به گزارش خبرگزاری مهر، کمال کِرِشچی -مدیر بخش ترکیه اندیشکده بروکینگز- در تحلیل خود رسیدنِ ایران و شش قدرت بزرگ را به راهکار اجرائی برای توافق موقت "یک پیروزی بزرگ برای دیپلماسی بینالمللی و نوید بخش منافع مهمی برای همسایگان ایران -به خصوص ترکیه-" دانست.
وی همچنین میافزاید که با وجود منافع سیاسی و اقتصادی که راه حل صلح آمیز برای این چالش ده ساله بر سر برنامه هستهای ایران، میتواند برای ترکیه داشته باشد، اما چالشی برای تلاش آنکارا در زمینه افزایش نفوذ و رهبری منطقه نیز است.
کرشچی بادآوری میکند ترکیه به دنبال خاورمیانه عاری از سلاح هستهای است و ضمن ابراز تردید شدید نسبت به ادعاهای غرب درباره برنامه هستهای ایران، خواستار خلع سلاح اسرائیل نیز است.در این زمینه، ترکیه نگران به راه افتادن رقابت هستهای در منطقه است.
وی یک جنبه دیگر دغذغه آنکارا را تکرار تهدیدات آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی از قدرتهای اروپایی در زمینه توسل به نیروی نظامی و باقی ماندنِ این گزینه "بر روی میز" دانست و مینویسد: "هر گونه حمله اسرائیل یا آمریکا به تاسیسات هستهای ایران (که نیازمند به تعداد زیادی از بمبارانها خواهد بود) ترکیه را از نظر دیپلماتیک در شرایط بسیار دشواری قرار خواهد داد و ممکن است مشکلات قابل توجهی برای دولت و شهروندان ترکیه ایجاد کند -به خصوص اگر هواپیماهای مهاجم پایگاههای ناتو در ترکیه یا از آسمان ترکیه برای حمله استفاده کنند... هیچ کس در ترکیه تمایلی به تکرار رویدادهای 2003-2011 یا تحریمهایی که در زمان حکمرانی صدام حسین در دهه 1990 علیه عراق اعمال میشد؛ ندارد."
تحریمهای فوق باعث محدودیت بر تجارت ترکیه و عراق و همچنین بالا رفتن قیمت نفت و گاز شده بود. با توجه به این که ترکیه از مبادلات تجاری بیشتری با ایران نسبت به عراق برخوردار است و منبع انرژی مهمی برای آنکارا محسوب میشود، هر گونه مسالهای در ایران، تاثیر زیادی بر همسایگانش خواهد گذاشت. حتی در حال حاضر هم بسیاری از شرکتهای ترک از تحریمهای سختگیرانه اعمال شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپا متضرر شدهاند.
کرشچی عنوان میکند کاهش تحریمها به همان میزان که برای ایران خبر خوبی محسوب میشود، برای ترکیه هم هست. به خصوص که با وجود تحریمها، مبادلات تجاری فیمابین از 1.2 میلیارد دلار در سال 2002 به 22 میلیارد دلار در سال 2012 رسید.
به گفته وی، تاجرهای عمده ترک اعتقاد دارند با حذف محدودیتها، ایران به سرعت تبدیل به یکی از بازارهای رو به رشد محصولات و خدمات ترک و همچنین فرصتی برای سرمایهگذاری خواهد شد.
آزاد شدن ببر پارسی
اما از سوی دیگر، این کارشناس از پیامدهای بلند مدت هر گونه توافق بینالمللی درباره برنامه هستهای خبر میدهد و مینویسد: "در حالی که ترکیه و ایران همسایه و شرکای تجاری هستند، اما رقبای استراتژیک هستند و در پانصد سال اخیر (از زمان عثمانیها و صفویها) بودهاند. امروز از لبنان تا عراق، تا سوریه و خلیج فارس؛ ترکیه و ایران بارها حامی گروههایی بودهاند که دربرابر هم صف آرایی کردهاند."
وی همچنین آنها را از لحاظ ایدئولوژیکی در دو قطب متفاوت معرفی کرد که بهبود روابط ایران و غرب -به خصوص آمریکا- میتواند تلاش آنکارا برای رهبری منطقه را به صورت جدی با چالش مواجه سازد.
کرشچی همچنین افزود کاهش یا لغو تحریمهای اقتصادی میتواند باعث آزاد شدنِ "ببر پارسی" شود: "جمعیت گستردهی فرهیخته، خارج نشینان مرفه، و ثروتِ انرژی عظیمی که ایران دارد میتواند رونق اقتصادیای مشابه با آنچه در دهه گذشته برای ترکیه رخ داد، روی دهد."
مدیر بخش ترکیه اندیشکده بروکینگز در پایان مینویسد: "شاید دلهره آورترین چشم انداز برای ترکیه -که البته بعید به نظر میرسد- ایجاد روابط حسنه گستردهتر میان ایران و غرب -به ویژه آمریکا- است. احتمالی که در حال حاضر بعید به نظر میرسد... اما چنین آشتیای میتواند جایگاه ترکیه برای آمریکا و اروپا را به صورت جدی به خطر بیاندازد."
نظر شما