شاهرود بهترین انفاق الهی در تولید ثروت، را وقف دانست و گفت: این امر حسنه جایگاه ویژه‏ ای در کمک به محرومان جامعه دارد.

وي ‏اظهار کرد: دنیا و آخرت را که خداوند خلق کرده، باید هر دو را عزیز بداریم؛ این امر یک اصل توحیدی قرآن است.

فرحانی ادامه داد: قرآن تعبیر بسیار زیبایی از دنیا دارد و می‏ گوید هر چه نگاه می‏ کنید، سستی در آن نمی ‏بینید و هرچه به آن دقت و توجه می ‏کنید، خیر است و تاکید می ‏کند که خداوند دنیا را بد خلق نکرده است.

علما در افزایش اعتماد مردم به وقف تلاش کنند

معاون حوزه‏ های علمیه کشور با اشاره به رهنمودهای مقام معظم رهبری درباره تقویت و ترویج وقف خاطرنشان کرد: ایشان فرمودند علما باید در تبلیغ زبانی، تشویق عملی و افزایش اعتماد مردم به وقف تلاش کنند.

وي گفت: باید در همه موارد، حق علمی هر مطلبی را ادا کنیم و چیزی که می ‏تواند ما را حرکت دهد، گفتمان ولایت است؛ مسئله وقف و کمک به هم‏نوع و افراد بي ‏بضاعت و وقف اموال در راه امور خيريه، يکي از بارزترين و جالب‏ترين مسائل اخلاقي در اديان و مذاهب گوناگون جهان انساني است.

وقف فضيلت زياد و پاداش فراواني دارد

معاون حوزه‏ های علمیه کشور افزود: بدون ترديد اگر مقوله وقف، انفاق و کمک به هم‏نوع به طور همه ‏جانبه نگريسته شود و اهميت آن در تزکيه نفوس، کاهش فاصله طبقاتي، گسترش دانش، ماندگاري هنر و تقويت بنيادهاي عقيدتي و فکري و ديگر آثار حيات‏بخش آن، تبيين و تدوين شود، سهم عمده ‏اي در تحول ساختار فرهنگي جامعه ايفا خواهد کرد و شکوه تمدن ديرينه اسلامي را در پيوند با غرور ملي و انگيزش‏هاي فطري به نمايش خواهد گذاشت.

فرحانی تاکید کرد: وقف فضيلت زياد و پاداش فراواني دارد و به سند صحيح از امام صادق(ع) نقل شده است که فرموده‏ اند "شخص بعد از مرگش اجري پشت سر ندارد، مگر سه خصلت: صدقه ‏اي که در زمان زنده بودنش به راه انداخته است که بعد از مرگش جاري باشد و روش هدايتي که او آن را سنت کرده باشد و بعد از مرگش مورد عمل باشد و فرزند صالحي که برايش دعا کند."

عمل به نیات واقفان راه قطعی تبلیغ وقف است

معاون آموزشی حوزه ‏های علمیه کشور با بیان اینکه وقف اثرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و دینی بسیاری دارد که باید بازشناسی شود گفت: بدون تردید، در برهه کنونی عمل به نیات واقفان راه قطعی تبلیغ وقف در جامعه است.

تولید ثروت در جامعه در راستای خدمت به محرومان پسنديده است

معاون آموزشی حوزه ‏های علمیه کشور با بیان اینکه اگر تولید ثروت در جامعه در راستای خدمت به محرومان و فقرزدایی باشد امری پسندیده است و خداوند متعال نیز از آن خرسند خواهد بود، اظهار کرد: از منظر قرآن کریم، تولید ثروت در جامعه و تلاش در راه توسعه ثروت و دارایی البته با نگاه به آخرت و فراموش نکردن خداوند متعال امری پسندیده است و باید تلاش شود تا با قرار دادن ثروت جامعه اسلامی در مسیر خدمت به محرومان و نیازمندان بتوانیم به وظیفه خود در این راستا به خوبی عمل کنیم.

فرحانی با اشاره به اینکه برخی در تولید ثروت دستشان به انفاق نمی‏رود و فقط می‏خواهند هر روز بیش از گذشته پول جمع کنند و تمام تلاش آنها فقط جمع کردن ثروت و افزایش آن تنها برای خود است، گفت: این رفتار، مورد نظر دین مبین اسلام نیست و باید نگرش‏ها در این بخش تغییر یابد.

وی اظهار کرد: امروز باید سعی کرد تا زاویه دید ما نسبت به آنچه در این دنیا به دست می‏ آوریم و ‏ثروت‏ اندوزی بر اساس دستورات الهی تغییر یابد.

برخی می‌خواهند اجاره موقوفات را با مبالغ بسیار پایین بپردازند

نماینده ولی فقیه در استان سمنان به خبرنگار مهر گفت: برخی می‌خواهند اجاره موقوفات را با مبالغ بسیار پایین بپردازند و باید جلوی این امر گرفته شود.

آیت‌الله سیدمحمد شاهچراغی با بیان اینکه یکی از کارهای خطرناکی که امروز شاهد آن هستیم، «موقوفه‌خواری» است گفت: کسانی وجود دارند که خود موقوفه یا عواید آن را به راحتی مورد تصرف قرار می‌دهند و از این امر هیچ باکی نیز ندارند.

شاهچراغي گفت: این دسته از افراد عاقبت بدی دارند و گرچه ممکن است خود آنها دچار مشکلی نشوند، اما‌ سوء عاقبت در نسل آنها باقی می‌ماند و فقر و ذلت بدون شک در فرزندان و بازماندگان آنها پیدا می‌شود.

سازمان اوقاف جلوی موقوفه‌خواری را بگیرد

نماینده ولی فقیه در استان سمنان ادامه داد: در این حوزه، باید مراقبت‌ها بسیار بیشتر شود و برخی فکر نکنند که عواید حاصل از موقوفه‌ای را به راحتی مصرف می‌کنند و خبری هم نمی‌شود؛ بلکه باید دانست که ذلت و خواری در نسل و بازماندگان آنها خود را نمایان می‌سازد.

شاهچراغی تصریح کرد: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان باید جلوی موقوفه‌خواری را بگیرد و بسیار واجب است تا حدی که در تمام توان ماست، با این‏گونه اقدامات برخورد شود.

وی گفت: کارها و خدمات خوبی تاکنون به همت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان در این زمینه انجام شده است.

امام جمعه سمنان اضافه کرد: اما هنوز کسانی هستند که می‌خواهند اجاره موقوفات را با مبالغ بسیار پایین بپردازند و باید به آنها گوشزد کرد که این امر هم کسب و کار آنها را دچار مسائل شرعی می‌کند و هم درآمدهایشان از این محل حرام است.

وي با تاکید بر اینکه در این بخش باید تابع قانون بود و دادگستری نیز با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان همراه است، گفت: مشکلات اجاره‌های پایین ابتدا باید با زبان خوش و برخورد نرم و سپس از طریق مجاری قانونی برطرف شود.

وقف می‌تواند هدایت‌ کننده افراد باشد

شاهچراغي بیان کرد: بهترین کاری که در حوزه اوقاف می‌توان انجام داد، توجه به فعالیت‌های فرهنگی بوده و این امر بسیار مهم است که اوقاف بتواند در حوزه فرهنگ ورودی قوی داشته باشد.

نماينده ولي فقيه دراستان سمنان با اشاره به اینکه وقف برای انسان ماندگار است و می‌تواند هدایت‌کننده افراد باشد افزود: انجام هر نوع کار فرهنگی با استفاده از وقف در جامعه اهمیت بسیاری دارد و باید به آن توجه شود.

شاهچراغی تصریح کرد: اگر در اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان بتوانیم یک نفر را با بهره‌گیری از درآمدهای موقوفات، با قرآن، جلسات مذهبی و دینی و امور اعتقادی آشنا سازیم و نقش هدایت‌گری خود را به خوبی انجام دهیم.

وی بیان کرد: از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل شده است که خطاب به حضرت علی‌(ع) فرمودند که اگر یک نفر را هدایت کنی، بهتر از آن است که خورشید بر چیزی بتابد و بهترین راه ارشاد و هدایت انسان‌ها نیز انجام کار فرهنگی است.

افق کار فرهنگی در حوزه وقف و اوقاف بسیار وسیع است

وی گفت: افق کار فرهنگی به خصوص در حوزه وقف و اوقاف بسیار وسیع است و هیچ اداره کل و نهادی وجود ندارد که به اندازه اوقاف و امور خیریه بتواند در جامعه کار فرهنگی انجام دهد.

امام جمعه سمنان با بیان اینکه موقوفه‌های بسیاری در استان سمنان وجود دارد که باید از آنها به خوبی بهره‌برداری کرد، اظهار داشت: سمنان دارای امامزاده‌های کثیری بوده که اوقاف و امور خیریه می‌تواند روی آنها سرمایه‌گذاری کرده و کار فرهنگی بیشتری در این حوزه انجام دهد.

شاهچراغي تصریح کرد: روحانیان باید در امامزادگان و بقاع متبرکه استان سمنان حضور داشته باشند و به راهنمایی و ارشاد مردم بپردازند و از موقوفه نیز به خوبی مراقبت کنند.

امام جمعه سمنان افزود: امروز برخلاف گذشته شاهد هستیم که در بسیاری از مراکز مهم دینی و مذهبی کشورمان از جمله امامزادگان و بقاع متبرکه، روحانیان حضور دارند و البته این روحانی باید خوب گزینش شود و آموزش‌های لازم را فرا بگیرد.

شاهچراغی افزود: روحانیان نباید به خدمت کم راضی باشند و همواره باید در حال ارشاد زائران بوده و جلوی کارهای خرافی که ممکن است در برخی از بقاع متبرکه و امامزادگان به آن پرداخته شود، را بگیرند.

قوانین مزاحم در راه وقف حذف شود

امام جمعه درجزین گفت: در برهه کنونی، بسیار لازم است تا قوانین مزاحم در راه وقف حذف شود.

حجت ‏الاسلام محمدرضا رحیمی‏ زاده در گفتگو با خبرنگار مهر بر لزوم افزایش توجه مسئولان دولتی به مسئله وقف و اوقاف تأکید کرد و بیان داشت: مسئولان دولتی باید برخی از قوانین مزاحم و مانع در این راه را حذف کنند.

وي افزود: همچنین مهم‏ترین کمکی که مسئولان دولتی می ‏توانند برای این بخش انجام دهند، این است که تلاش کنند برخی از موقوفاتی را که تحت تصرف شماری از ادارات است، آزاد کنند تا بر اساس نیات واقفان به آنها عمل شود.

رحيمي زاده همچنین بر لزوم همراهی مجلس در افزایش اعتبارات نوسازی و بهسازی موقوفات و افزایش نمود اوقاف و وقف در جامعه تاکید کرد.

امام جمعه درجزين با بیان اینکه  باید هزینه ‏های اضافی که در بودجه برای برخی از امور که انجام آنها نیازی نیست یا ضرورت انجام آنها بسیار کم اهمیت است، حذف شود افزود: باید برای احیای امامزادگانی که مردم به آنان اعتقاد قلبی دارند، بودجه صرف و به طور کلی در اختصاص بودجه به سازمان اوقاف و امور خیریه توجه بیشتری شود.

رسانه‏ ها به قیمت‎گذاری منطقی موقوفات کمک کنند

عضو فراکسیون وقف مجلس شورای اسلامی گفت: رسانه‏ ها باید با تلاش خود، به قیمت‎گذاری منطقی موقوفات در استان سمنان کمک کنند.

علیرضا خسروی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مردم استان سمنان فرهنگی هستند؛ برای توضیح این مسئله، می‎توان به چند سال قبل اشاره کرد؛ زمانی که رئیس ستاد اقامه نماز کشور به شهر سمنان سفر کرد.

وی تصریح کرد: آن زمان، یک نفر از حجت‏ الاسلام محسن قرائتی پرسید که آیا مردم سمنان فرهنگی هستند و او جوابی نداد؛ بعد از چند دقیقه، فرد دیگری سندی به رئیس ستاد اقامه نماز کشور نشان داد که مشخص می ‏کرد 100 سال قبل، یک سمنانی زمینی را برای تشکیل کلاس‎های آموزش قرآن وقف کرده بود.

خسروي افزود: همین مسئله باعث شد تا قرائتی، مردمی که از جلسه رفته بودند، را جمع و اعلام کرد که «من گواهی می‎کنم که مردم شما فرهنگی هستند».

عضو فراکسیون وقف مجلس شورای اسلامی بیان داشت: این افتخاری برای مردم سمنان محسوب می‏ شود که از زمان‎های قدیم، سنت حسنه وقف را انجام می‎دادند و در این زمینه، سابقه خوبی دارند.

تنوع امور وقف در استان سمنان بسیار زیاد است

وی بیان کرد: تنوع امور وقف در استان سمنان بسیار زیاد است؛ از بین اماکنی که صرف فعالیت‏های وقف شده است، می‎توان به زمین‎های زراعی، ‎ کشاورزی، عمده زمین‎های بازار، آبی که برای زمین‎های کشاورزی بسیار حایز اهمیت بود و ... اشاره کرد.

خسروي با بیان اینکه وقف با ورود به حوزه اقتصادی می‎تواند مشکلات کشور را مرتفع کند، اظهار داشت: تنوع وقف به نسبت به زمان‎های قدیم بسیار فرق کرده است.

عضو فراکسیون وقف مجلس شورای اسلامی گفت: در گذشته، پول و مکانی وقف مسائلی مثل عزاداری، دستگیری از مستمندان و ... می‎شد، اما امروز شاید بتوان از درآمدهای اوقاف به دانشجویانی که برای ادامه تحصیل نیاز به کمک مالی دارند، استفاده کرد.

وی تصریح کرد: دانشجویان سرمایه کشور هستند و می‎توانند بعد از درس خواندن، برای خدمت به کشورشان آماده شوند.

مجلس قوانین مورد نیاز وقف را تصویب کند

نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار مهر گفت: مجلس قوانین مورد نیاز وقف را تصویب کند.

عبدالرحمان رستمیان اظهار کرد: نماینده‎های مجلس نیز می‎توانند روی امور وقف رسیدگی و نظارت داشته باشند و برای قوانینی که در این حوزه نیاز است، طرح‎های خود را به صحن علنی مجلس ارائه دهند.

وی گفت: یکی از کارهای مهم، تشکیل فراکسیون وقف است که می‎تواند کارهای خوبی انجام دهد؛ اگر سازمان‎های خیریه بتوانند تعامل خود را با مجلس حفظ کنند و ارتباط سازنده‎ای داشته باشند، وقف پیشرفت زیادی خواهد کرد.

رستميان افزود: وقف میراث ماندگار ماست که می‎تواند تا آخر عمر همراه ما باشد؛ در تمام ادیان، این سنت وجود دارد اما خوشبختانه در دستورات متعالی اسلام این امر پررنگ‎تر و درخشان‎تر است.

نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: کشورهای دیگر نیز برای بیمارانشان، بیمارستان‎های وقفی دارند اما ما هزاران سال قبل، حضرت علی(ع) را داشتیم که چشمه‎ها و مزارع را برای فقرا و در راه ماندگان وقف می ‏کرد؛ قبل از آن نیز حضرت محمد(ص) را داشتیم که برای یتیمان، نخلستان وقف کردند.

وی افزود: فضای استان سمنان مذهبی بوده و اعتقادات مردم به شکلی است که اگر بتوانیم آنها را پرورش دهیم، به نتایج خوبی دست پیدا کرده و افق روشنی را در این زمینه مشاهده خواهیم کرد.

رستميان گفت: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان واحد بهره‎وری دارد که به این واسطه، می‎تواند بهره‎وری مکان‎هایی که وقف شده‏ اند، را سامان‎دهی کند.

طرح تربیت حافظان قرآن کریم در استان سمنان اجرا می‏ شود

مسئول کمیته تبلیغات و اطلاع ‏رسانی هفته گرامیداشت وقف در استان سمنان اظهار کرد: با توجه به ظرفیت‏های متعدد و توانمندی‏های قابل توجهی که در بقاع متبرکه و امامزادگان استان سمنان وجود دارد، باید بتوانیم طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی، این اماکن متبرک و مقدس را به قطب‏های فرهنگی و محل آرامش مردم تبدیل کنیم.

بهنام مطلبی افزود: مهم‏ترین اولویت در برنامه‏ های فرهنگی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان سمنان، اجرای طرح تربیت حافظان قرآن کریم است و طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی باید در این حوزه گام برداشت.

مسئول کمیته تبلیغات و اطلاع‏رسانی هفته گرامیداشت وقف در استان سمنان ادامه داد: باید در کشور، 10 میلیون حافظ قرآن کریم داشته باشیم و این مسئولیت تا حدود زیادی بر عهده سازمان اوقاف و امور خیریه گذاشته شده است.

وی تصریح کرد: تعهد شده است تا از این تعداد، یک میلیون نفر در طول چهار سال از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه در استان‏های مختلف کشور تربیت شوند و بر همین اساس، طرحی به عنوان تربیت حافظان قرآن کریم در دستور کار قرار داده است.

مطلبي اضافه کرد: در این راستا، برای هر کدام از استان‏های کشور، سهمیه ه‏ای اختصاص یافته است که باید بر اساس آن کار شود و حافظان کلام الهی تربیت شوند و در جامعه به خدمت بپردازند.

.................................

گزارش از اعظم سالار